Khách du lịch có xu hướng tìm kiếm các tour du lịch xanh nhiều hơn trong thời gian gần đây. Ảnh: Minh Mẫn

Xu hướng du lịch net zero

Du lịch xanh hay còn gọi là du lịch Net Zero đang là xu hướng tất yếu. Khảo sát về Chỉ số niềm tin du lịch năm 2023 của Booking.com cho thấy 90% người tiêu dùng tìm kiếm các lựa chọn bền vững khi đi du lịch. Chuyên gia của Hiệp hội Du lịch châu Á - Thái Bình Dương (PATA) nhấn mạnh các điểm đến cần điều chỉnh chiến lược marketing cho phù hợp với giá trị phân khúc du khách mới nổi này. Các điểm đến tích hợp tính bền vững vào hoạt động tiếp thị có thể chứng kiến lượng khách tăng tới 20% nhờ những du khách có ý thức bảo vệ môi trường.

Ông Pavnesh Kumar, Giám đốc Nghiên cứu và Phát triển bền vững PATA cho rằng, các điểm đến có thể tạo ra sự khác biệt cho chính mình, bằng cách đẩy mạnh cam kết về tính bền vững và mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Đây là thời điểm vàng của du lịch có ý thức. Các khảo sát cho thấy du khách đến từ Nhật Bản, Hồng Kông (Trung Quốc)... sẵn sàng chi tiêu nhiều hơn cho những lựa chọn du lịch bền vững. Đồng thời, tại Ấn Độ, Việt Nam và Trung Quốc, du khách là những người muốn ưu tiên nhất cho du lịch bền vững.

Trong khu vực Đông Nam Á, các nước cũng bắt tay vào thực hiện du lịch net Zero từ cách đây 2-3 năm.

Thông tin tại Hội chợ ITE HCMC 2024 diễn ra mới đây, ông So Mara, Quốc vụ khanh, Bộ Du lịch Vương quốc Campuchia cho biết, Campuchia đẩy mạnh phát triển du lịch sinh thái, văn hóa tại các vùng núi và vùng sâu vùng xa, thúc đẩy sử dụng năng lượng tái tạo trong phát triển du lịch, cơ sở hạ tầng du lịch bền vững, thân thiện với môi trường. Campuchia đã thực hiện một số sáng kiến phát triển du lịch song song với việc bảo vệ môi trường. Tháng 11/2023, Campuchia phát động chiến dịch “Blue sky and net zero” nhằm nâng cao kiến thức về biến đổi khí hậu, để đạt mục tiêu Net Zero vào năm 2050.

Trước yêu cầu phát triển du lịch xanh, nhiều địa phương, doanh nghiệp du lịch Việt đang từng bước có những hành động cụ thể thực hành du lịch Net Zero. Cuối tháng 8/2024, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch Quảng Nam lần đầu tiên thông qua bộ tiêu chí chung cho thực hành du lịch Net Zero tại địa phương. Huyện Cô Tô ở Quảng Ninh và Côn Đảo ở Bà Rịa - Vũng Tàu cũng từng bước nghiên cứu áp dụng thực hành du lịch xanh, du lịch Net Zero thí điểm.

Hiện nay, để phát triển du lịch xanh, TPHCM đã triển khai các hoạt động phát triển du lịch gắn với 17 tiêu chí phát triển bền vững của UNESCO và hướng đến việc giảm phát thải, bảo vệ môi trường tự nhiên và văn hoá trong từng hoạt động. Theo đó, TPHCM xây dựng và triển khai thực hiện một cách nhanh chóng, quyết liệt, hiệu quả các kế hoạch phát triển du lịch bền vững từ khâu đào tạo nguồn nhân lực cho đến việc phát triển, kêu gọi người dân tham gia bảo vệ các nguồn tài nguyên thiên nhiên, kêu gọi doanh nghiệp du lịch bảo vệ môi trường sống và môi trường văn hoá, triển khai các sản phẩm du lịch gắn với thiên nhiên…

Xây dựng cơ sở dữ liệu số

Lợi thế từ du lịch xanh, chuyển đổi theo hướng phát triển bền vững là tất yếu nhưng một trong những trở ngại được các chuyên gia chỉ ra là chi phí ban đầu khá cao và cần những tiêu chí rõ ràng để doanh nghiệp triển khai.

Bà Trần Hương Giang, Giám đốc chuyên môn Viện Nghiên cứu và đào tạo Tâm Việt, chuyên gia về du lịch bền vững thừa nhận rằng du lịch là một ngành rất khó trong việc tư vấn bởi đây là ngành phức tạp về chuỗi giá trị. Du lịch muốn bền vững, hướng tới Net Zero, mọi mắt xích trong chuỗi cung ứng đó cũng phải bền vững, chứ không phải chỉ mỗi doanh nghiệp du lịch thực hành.

Dưới góc độ nhà quản lý dữ liệu, ông Nguyễn Thanh Hoà, đại diện Sở Thông tin và Truyền thông TPHCM cho biết, dữ liệu số đang đóng vai trò ngày càng quan trọng trong thúc đẩy du lịch bền vững. Cụ thể, việc phân tích và ứng dụng dữ liệu cho phép tối ưu hóa lộ trình, giảm tiêu thụ nhiên liệu, khuyến khích sử dụng giao thông công cộng và các hình thức di chuyển xanh. Ngoài ra, các ứng dụng di động cũng giúp người dùng theo dõi lượng khí thải trong hành trình và lựa chọn phương án di chuyển hợp lý hơn khi đi du lịch để giảm lượng khí thải ra môi trường... Hoặc khi doanh nghiệp, du khách tích hợp tùy chọn bù đắp carbon vào hệ thống đặt vé trực tuyến cũng giúp du khách dễ dàng giảm thiểu tác động môi trường.

Tuy nhiên, nguồn dữ liệu về du lịch bền vững hiện vẫn còn hạn chế về cả cơ sở dữ liệu và nhân lực phát triển. Do đó, muốn xây dựng dữ liệu để thực hành du lịch Net Zero, trước tiên cần xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu hoàn chỉnh chuyên biệt cho ngành du lịch để hỗ trợ nghiên cứu, hoạch định chính sách và phát triển sản phẩm du lịch xanh của Việt Nam nói chung, TPHCM nói riêng. Đối với Chính phủ, cần có chính sách khuyến khích phát triển dữ liệu lớn, tạo cơ hội cho ngành du lịch xây dựng hệ sinh thái dữ liệu phục vụ mục tiêu Net Zero trong tương lai. Đối với các doanh nghiệp du lịch, cần cung cấp các dữ liệu nền sản phẩm du lịch xanh để xây dựng và hình thành nguồn dữ liệu chính thống cho khách du lịch…

Dưới góc độ doanh nghiệp du lịch, ông Phạm Anh Vũ, Giám đốc Truyền thông Du Lịch Việt cho biết, với nguồn tài nguyên thiên nhiên và hệ sinh thái đa dạng, Việt Nam đang có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch xanh, bền vững. Việc tạo sản phẩm du lịch xanh sẽ mang đến các trải nghiệm và tương tác đáng nhớ cho du khách với người dân địa phương.

Tuy nhiên, theo ông Phạm Anh Vũ, hiện các doanh nghiệp đang rất cần có những tiêu chí chi tiết và thống nhất về sản phẩm du lịch xanh, từ đó các doanh nghiệp lữ hành có thể nắm bắt và hưởng ứng bằng cách xây dựng thêm nhiều sản phẩm du lịch xanh. Đồng thời cũng cần xây dựng các cơ chế khuyến khích doanh nghiệp, qua đó kích thích nhu cầu của cộng đồng về du lịch xanh, góp phần bảo vệ thiên nhiên, tài nguyên du lịch bền vững và hướng tới bảo vệ sức khỏe cộng đồng.