Bộ NN&PTNT nói gì khi giá gạo Việt thấp nhất 12 năm qua?
	Khó khăn chất chồng, xuất khẩu gạo vẫn "cán đích" 6,5 triệu tấn?

Dự kiến cả năm nay Việt Nam sẽ xuất khẩu 6,5 triệu tấn gạo. Ảnh: Internet

Giá cao nhất trong 2 tháng qua

Theo Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN&PTNT): Khối lượng gạo xuất khẩu 10 tháng đầu năm ước đạt 5,56 triệu tấn và 2,43 tỷ USD, tăng 6,1% về khối lượng nhưng giảm 9,1% về giá trị so với cùng kỳ năm 2018.

Trên thị trường thế giới, nhu cầu đối với gạo Ấn Độ sụt giảm do khách hàng trì hoãn mua vào mặc dù giá đang ở mức thấp nhất trong 4 tháng, trong khi nguồn cung bị thắt chặt khiến giá gạo Việt Nam đứng ở mức cao nhất trong 2 tháng qua. Nhu cầu mới đối với gạo Thái Lan dường như chưa có trong ngắn hạn.

Về mặt giá cả, trong khi gạo đồ 5% tấm Ấn Độ từ 369 – 373 USD/tấn giảm trở lại mức 365 – 370 USD/tấn; gạo 5% tấm của Thái Lan từ 396 – 417 USD/tấn giảm xuống 395 – 400 USD/tấn (FOB Băng Cốc) thì gạo 5% tấm của Việt Nam từ 330 – 340 USD/tấn lại tăng lên 350 USD/tấn (FOB cảng Sài Gòn).

Đây được coi là những tín hiệu khá tích cực với gạo Việt, bởi lẽ ngay trong tháng 9 vừa qua, chính Cục Chế biến và Thị trường nông sản đã đưa ra nhận định: Trên thị trường thế giới đã ghi nhận giá gạo xuất khẩu Ấn Độ tăng nhờ đồng Rupee hồi phục. Đồng Baht tăng trở lại giúp giá gạo Thái Lan ổn định ở mức cao trong gần 1 năm qua và đắt hơn so với các đối thủ cạnh tranh khác ở châu Á. Trong khi đó, nhu cầu tiêu thụ ảm đạm giữ giá gạo Việt Nam ở mức thấp gần 12 năm.

Xét về mặt thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam, trong 9 tháng đầu năm nay, Philippines đang đứng vị trí thứ nhất với hơn 35% thị phần. Xuất khẩu gạo sang thị trường này trong 9 tháng đạt 1,89 triệu tấn và 773,8 triệu USD, gấp 2,9 lần về khối lượng và gấp 2,6 lần về giá trị so với cùng kỳ năm 2018.

Cơ hội ở Philippines và Campuchia

Trong những thông tin cung cấp cho báo chí mới đây, Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản đã đưa ra những đánh giá khá chi tiết về cơ hội cho gạo Việt ở thị trường Philippines và Campuchia.

Cụ thể, vào tháng 9/2019, Bộ Nông nghiệp Philippines đã khởi xướng điều tra sơ bộ việc tự vệ đối với gạo nhập khẩu. Tuy nhiên đến tháng 10/2019, Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công thương Philippines) đã chính thức thông báo nước này sẽ không áp thuế nhập khẩu gạo bổ sung đối với gạo nhập khẩu trong thời gian tới.

Nguyên nhân chính là do hiện không có các thông tin, số liệu cụ thể đánh giá được mức độ tác động của việc nhập khẩu gạo cũng như tính hiệu quả của biện pháp tăng thuế đối với sự phát triển của ngành gạo Philippines.

“Thông báo này là tín hiệu tốt đối với các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam vào thị trường Philippines”, Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản nhận định.

Ngoài ra, Chính phủ Philippines cũng đã đưa ra dự báo về nhu cầu tiêu thụ gạo nội địa của nước này đến năm 2030 với mức tăng dần đều, cụ thể đạt 14,5 triệu tấn vào năm 2022 (tăng 4,3% so với năm 2019), 15,2 triệu tấn vào năm 2026 (tăng 9,4%) và 16,0 triệu tấn vào năm 2030 (tăng 15,1%).

Nhận định Philippines là quốc gia khó có thể tự cung tự cấp về lương thực, Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản cho rằng, mức độ phụ thuộc vào nhập khẩu gạo của Philippines, đặc biệt là từ các quốc gia Đông Nam Á trên cùng khu vực, trong đó có Việt Nam, sẽ dần tăng lên trong tương lai.

Với thị trường Campuchia, theo Liên đoàn Gạo Campuchia (CRF), xuất khẩu gạo của nước này sang Trung Quốc đã tăng mạnh trong 9 tháng đầu năm nay, cụ thể 157,8 nghìn tấn gạo đã được xuất sang Trung Quốc, tăng 44% so với năm ngoái. Trong năm nay, CFR kỳ vọng có thể xuất được toàn bộ 300 nghìn tấn trong hạn ngạch và hướng đến xuất được 400 nghìn tấn vào năm 2020.

Theo một số doanh nghiệp, việc Campuchia tăng cường xuất khẩu gạo sang Trung Quốc, ngược lại có thể sẽ đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam sang Campuchia.

Nguyên nhân chính là mức sản xuất của Campuchia khó có thể đáp ứng ngay được mục tiêu xuất khẩu của nước này. Tuy nhiên, không phải loại gạo nào cũng có thể xuất khẩu mà sẽ chỉ tập trung vào các loại chất lượng cao và tương đồng với gạo Campuchia..

Tại cuộc họp báo quý III của Bộ NN&PTNT mới đây, trả lời câu hỏi của phóng viên Báo Hải quan xung quanh câu chuyện xuất khẩu gạo, ông Nguyễn Quốc Toản, Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản đánh giá: Gạo là mặt hàng xuất khẩu truyền thống, phải cạnh tranh để thay đổi, phát triển.

Giải pháp để tháo gỡ khó khăn cho xuất khẩu gạo trong thời gian tới được ông Toản chỉ ra là phải thúc đẩy gỡ khó trong xuất khẩu sang Trung Quốc; đồng thời thúc đẩy xuất khẩu sang một số thị trường như Philippines, châu Phi…

Vị “tư lệnh” ngành nông nghiệp Nguyễn Xuân Cường cũng không ít lần khẳng định: Về thị trường xuất khẩu cần thúc đẩy, mở rộng các thị trường khu vực châu Phi, Trung Đông; những thị trường có khoảng cách địa lý gần như Indonesia, Philippines.... Tuy nhiên, về dài lâu, chiến lược hướng đến là giảm diện tích trồng lúa, không thể giữ diện tích như hiện nay, chuyển đổi sang các đối tượng nuôi trồng, sản xuất khác hiệu quả hơn.