Nguồn nguyên liệu cá ngừ chế biến xuất khẩu đang hạn chế. Ảnh: T.H.

Theo bà Nguyễn Hà, chuyên gia thị trường cá ngừ của VASEP, tính đến giữa tháng 7/2021, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam đạt hơn 386 triệu USD, tăng 20% so với cùng kỳ năm 2020

Theo số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, trong nửa đầu năm 2021 giá trị nhập khẩu cá ngừ của Việt Nam đạt gần 175 triệu USD, giảm 8,4% so với kỳ năm 2020. Việt Nam nhập khẩu cá ngừ từ 45 nước, vùng lãnh thổ trên thế giới. Trong đó, top 10 nguồn cung lớn nhất chiếm 82% tổng giá trị nhập khẩu cá ngừ của Việt Nam.

Tuy nhiên, bà Nguyễn Hà cho rằng, theo báo cáo Uỷ ban Nghề cá Trung Tây Thái Bình Dương, sản lượng đánh bắt cá ngừ của các thị trường như Đài Loan, Hàn Quốc, Trung Quốc, Indonesia… đang có xu hướng sụt giảm do tác động của đại dịch và sự suy giảm nguồn lợi cá ngừ tại các đại dương. Điều này dự kiến sẽ khiến cho nguồn cung cá ngừ trên thế giới trong thời gian tới giảm.

Trong bối cảnh đó, nhiều doanh nghiệp chế biến cá ngừ đã tìm nguồn cung bằng cách tăng cường thu mua nguồn cá ngừ nguyên liệu trong nước. Tuy nhiên, nguồn cung cá ngừ trong nước cũng không khả quan hơn. Việc các tỉnh thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16 đã khiến cho hoạt động giao thương hải sản trong nước gặp khó khăn, giá thu mua hải sản tại các tỉnh giảm, thấp hơn rất nhiều so với mọi năm do nhu cầu tiêu thụ thấp.

Không những thế, tình trạng thiếu lao động biển, chi phí nhiên liệu tăng cao khiến hoạt động sản xuất của ngư dân gặp rất nhiều khó khăn, nhiều người bị thua lỗ. Hiện đang vào mùa cá nam nhưng tại các tỉnh đánh bắt trọng điểm như Bình Đinh, Khánh Hoà, Phú Yên hay Phan Thiết… có nhiều tàu cá đang nằm bờ. Điều này đã khiến cho nguồn cung cá ngừ nguyên liệu trong nước giảm.

Mặc dù, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam trong gần 8 tháng qua tăng 20% so với cùng kỳ năm 2020. Tuy nhiên, do tác động của các biện pháp phòng chống dịch bệnh được áp dụng, hoạt động xuất khẩu cá ngừ dự kiến sẽ sụt giảm. Các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu cá ngừ vẫn đang cố gắng để có thể duy trì hoạt động sản xuất nhờ vào nguồn nguyên liệu tồn kho. Nhưng nếu tình trạng này kéo dài, thì hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp sẽ khó có thể duy trì.

Hiện nay, chỉ có rất ít doanh nghiệp cá ngừ đảm bảo được điều kiện “3 tại chỗ” và số lượng công nhân có thể huy động cũng chỉ 30-50%. Công suất sản xuất trung bình đã giảm chỉ còn 40-50% so với trước đây.

Không những thế, theo các doanh nghiệp, tình trạng tắc nghẽn tại các cảng biển quốc tế và Việt Nam cũng đang khiến cho việc nhập khẩu nguyên liệu trở nên khó khăn và mất nhiều thời gian hơn. Cụ thể, đình trệ tại cảng quốc tế Diêm Điền và một loạt cảng container quan trọng khác của Trung Quốc từ trung tuần trung tuần tháng 6 trở lại đây đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới chuỗi cung ứng toàn cầu, trong đó có cá ngừ.

Và ngay tại Việt Nam, sự bùng phát của đại dịch Covid-19 lần thứ 4 đã làm gián đoạn hoạt động của một số cảng. Tất cả các vấn đề này đang làm hạn chế nguồn cung cá ngừ nguyên liệu cho các doanh nghiệp.

Ngành chế biến, xuất khẩu cá ngừ Việt Nam sẽ khó đạt mức tăng trưởng tốt trong quý 3/2021 bởi giá cước vận chuyển tăng quá cao. Các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam thông tin, hiện nay, giá cước vận chuyển đang ngày càng tăng cao bởi hầu hết các quốc gia trên thế giới đều thực hiện giãn cách xã hội, ứng phó với dịch bệnh Covid-19.

Theo đó, các thị trường nhập khẩu cá ngừ cũng có dấu hiệu hạn chế giao dịch, thông quan các lô hàng nhập khẩu. Điều này đã dẫn đến tình trạng tần suất vận chuyển ít đi trong khi nhu cầu vận chuyển vẫn tăng cao nên giá cước vận chuyển đã bị đẩy lên.

Hiện nhiều đơn hàng của các doanh nghiệp cá ngừ phải trì hoãn hoặc bị huỷ trong khi các chi phí đảm bảo “3 tại chỗ” như chi phí xét nghiệm hàng tuần, chi phí trang bị các điều kiện cho công nhân, chi phí trả thêm lương công nhân, chi phí điện sản xuất và duy trì kho đông lạnh trữ hàng, chi phí cước tàu biển tất cả đều tăng vọt, khiến doanh nghiệp khó đủ sức chịu đựng với thời gian dài…