Bà Lê Thu, Phó Cục trưởng Cục Kiểm tra sau thông quan, Tổng cục Hải quan- đơn

Bà Lê Thu- Phó cục trưởng Cục KTSTQ- TCHQ

PV: Xin bà cho biết, đến nay Tổng cục Hải quan đã lựa chọn được bao nhiêu DN để trao chứng nhận “DN ưu tiên” đợt đầu?

Bà Lê Thu: Qua một khoảng thời gian triển khai, được các đơn vị hải quan địa phương giới thiệu, Tổng cục Hải quan đã thành lập Hội đồng thẩm định bao gồm Lãnh đạo Tổng cục và đại diện lãnh đạo các Vụ, Cục để tiến hành thẩm định các DN. Qua quá trình đánh giá và từ kết quả nhận xét của Hải quan các địa phương, các cơ quan chức năng liên quan, cuối cùng, đã lựa chọn được 9 DN đủ điều kiện để trao chứng nhận là “DN ưu tiên” trong đợt đầu. Số DN được lựa chọn lần này đều là những DN hàng đầu trong các lĩnh vực: Công nghiệp công nghệ cao, lọc hoá dầu, XNK dầu thô, chế biến XK thuỷ sản, nông sản.

PV: Những DN được lựa chọn này có đáp ứng được các điều kiện lựa chọn quy định tại Thông tư 63/2011/TT-BTC, thưa bà?

Bà Lê Thu: 9 DN này đều là những DN xuất sắc, đều đã được Hải quan các địa phương và những cơ quan chức năng liên quan như cơ quan Thuế, Sở Kế hoạch Đầu tư, Ban Quản lý khu công nghiệp, Chi cục Quản lý thị trường nơi DN hoạt động chứng nhận là những DN chấp hành tốt pháp luật.

Tuy nhiên, cần phải nhận thấy, những điều kiện mà Thông tư 63 đưa ra là rất cao. Qua tìm hiểu và lựa chọn, Cục Kiểm tra sau thông quan nhận thấy rằng, sẽ có rất ít DN đạt được nếu áp dụng theo những điều kiện mà Thông tư 63 đã đề ra.

Đơn cử như điều kiện về tuân thủ pháp luật, tại Thông tư 63 quy định: “DN có quá trình tuân thủ pháp luật là DN chưa bị cơ quan Hải quan và các cơ quan quản lý khác quy định tại khoản 3 điều này xử lý vi phạm pháp luật; hoặc trong thời hạn quy định tại khoản 2 điều này, có không quá 3 lần bị các cơ quan nói trên xử lý vi phạm hành chính bằng hình thức phạt tiền với mức phạt mỗi lần không quá 20 triệu đồng, không kèm theo các hình thức phạt bổ sung (như tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề; tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm; buộc tiêu hủy, buộc đưa hàng hóa ra khỏi Việt Nam; buộc nộp lại số tiền bằng trị giá tang vật vi phạm)”.

Thực tế tìm hiểu, Cục Kiểm tra sau thông quan nhận thấy, các DN thường mắc quá 3 lần lỗi, mà các lỗi ở đây lại chủ yếu là những lỗi về thủ tục như lỗi về lưu hồ sơ, lỗi về thiếu hoá đơn, lỗi về nộp chậm hồ sơ, lỗi về in ấn hoá đơn… và những mức phạt cho những lỗi này thường từ vài trăm cho tới vài triệu đồng. Những lỗi này không phải là lỗi lớn.

Hay với những DN nước ngoài như Hàn Quốc và Nhật Bản, mỗi tháng mở tới hàng nghìn tờ khai, việc mắc lỗi vài ba lần so với hàng nghìn tờ khai không phải là lỗi lớn. Vì vậy, không thể tính lỗi những DN này cũng như những DN mỗi tháng chỉ có từ 5 đến 7 tờ khai.

Chính vì vậy, để tạo điều kiện cho các DN, Tổng cục Hải quan đã trình Bộ Tài chính sửa đổi một số tiêu chí trong Thông tư 63. Và ngày 12-7-2011, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 105 sửa đổi, bổ sung một số điều Thông tư số 63/2011/TT-BTC theo hướng quy định lại kim ngạch XNK và số lần vi phạm cũng như mức phạt.

PV: Sau khi chính thức được Tổng cục Hải quan trao chứng nhận là “DN ưu tiên”, số DN này sẽ được hưởng những lợi ích gì, thưa bà?

Bà Lê Thu: DN có rất nhiều lợi ích khi được cơ quan Hải quan công nhận là “DN ưu tiên”.

Lợi ích cụ thể mà các DN có thể nhận thấy ngay và được hưởng ngay đó là các ưu tiên trong giai đoạn thông quan: Miễn kiểm tra chi tiết hồ sơ hải quan, miễn kiểm tra thực tế hàng hóa (trừ trường hợp có dấu hiệu vi phạm rõ ràng); Miễn kiểm tra chi tiết hồ sơ hải quan (bao gồm cả hồ sơ giấy và hồ sơ điện tử); Miễn kiểm tra thực tế hàng hoá bao gồm miễn kiểm tra thủ công và miễn kiểm tra bằng máy móc, thiết bị.

Bên cạnh đó, trong thời gian DN được áp dụng chế độ ưu tiên, cơ quan Hải quan không thực hiện việc kiểm tra sau thông quan tại trụ sở DN. Khi thực hiện thủ tục hải quan điện tử, hồ sơ điện tử, DN ưu tiên được miễn kiểm tra và được phản hồi 24/24h/ngày, 7/7 ngày/tuần. Trường hợp có lý do chính đáng, hàng hoá của DN ưu tiên được thông quan bằng hồ sơ đơn giản. Tờ khai hải quan điện tử của DN ưu tiên được hệ thống đăng ký tờ khai của cơ quan Hải quan nhận dạng để tự động áp dụng chế độ ưu tiên.

DN ưu tiên được thực hiện nộp phí, lệ phí hải quan định kỳ mỗi tháng một lần, vào một ngày nhất định do DN đăng ký với Tổng cục Hải quan; được thực hiện nộp thuế cho cơ quan Hải quan định kỳ mỗi tháng một lần, vào một ngày nhất định do DN đề nghị đối với các lô hàng XNK còn trong thời hạn ân hạn nộp thuế theo quy định của pháp luật .

DN ưu tiên được áp dụng chế độ hoàn thuế trước, thanh khoản trước, kiểm tra sau. Cùng với đó, DN ưu tiên được khai hải quan một lần dưới hai hình thức: Đối với hàng hóa XNK qua biên giới, qua cửa khẩu thì thực hiện khai hải quan trước, XNK hàng hóa sau; Đối với hàng hóa NK tại chỗ; nguyên liệu, linh kiện, phụ tùng phục vụ sản xuất của DN mua từ kho ngoại quan được thực hiện NK hàng hóa trước, khai hải quan sau… Tất cả những ưu tiên này đều đã được quy định rất rõ trong Thông tư 63.

Và một lợi ích mà các DN rất quan tâm đó là việc công nhận lẫn nhau về DN ưu tiên giữa Hải quan các nước. Đây là một lợi ích rất lớn dành cho những “DN ưu tiên” được Tổng cục Hải quan công nhận sẽ được hưởng. Hiện đã có một số nước đã đặt vấn đề với Hải quan Việt Nam về việc ký kết thoả thuận công nhận lẫn nhau về DN ưu tiên, và Tổng cục Hải quan cũng đã xem xét để triển khai công việc này trong thời gian tới.

Như vậy có thể thấy, những tiêu chí đề ra để lựa chọn DN ưu tiên tuy có khắt khe, nhưng những lợi ích mà chương trình này mang lại cho DN là rất lớn.

PV: Từ thời điểm Bộ Tài chính ban hành Thông tư 63 (ngày 13-5) đến thời điểm trao giấy chứng nhận DN ưu tiên chỉ có hơn 2 tháng. Vậy, với khoảng thời gian không nhiều, việc chọn lựa các DN có gặp khó khăn gì, thưa bà?

Bà Lê Thu: Quả là thời gian không nhiều, nhưng để nhanh chóng chứng nhận, tạo điều kiện cho DN được hưởng những ưu đãi của chương trình này, Tổng cục Hải quan đã khẩn trương triển khai. Như vậy, chỉ trong thời hạn 2 tháng để vừa lựa chọn, thẩm định và trao danh hiệu cho DN. Theo quy định tại Thông tư 63 thì Tổng cục Hải quan chỉ có thời gian là 45 ngày để hoàn tất các khâu thẩm định để công nhận DN. Một khoảng thời gian không nhiều so với khối lượng lớn công việc phải thực hiện ( trong khi thời gian thẩm định DN ưu tiên của Hải quan Hàn Quốc là 3 tháng).
Khâu khó nhất vẫn là việc xin ý kiến đánh giá nhận xét về DN của các sở, ban, ngành có liên quan về DN. Đây vỗn dĩ là một công việc mất rất nhiều thời gian. Vì vậy, để đạt được đúng tiến độ, ban thẩm định đã phải liên tục thúc giục bằng nhiều hình thức.

Khó khăn nữa cần phải nói đến đó là việc vướng về những quy định hiện hành, đơn cử như tiêu chí tuân thủ tốt pháp luật, tại Thông tư 194/2010/TT-BTC quy định DN phải thực hiện nộp thuế GTGT theo hình thức khấu trừ. Tuy nhiên, hiện nay với các DN chế xuất không áp dụng hình thức tính này. Vì vậy, khi đưa vào máy, những DN chế xuất sẽ bị đánh giá là chưa tuân thủ tốt pháp luật. Vướng mắc này, Tổng cục Hải quan đã trình Bộ Tài chính xem xét để gỡ vướng. Cùng với đó là việc trình Bộ sửa đổi một số tiêu chí về lựa chọn DN… Trong khoảng thời gian không nhiều mà có quá nhiều việc cần hoàn tất trong đợt chứng nhận lần đầu này thì quả là áp lực đối với những người thực hiện.

Bên cạnh đó, do thực hiện khẩn trương, gấp gáp nên thông tin đến được với các DN cũng chưa được đầy đủ. Đây cũng là khó khăn, bởi có những DN được cơ quan Hải quan đánh giá cao, tuy nhiên trong lần lựa chọn này chưa thấy DN đó có nguyện vọng tham gia. Điều này cũng có thể lý giải, trong thời gian ngắn, thông tin chưa tới được với họ, hoặc đã tới được nhưng chưa đầy đủ.

PV: Tới đây, chương trình “DN ưu tiên” sẽ được Tổng cục Hải quan tiếp tục triển khai như thế nào?

Bà Lê Thu: Sau khi trao Giấy chứng nhận “DN ưu tiên” cho 9 DN trong đợt đầu này, Tổng cục Hải quan sẽ tiếp tục triển khai lựa chọn tiếp các DN để công nhận vào những đợt sau, theo những tiêu chí tại Thông tư 63 và Thông tư 105.

Dự kiến, cuối năm 2011, Tổng cục Hải quan sẽ tiếp tục trao tiếp Giấy chứng nhận “DN ưu tiên” cho những DN tham gia trong đợt 2.

PV: Xin cảm ơn bà!

Thu Trang (thực hiện)
(Bài đăng trên Báo Hải quan số 85 ngày 19-07-2011)