Thưa ông, Bộ Tài chính đang đề xuất điều chỉnh các chính sách thuế theo hướng giảm bậc thuế TNCN; giảm thuế suất thuế TNDN cho các DN siêu nhỏ, nhỏ và vừa đồng thời tăng thuế suất thuế GTGT. Những đề xuất này có đáp ứng được mục tiêu tái cơ cấu nguồn thu hay không, thưa ông?

Có thể thấy rằng tình hình kinh tế thế giới và khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, tốc độ phục hồi kinh tế chậm, không đồng đều và tiềm ẩn nhiều rủi ro, rào cản thương mại và chính sách bảo hộ có xu hướng gia tăng. Giá dầu thấp, khó dự báo. Hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, nhất là việc thực hiện các Hiệp định thương mại tự do mở ra nhiều cơ hội thuận lợi nhưng cũng đặt ra không ít khó khăn. Do đó cùng với việc thực hiện các giải pháp về cơ cấu lại chi NSNN, tăng cường công tác quản lý nợ công thì việc thực hiện cơ cấu lại thu NSNN là rất cần thiết và có ý nghĩa quan trọng.

Chính vì vậy, Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế GTGT, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB), Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) và Luật Thuế tài nguyên sẽ góp phần cơ cấu lại nguồn thu NSNN, đảm bảo tính bền vững hơn trong cơ cấu thu NSNN, góp phần tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, công bằng, khuyến khích đầu tư, điều tiết thu nhập hợp lý. Cụ thể dự thảo Luật sẽ đảm bảo cơ cấu lại thu NSNN theo hướng bao quát toàn bộ các nguồn thu, mở rộng cơ sở thuế (đặc biệt là chú trọng các nguồn thu mới phát sinh); tăng dần tỷ trọng thu nội địa nhằm hướng tới nguồn thu bền vững trong tương lai; bảo đảm tỷ trọng hợp lý giữa thuế gián thu và thuế trực thu (theo hướng tăng cường thuế gián thu) giúp ổn định nguồn thu; đồng thời, góp phần tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, khuyến khích đầu tư, điều tiết thu nhập hợp lý, đảm bảo sự phù hợp với xu hướng cải cách thuế trên thế giới hiện nay. Vì vậy dự thảo Luật sẽ có thể từng bước đạt được mục tiêu đề ra.

Việc điều tiết chính sách thuế để tái cơ cấu nguồn thu có phải là giải pháp được quốc tế áp dụng không, xin ông chia sẻ thêm về vấn đề này?

Kinh nghiệm của các nước trên thế giới cũng đã cho thấy để có thể cơ cấu lại NSNN một cách thành công và hiệu quả cần phải có những giải pháp toàn diện, giải quyết đồng bộ được các mặt có liên quan đến nền tài chính công. Cụ thể là: Cải cách hệ thống chính sách thuế để hình thành một hệ thống thuế với cơ cấu phù hợp, trong đó, chú trọng phát huy được vai trò của các sắc thuế đang có tiềm năng mở rộng quy mô thu NSNN; thực hiện cơ cấu lại, nâng cao hiệu quả chi NSNN theo một lộ trình tổng thể, giảm dần quy mô chi thường xuyên, thực hiện giảm bội chi với một cam kết mạnh mẽ; chủ động kiểm soát chặt chẽ các rủi ro về nợ công, kiên định duy trì các giới hạn về nợ công theo mục tiêu đề ra, đồng thời, nâng cao kỷ luật tài khóa, tăng cường trách nhiệm giải trình.

Thực tế cho thấy, hiện nay trong bối cảnh nợ công tăng cao, các nước (kể cả các nước đã phát triển) có xu hướng cơ cấu lại thu NSNN theo hướng: Mở rộng nguồn thu từ thuế gián thu; tăng thuế tiêu dùng (GTGT và TTĐB) để tăng nguồn thu bù đắp cho nguồn thu sụt giảm do giảm thuế thu nhập (TNDN và TNCN).

Điều này cũng đặt ra bài toán buộc chúng ta phải thấy rằng điều chỉnh chính sách thuế nào cũng sẽ có những tác động nhất định đến KT-XH, do đó cần phải cân nhắc và đưa ra lựa chọn điều chỉnh thuế gián thu hay thuế trực thu cho phù hợp với bối cảnh của Việt Nam hiện nay.

Có ý kiến cho rằng, thay vì tăng thuế cần tập trung chống thất thu và kiểm soát, tiết kiệm chặt chẽ chi NSNN. Ông đánh giá như thế nào về vấn đề này?

Trước tiên tôi phải nói rằng việc sửa đổi, bổ sung 5 luật thuế lần này có khá nhiều nội dung, trong đó có chính sách thuế được điều chỉnh giảm thuế suất, có chính sách thuế được điều chỉnh theo hướng mở rộng đối tượng chịu thuế, có chính sách thuế được điều chỉnh theo hướng tăng thuế suất,... Việc sửa đổi, bổ sung các chính sách thuế nhằm thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, nhà nước về cơ cấu lại NSNN theo hướng đảm bảo nguồn thu phát triển bền vững trong trung và dài hạn. Điều này cũng có nghĩa là chính sách thuế phải góp phần thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng trong trung hạn và dài hạn. Cùng với việc điều chỉnh chính sách thu, chính sách chi cũng được rà soát và điều chỉnh nhằm cơ cấu lại chi NSNN cho phù hợp với tình hình thực tế cũng như tăng cường kiểm soát, quản lý chi NSNN chặt chẽ, tiết kiệm, đảm bảo tính hiệu quả chi NSNN.

Trong bối cảnh NSNN hiện nay khi nguồn thu từ dầu thô, thu từ XK, NK có xu hướng giảm mạnh do tác động của giá dầu giảm và do việc thực hiện cắt giảm mạnh thuế NK theo các cam kết hội nhập quốc tế làm thu hẹp cơ sở thuế,... Điều này bắt buộc chúng ta phải cơ cấu lại thu NSNN theo hướng tăng thu nội địa nhằm hướng tới phát triển bền vững. Cùng với việc cơ cấu lại thu NSNN, các biện pháp quản lý thu, chống thất thoát nguồn thu cũng đã được đưa ra tại các nghị quyết của Quốc hội, của Chính phủ, các chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ. Theo đó trong thời gian qua đã có nhiều chính sách và hoạt động kiểm soát thu NSNN. Cụ thể, ngành Thuế đã có nhiều nỗ lực trong công tác quản lý thu thuế như thành lập Ban chỉ đạo chống thất thu và đôn đốc thu ở cả cấp Tổng cục và các cục thuế địa phương; phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương và cơ quan công an trong công tác thu thuế, phòng chống vi phạm, gian lận thuế; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra chống thất thu, chú trọng thanh tra các DN có giao dịch liên kết, chuyển giá, kinh doanh thương mại điện tử, thanh tra công tác hoàn thuế GTGT. Nhờ đó, công tác quản lý thu thuế và chống thất thu đã đạt được những kết quả quan trọng. Tuy vậy những hành vi trốn thuế, gian lận thuế ngày càng tinh vi phức tạp. Vì vậy trong thời gian tới, ngành Thuế cũng cần phải tiếp tục thực hiện tốt công tác chống thất thu, chống chuyển giá, đảm bảo sự công bằng, bình đẳng trong việc thực hiện chính sách thuế.

Về khía cạnh chi NSNN, quy mô chi ngày càng tăng (trong khi thu ngân sách gặp nhiều khó khăn) làm cho bội chi tăng, do đó sức ép về thu NSNN sẽ ngày càng lớn. Thực tế để đảm bảo NSNN bền vững, Nghị quyết 07-NQ/TƯ của Bộ Chính trị đã nhấn mạnh việc điều chỉnh chính sách thu theo hướng mở rộng cơ sở thuế đi đôi với chống thất thoát nguồn thu, tiết kiệm chi. Mặc dù thời gian qua, bên cạnh những mặt tích cực trong quản lý, kiểm soát chi nhưng vẫn có những nơi, những bộ phận quản lý và sử dụng NSNN hiệu quả chưa cao, còn nhiều thất thoát lãng phí. Tuy nhiên vấn đề là cần phải đánh giá đúng nguyên nhân, đúng trách nhiệm để giải quyết và xử lý nghiêm.

Hiện nay, Bộ Tài chính cũng đang thực hiện quyết liệt các giải pháp về quản lý chi NSNN theo hướng chặt chẽ, tiết kiệm, thực hiện có hiệu quả các quy định mới của Luật NSNN 2015, tăng cường tính kỷ cương, kỷ luật trong quản lý chi NSNN; nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công theo tinh thần của Luật quản lý, sử dụng tài sản công vừa được Quốc hội thông qua; đẩy mạnh việc đổi mới cơ chế tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp công lập theo cơ chế tự chủ và tinh giản bộ máy, biên chế; từng bước triển khai quản lý chi ngân sách theo kết quả thực hiện nhiệm vụ theo quy định của Luật NSNN 2015.

Do vậy, để cơ cấu lại NSNN theo tinh thần của Nghị quyết 07-NQ/TƯ thì phải tiến hành đồng bộ trên cả 2 mặt của NSNN là thu NSNN và chi NSNN. Vì thế, việc sửa đổi, bổ sung các luật thuế là bước đi quan trọng và cần thiết nhằm xây dựng và hoàn thiện một hệ thống thuế có cơ cấu bền vững, đảm bảo tỷ trọng hợp lý giữa thuế trực thu và thuế gián thu, tăng tỷ trọng thu nội địa, đảm bảo điều tiết hợp lý tích lũy và tiêu dùng, tạo điều kiện thu hút đầu tư, phát triển kinh tế.

Mặt khác, thông lệ quốc tế cũng cho thấy việc cải cách hệ thống thuế là việc cần thiết phải làm trong bối cảnh nợ công tăng cao và tăng nhanh như hiện nay, do đó bên cạnh việc cơ cấu lại chi ngân sách thì việc chú trọng và mở rộng quy mô thu NSNN là vấn đề cấp bách và không nên chậm trễ trong việc thực hiện.

Xin cảm ơn ông!