DN hướng dẫn người tiêu dùng phân biệt hàng giả. Ảnh: N.HUẾ

Thực trạng

Hàng giả, hàng nhái xuất hiện ngày càng đa dạng, từ hàng tiêu dùng, đồ uống, thuốc lá đến các loại máy móc, thiết bị, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, tiền mặt... thậm chí ngay cả tem chống hàng giả cũng bị làm giả và ngang nhiên dán vào các mặt hàng bị làm giả khác. Hàng giả, hàng nhái được bày bán công khai tại các vỉa hè, tràn lan trong các chợ và thậm chí trong các trung tâm thương mại. Theo nhận định của ông Lê Thế Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ thương hiệu Việt Nam (Vatap), thời gian qua, mặc dù có khá nhiều vụ hàng gian, hàng giả bị phát hiện và bắt giữ tuy nhiên trên thực tế hàng gian, hàng giả không hề giảm đi. Theo thống kê của Vatap, tại Việt Nam có khoảng trên 31 ngành hàng bị làm giả, trong đó, bị làm giả nhiều nhất với tốc độ nhanh nhất là mỹ phẩm, thứ hai là các mặt hàng điện tử, điện lạnh, các mặt hàng nước giải khát, bia rượu.

Không chỉ sản xuất ở trong nước, hàng NK bất hợp pháp, hàng nhái, hàng kém chất lượng, hàng không rõ xuất xứ từ nước ngoài cũng đang được tuồn vào Việt Nam từ mọi ngóc ngách gây áp lực canh tranh thiếu lành mạnh cho các nhà sản xuất và kinh doanh chân chính, gây thiệt hại không nhỏ cho người tiêu dùng. Ông Mai Xuân Hòa, Phó đội trưởng Đội kiểm soát bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục hải quan cho biết, hàng hóa bị làm giả trên tất cả các lĩnh vực như hàng tiêu dùng, hàng hiệu của tất cả các sản phẩm được nhập về Việt Nam qua tất cả con đường để vào Việt Nam từ đường biển, hàng không, đường bộ. Thủ đoạn của các đối tượng rất tinh vi, hàng chất lượng kém được dán nhãn mác của hàng hóa có xuất xứ tốt, ảnh hưởng lớn đến chất lượng hàng hóa, và ảnh hưởng nhiều đến người tiêu dùng

Trên thực tế, nhiều người tiêu dùng vẫn quyết định chi tiền dù biết đó là hàng giả. Theo nhận định của ông Ngô Bách Phong, Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng TP.HCM, người tiêu dùng Việt Nam chưa mạnh mẽ nói tiếng không với hàng gian, hàng giả. Nhiều người tiêu dùng đôi khi biết là hàng kém chất lượng, hàng giả, hàng nhái nhưng vẫn chấp nhận dùng do không đủ điều kiện dùng hàng thật, hàng tốt. Mặt khác, số đông người tiêu dùng khi mua phải hàng gian, hàng giả lại “tặc lưỡi” bỏ qua vì ngại khiếu nại, kiện tụng. Cùng quan điểm như trên, ông Đỗ Ngọc Chính, đại diện Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam cũng cho rằng, người tiêu dùng Việt Nam vẫn chưa thực sự quan tâm đến việc thực hiện quyền của mình. Theo thống kê của Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam. Mặc dù nước ta đã có tới 50 Hội Bảo vệ người tiêu dùng tại các tỉnh thành trên cả nước nhưng tổng cộng mỗi năm cũng chỉ nhận được khoảng 1.000 khiếu nại của người tiêu dùng về chất lượng hàng hóa, trong khi đó, Singapore có dân số ít hơn nhưng mỗi năm lại có tới trên 10.000 khiếu nại của người tiêu dùng.

Đối tượng kinh doanh hàng gian, hàng giả nhiều trong khi lực lượng chống hàng gian, hàng giả lại mỏng, sự hợp tác giữa các lực lượng kiểm tra thiếu gắn kết nhịp nhàng, một bộ phận của cơ quan kiểm tra xử lí thiếu quyết liệt trong xử lí sai phạm. Theo phản ánh của bà Lâm Thị Thanh Thủy đại diện Công ty TNHH Hóa Nông Hợp Trí dù sản phẩm của DN bị làm giả thường xuyên và bày bán công khai ngoài thị trường gây thiệt hại lớn cho DN, nhưng DN lại không nhận được sự hỗ trợ của các cơ quan chức năng vì lí do số lượng ít cần tiếp tục theo dõi... Do vậy, DN phải tự chống chọi với hàng giả.

Giải pháp nào?

Theo nhận định của các chuyên gia, DN, cuộc chiến chống hàng giả rất khó khăn, phức tạp. Do vậy, cần có sự phối hợp của các cơ quan chức năng, DN và người tiêu dùng để đẩy lùi nạn hàng gian, hàng giả, hàng kém chất lượng, bảo vệ nền sản xuất trong nước, bảo vệ người tiêu dùng, nâng cao vị trí cạnh tranh của các DN, tận dụng được các lợi thế do thị trường mang lại.

Theo Luật sư Nguyễn Văn Hậu, Chủ tịch Hội Luật sư TP.HCM, hàng gian, hàng giả đang làm lu mờ các thương hiệu nổi tiếng, làm mất lòng tin đối với người tiêu dùng, không chỉ gây thiệt hại về kinh tế cho DN do uy tín thương hiệu giảm sút làm mất thị phần, giảm lợi nhuận, nghiêm trọng hơn là triệt tiêu sáng tạo trí tuệ của DN nói riêng và của xã hội nói chung, thậm chí dẫn đến tình trạng phá sản của DN. Không chỉ vậy, vấn nạn hàng giả còn gây hậu quả nghiêm trọng làm thiệt hại về kinh tế và ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe của người tiêu dùng. Luật sư Hậu cho rằng, nguyên nhân dẫn đến tình trạng hàng gian, hàng giả lộng hành là do chưa có chế tài đủ mạnh. Cần phải tăng mức xử phạt đối với các hành vi vi phạm mới đủ sức răn đe.

Từ góc độ DN, bà Lâm Thị Thanh Thủy cho rằng, hệ thống phân phối không chuyên nghiệp và người tiêu dùng không quan tâm đến nguồn gốc hàng hóa cũng là một nguyên nhân là gia tăng hàng gian, hàng giả trên thị trường. Do vậy để chống hàng giả, các DN phải có một hệ thống phân phối chuyên nghiệp đủ mạnh để kiểm soát được việc tiêu thụ sản phẩm của mình. Chia sẻ kinh nghiệm chống hàng giả, ông Vũ Văn Thanh, Phó tổng giám đốc Tập đoàn Tôn Hoa Sen cho biết, thời gian qua, sản phẩm tôn Hoa Sen bị làm gian, làm giả khá nhiều. Để hạn chế thiệt hại, các chi nhánh, các nhà máy của Tôn Hoa Sen đều công bố công khai các tiêu chuẩn chất lượng của từng loại sản phẩm và khách hàng có thể đối chiếu ngay sản phẩm mình vừa mua với các tiêu chuẩn đã được công bố. Ngoài ra, DN còn mở tổng đài miễn phí tư vấn cho khách hàng cách phân biệt hàng giả, hàng nhái và hàng chính hãng của Tôn Hoa Sen cũng như cung cấp về giá cả. Đồng thời yêu cầu các chi nhánh trên toàn quốc phải thực hiện đúng cam kết bán hàng đúng giá, đúng chất lượng.

Về phía người tiêu dùng, theo khuyến cáo của các chuyên gia và DN, để tránh mua nhầm phải hàng gian, hàng giả, người tiêu dùng nên tìm hiểu kĩ trước khi mua sản phẩm. Đồng thời, khi mua hàng phải yêu cầu người bán xuất hóa đơn để có chứng cứ giải quyết khi gặp vấn đề về chất lượng hàng hóa. Việc người tiêu dùng từ chối dùng hàng giả và cung cấp thông tin về hàng gian hàng giả phát hiện được cho các cơ quan chức năng và báo chí sẽ mang lại hiệu quả rất lớn trong việc chống hàng gian, hàng giả.