Trong gần 1.000 năm qua, Việt Nam có tới 3 bản Tuyên ngôn độc lập vào thế kỷ XI với “Nam quốc sơn hà”, thế kỷ XV với “Bình Ngô đại cáo” và thế kỷ XX với Tuyên ngôn độc lập. Trong Tuyên ngôn độc lập năm 1945, thay mặt Chính phủ lâm thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh trịnh trọng tuyên bố trước quốc dân đồng bào và thế giới rằng: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thực đã thành một nước tự do và độc lập. Toàn thể dân Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập ấy”.

Không thể có một nền độc lập chân chính nếu quốc gia dân tộc không có quyền tự quyết, dân tộc không thể có chủ quyền thực sự càng không thể tự cường và phát triển, nếu không thống nhất toàn vẹn, nhân dân không thể có tự do nếu dân tộc bị lệ thuộc vào dân tộc khác hoặc đất nước bị hay tự cùm trói mình trong vòng tay của quốc gia khác, dù dưới hình thức này hay mức độ kia.

Đó là khát vọng cháy bỏng và tiếng gọi thiêng liêng của thời đại đối với tất cả các quốc gia dân tộc trên thế giới hiện nay. Nền độc lập hoàn toàn, thật sự ấy, phải là quyền tự nhiên, thiêng liêng, vô cùng quý giá và bất khả xâm phạm của các quốc gia dân tộc. Đó là nền tảng để quốc gia tự cường và phát triển, nhịp bước cùng thời đại.

Ở Chủ tịch Hồ Chí Minh và Việt Nam lấp lánh tư tưởng và hiện thực quy luật ấy và Việt Nam không nằm ngoài quy luật phát triển ấy.

Sức mạnh dân tộc hòa trong dòng chảy phát triển của thời đại

Xem từ trong trường kỳ lịch sử của Việt Nam, đó càng là điều căn bản và thiêng liêng nhất. Chính vì thế, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: Cái mà tôi cần nhất trên đời này là: Đồng bào tôi được tự do, Tổ quốc tôi được độc lập. Người khẳng khái: Dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải kiên quyết giành cho kỳ được được độc lập dân tộc. Người nguyện thề: Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ. Người trước sau như một: Toàn dân Việt Nam chỉ có một lòng, quyết không làm nô lệ; chỉ có một chí, quyết không chịu mất nước; chỉ có một mục đích: kháng chiến để tranh thủ thống nhất và độc lập cho Tổ quốc.

Để xây dựng, phát triển và bảo vệ nền độc lập dân tộc ấy, Người rất tường minh: Dân tộc độc lập trên tất cả các mặt kinh tế, chính trị, quân sự, ngoại giao. Đó chính là chủ quyền quốc gia tự quyết. Người dứt khoát: Nước Việt Nam là của người Việt Nam, do dân tộc Việt Nam quyết định, Nhân dân Việt Nam không chấp nhận bất cứ sự can thiệp nào từ bên ngoài.

Đó là hiện thân và sự phát triển vẻ vang của tinh thần độc lập tự do, lẽ sinh tồn thống nhất quốc gia và bảo toàn danh dự của dân tộc trải mấy nghìn năm của Tổ tiên ta, không gì và không lực lượng nào có thể làm vấy bẩn, đe dọa và khuất phục nổi!

Chưa bao giờ như hiện nay, nếu trong nền độc lập đó, ở mỗi quốc gia dân tộc, dù ở châu Á tới châu Âu và trên khắp mặt địa cầu, mọi người, dù là ai, nếu Nhân dân không được ấm no, tự do, hạnh phúc, thì nền độc lập ấy chẳng có nghĩa gì. Đó là quy luật phát triển một cách bền vững đối với mọi quốc gia dân tộc, dù ở bất cứ phương trời nào và Việt Nam không nằm ngoài quy luật phát triển ấy.

Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: Chỉ giải phóng hoàn toàn dân tộc, khi toàn thể cộng đồng người sống trên toàn cõi nước Việt Nam được giải phóng và sự đảm bảo của một dân tộc được giải phóng khi Tổ quốc được thống nhất. Đây không chỉ là nhu cầu của sự tồn tại dân tộc, nhu cầu tình cảm dân tộc mà còn trở thành động lực cách mạng, nên sức mạnh tổng hợp đảm bảo cho công cuộc bảo vệ nền độc lập, chủ quyền đất nước và sự thống nhất toàn vẹn của Tổ quốc và “đó là con đường sống của Nhân dân Việt Nam”. Đó cũng chính là chân lý “Không có gì quý hơn độc lập tự do”.

Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ dẫn: Chúng ta đã hy sinh, đã giành được độc lập, Dân chỉ thấy giá trị của độc lập khi ăn đủ no, mặc đủ ấm. Đây chính là thước đo phát triển của nền độc lập dân tộc thấm đẫm tinh thần tự quyết, phát triển, tiến bộ, tính nhân văn cao cả, tính triệt để cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về quyền con người bất khả xâm phạm gắn liền với quyền độc lập thiêng liêng và tự quyết dân tộc vô giá.

Đây không chỉ là lý tưởng mà còn là lẽ sống của Dân tộc ta, đồng thời, còn là mục tiêu và nguồn cổ vũ đối với các dân tộc bị áp bức và bị nô dịch trên toàn thế giới. Đây là sự phát triển tới đỉnh cao giá trị thống nhất sức mạnh dân tộc Việt Nam hòa trong dòng chảy sức mạnh và sự phát triển của thời đại ngày nay.

Độc lập chính là nương theo hội nhập một cách khôn khéo

Hơn bao giờ hết, hiện nay, tư tưởng độc lập, tự do, thống nhất đất nước càng tỏa sáng tất cả vì con người, vì dân tộc; lấy con người làm mục tiêu của mọi sự phát triển, lấy lợi ích dân tộc làm tối cao… trở thành quy luật phát triển một cách nhân văn của bất cứ quốc gia dân tộc tiến bộ nào trên thế giới. Vì, độc lập, tự do, thống nhất là quy luật khẳng định địa vị, tư cách và sự phát triển một cách nhân văn và bền vững là mục tiêu hướng tới của mọi quốc gia dân tộc, vì một thế giới hòa bình, thống nhất và thịnh vượng.

Lịch sử dân tộc mấy nghìn năm, nhất là gần 100 năm nay, càng cho chúng ta một bài học lớn về giá trị của độc lập không có nghĩa là tự cô lập mình, tự mình khép kín; bằng mọi giá kiên quyết bảo vệ nền độc lập đó, quyết không bị chi phối hay bị lệ thuộc từ bất cứ phía nào trên con đường phát triển đất nước thịnh vượng và nhân văn…

Đó là nghệ thuật phát triển nền độc lập, tự do của Tổ quốc trong sự thống nhất nhưng đa dạng của thế giới, bảo đảm sự tự chủ và quyền tự quyết của Việt Nam trên con đường vươn tới hùng cường hòa nhịp trong dòng chảy của chỉnh thể thời đại ngày nay. Độc lập chính là nương theo ngọn gió thời đại và hội nhập một cách khôn khéo; là mang tinh thần rộng mở của thời đại để giữ vững nền độc lập của dân tộc, bảo vệ quyền tự quyết và tự do của Tổ quốc.

Đặc biệt, từ kinh nghiệm và bài học thực tế của Việt Nam và thế giới, “đem sức ta mà giải phóng cho ta”, “khi một dân tộc không tự lực cánh sinh mà cứ ngồi chờ dân tộc khác giúp đỡ thì không xứng đáng được độc lập”, “mỗi một người dân phải hiểu: Có tự lập mới độc lập, có tự cường mới tự do", …, như Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ dẫn, càng thôi thúc chúng ta làm tốt trọng sự đó. Nghĩa là, chúng ta phải tự mình trở nên hùng mạnh. Đó là phương lược bảo vệ và phát triển nền độc lập, tự do của Tổ quốc từ sớm, từ xa, chăm lo hạnh phúc của Nhân dân thật chu toàn và vững chãi. Đó là cái gốc để tự ta giữ yên giang sơn bờ cõi.

Dưới ngọn cờ Hồ Chí Minh, Việt Nam kiên định chính sách đối ngoại nhằm mục đích hòa bình, bảo vệ nền độc lập và thống nhất của Tổ quốc từ sớm, từ sớm, từ xa; đồng thời, chủ động và tích cực cùng cộng đồng quốc tế nỗ lực ngăn ngừa mọi xung đột khu vực và toàn cầu, chủ động góp phần giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế. Nói cách khác, kiên định, nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, chủ động, vì hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển, Việt Nam hoàn thành sứ mệnh lịch của mình vì một thế giới văn minh và tiến bộ, với tinh thần như Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Dĩ bất biến ứng vạn biến”; “Không tách rời sợi dây liên hệ với thế giới và không gây thù oán với một ai!”.

Hơn bao giờ hết, hiện nay, tiếp tục lịch sử mấy nghìn năm qua, 78 năm nay, dưới ngọn cờ Hồ Chí Minh, nước Việt Nam đã và đang đi như thế một cách kiên định, độc lập, sáng tạo và thành công cùng nhân loại. Sau hơn 35 năm đổi mới, trong bối cảnh mới, để hóa giải nguy cơ mới và chớp lấy thời vận mới, Đất nước càng mạnh bước và tự tin trên con đường đổi mới vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, dân tộc càng chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, vì nền độc lập tự do và phát triển mạnh mẽ và nhân văn của Tổ quốc. Với Hồ Chí Minh, Người quan tâm sâu sắc về mối quan hệ giữa độc lập dân tộc mình với tôn trọng và đấu tranh cho độc lập của các dân tộc khác; giữa độc lập dân tộc và hòa bình; giữa chủ nghĩa yêu nước luôn thống nhất với chủ nghĩa quốc tế trong sáng.

Trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thì nội dung của độc lập dân tộc được thể hiện là xây dựng được nền kinh tế độc lập, tự chủ, tự quyết, không phụ thuộc vào quốc gia khác; đảm bảo được cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho Nhân dân; giữ vững được lãnh thổ và chủ quyền biển đảo của quốc gia; chống lại các thế lực thù địch, phá tan các âm mưu chia rẽ của chúng và chủ động hội nhập mạnh mẽ, hiệu quả và nhân văn.

Đây chính là thời khắc, với tư cách Việt Nam độc lập, chúng ta càng phải hành động kiên định và sáng tạo, vì đất nước hùng cường và nhân văn, dưới ngọn cờ Hồ Chí Minh.

Đó là tương lai phát triển tất yếu của Việt Nam trong thời đại ngày nay!

Tư tưởng độc lập, tự cường, phát triển và hạnh phúc Nhân dân của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đi trước các tư tưởng gia khả kính ấy và cùng Nhân dân Việt Nam nhất định biến nỗi lo xa đó thành hiện thực sinh động ở Việt Nam.

Đó là “cái gốc” của đất nước Việt Nam độc lập, tự quyết và phát triển nhân văn. Đó đang và sẽ là sứ mệnh cao cả và thách thức to lớn của Đảng ta trước Đất nước và Nhân dân chúng ta.n