Kỳ vọng thoái vốn và cổ phần hóa sôi động hơn trong năm tới
	Cổ phần hóa, thoái vốn vẫn trong tình trạng “án binh bất động"

ROA và ROE của doanh nghiệp trước và sau cổ phần hóa, thoái vốn. Nguồn: CTCK Yuanta

Công ty CP Chứng khoán Yuanta Việt Nam vừa công bố báo cáo đánh giá hiệu quả doanh nghiệp sau cổ phần hóa, thoái vốn. Báo cáo được thực hiện dựa trên dữ liệu thu thập 896 doanh nghiệp đã cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước (chiếm khoảng 60-70% tổng số doanh nghiệp đã cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước) từ 2005 – nay. Trong đó 480 doanh nghiệp nhà nước thoái vốn thu về hơn 185.000 tỷ đồng, cổ phần hóa 416 doanh nghiệp với giá trị hơn 181.000 tỷ đồng.

Theo quy định, các doanh nghiệp sau khi cổ phần hóa 90 ngày phải thực hiện đăng ký giao dịch trên Upcom. Tuy nhiên, thống kê của Công ty chứng khoán Yuanta cho thấy, hiện mới chỉ 64,2% doanh nghiệp sau cổ phần hóa đã thực hiện nêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán. Tỷ lệ thoái vốn thành công 100% so với kế hoạch cũng chỉ đạt 53,3%.

Công ty chứng khoán Yuanta đánh giá hoạt động thoái vốn, cổ phần hóa là động lực tăng trưởng của thị trường chứng khoán và là bước đệm tăng quy mô thị trường chứng khoán. Cụ thể, giai đoạn 2007-2008 và 2015-2016 hoạt động thoái vốn, cổ phần hóa được nhà nước đẩy mạnh, khoảng thời gian sau đó thanh khoản thị trường chứng khoán trung bình năm 2009 đạt 1.623 tỷ/phiên (tăng 226% so với 2008), năm 2018 đạt 5.259 tỷ VND/phiên (tăng 28% so với 2017).

“Đứng trước vấn đề sở hữu khối ngoại các cổ phiếu hiện tại trên sàn gần như đã kín room, cơ hội để dòng tiền từ nước ngoài vào thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ dần thu hẹp nếu không xuất hiện các cơ hội đầu tư mới hấp dẫn trên thị trường chứng khoán. Vấn đề thoái vốn, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước được đẩy mạnh sẽ giải được bài toán từ hai chiều về cả tăng quy mô cho thị trường lẫn tạo điều kiện để nguồn vốn ngoại đổ vào thị trường Việt Nam trong thời gian tới” – nhóm nghiên cứu của Công ty chứng khoán Yuanta nhận định.

Báo cáo cũng chỉ ra rằng, sau khi Nhà nước rút vốn khỏi các doanh nghiệp, dù dưới hình thức thoái vốn hay cổ phần hóa để nhà đầu tư ngoài tham gia doanh nghiệp, hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp cải thiện lên khá nhiều. ROE trung bình 3 năm sau thoái vốn là 15,4% trong khi trước khi thoái vốn là 12,4%. Tương tự ROA trung bình trước thoái vốn là 1,5% trong khi sau thoái vốn ở mức 1,6%.

Trong khi đó, tổng tài sản, vốn chủ sở hữu, lợi nhuận sau thuế doanh nghiệp có tốc độ tăng trưởng giảm dần sau khi cổ phần hóa. Trước khi thoái vốn tăng trưởng tổng tài sản có xu hướng tăng sau đó chững lại, tới năm thứ 2 mới dần cải thiện. Theo nhóm nghiên cứu của Yuanta, khả năng doanh nghiệp sau thoái vốn mất khoảng 2 năm để tái cơ cấu lại tài sản doanh nghiệp, tăng trưởng lợi nhuận sau thuế cũng thể hiện rõ hiệu quả thoái vốn doanh nghiệp sau 2 năm.

Công ty chứng khoán Yuanta dự báo năm 2020 hoạt động cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước sẽ diễn ra sôi nổi do Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu 93 doanh nghiệp phải cổ phần hóa trong năm 2020. Trong đó, hai thương vụ lớn được chờ đợi là Mobifone và Agribank. Trong khi đó hoạt động thoái vốn có thể sẽ không sôi động bằng do tình hình thị trường chứng khoán đang còn gặp nhiều rủi ro từ các yếu tố bên ngoài.