Theo Bộ NN&PTNT, lũy kế 10 tháng đầu năm, XK nông sản sang Trung Quốc đạt trên 7,3 tỉ USD, vượt cả con số 6,8 tỷ USD của cả năm 2016. Bên cạnh rau quả, cao su, gạo, thủy sản, đồ gỗ, nhiều mặt hàng nông sản mới của Việt Nam như sữa, thịt, cà phê, hạt khô... cũng đang có cơ hội lớn tại thị trường Trung Quốc. Có thể khẳng định, Trung Quốc đã, đang và sẽ là đối tác thương mại hàng đầu của Việt Nam trong thời gian tới.

Từ trước tới nay, khi XK nông sản sang Trung Quốc, nhiều DN vẫn quan niệm, đây là thị trường dễ tính, ít khe khắt về mặt chất lượng. Điều này làm DN nảy sinh tâm lý tự dễ dãi với các sản phẩm XK vào Trung Quốc ở tất cả các khâu như kiểm soát chất lượng, bao gói, mẫu mã… Tuy nhiên, thực tế thì cục diện đã dần thay đổi. Hiện nay, có nhiều sản phẩm dù rất muốn thúc đẩy XK, nhất là XK chính ngạch sang Trung Quốc, song vẫn chưa thể thực hiện được.

Lý do chủ yếu là bởi sản phẩm XK chưa hoàn thiện và đáp ứng được các yêu cầu về thủ tục pháp lý kỹ thuật theo thông lệ quốc tế, đặc biệt là các vướng mắc về kiểm dịch, kể cả kiểm dịch động và thực vật. Việc Việt Nam chưa XK được thịt lợn chính ngạch sang thị trường Trung Quốc là một ví dụ khá điển hình. Ngoài ra, theo một số chuyên gia, chất lượng sản phẩm và xây dựng thương hiệu cho sản phẩm cũng là điều phía Việt Nam cần đặc biệt lưu tâm.

Người dân Trung Quốc vốn rất chuộng thương hiệu. Hiện nay, không ít mặt hàng nông sản của Việt Nam có thị phần lớn tại Trung Quốc, song khâu xây dựng thương hiệu lại rất kém. Đó là nguyên nhân khiến tình trạng nông sản Việt chở tới cửa khẩu, DN Trung Quốc nhập hàng về lập tức đóng gói bằng bao bì, nhãn mác khác trước khi đem ra tiêu thụ diễn ra khá phổ biến.

Phân tích như vậy để thấy rằng, trong XK nông sản sang Trung Quốc, đã tới lúc phải đổi thay mạnh mẽ cách nhìn nhận, tiếp cận thị trường. Thay vì XK xô bồ, dựa vào sự dễ dãi của thị trường mà dễ dãi với chính mình, cần có tính toán nghiêm túc, bài bản hơn nhằm tạo dựng vị thế vững chắc của nông sản Việt tại thị trường này, từ đó từng bước nâng cao cả khối lượng lẫn giá trị XK. Đương nhiên, muốn đạt những mục tiêu trên, điều kiện tiên quyết là cần có sự đồng hành của cả Nhà nước lẫn cộng đồng DN.