Ông Vũ Hoài Linh, Phó đội trưởng Đội 4, Cục Điều tra cống buôn lậu, Tổng cục Hải quan. Ảnh: C.L

Đưa hàng giả từ nước ngoài vào Việt Nam

Buôn lậu hàng giả và hàng xâm phạm quyền SHTT trên địa bàn cả nước hiện nay vẫn diễn biến phức tạp. Đối tượng trọng điểm là các doanh nghiệp hoạt động xuất nhập khẩu theo loại hình kinh doanh, gia công sản xuất xuất khẩu; doanh nghiệp hoạt động xuất nhập khẩu theo các loại hình tạm nhập - tái xuất, quá cảnh, kinh doanh các mặt hàng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người, các tổ chức, cá nhân thường xuyên nhập khẩu theo loại hình phi mậu dịch các loại hàng hóa trọng điểm qua tuyến đường hàng không, chuyển phát nhanh, hàng nhập khẩu kinh doanh qua các cửa khẩu đường bộ, cảng biển…

Nhóm mặt hàng trọng điểm là các loại hàng hoá có ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi người tiêu dùng như: thuốc lá, rượu, hàng tiêu dùng, thực phẩm, thực phẩm chức năng, tân dược, đông dược; các mặt hàng thời trang giả các nhãn hiệu nổi tiếng như quần áo, giày dép, túi ví, valy, đồng hồ đeo tay; các mặt hàng bách hóa, điện, điện tử đồ gia dụng, máy móc thiết bị, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật…

Phương thức thủ đoạn chủ yếu các đối tượng sử dụng để buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng giả, hàng hóa xâm phạm quyền SHTT là lợi dụng việc phân luồng miễn kiểm tra thực tế hàng hóa để gian lận về số lượng, chủng loại; khai sai, không khai báo trên tờ khai nhãn hiệu của hàng hoá nhập khẩu; nhập lậu qua các đường mòn, lối mở; trà trộn hàng hoá vi phạm và hàng hoá không vi phạm với nhau, khai báo trị giá thấp để trốn thuế.

Đối với hàng hóa quá cảnh, các đối tượng lợi dụng khai báo theo thủ tục đơn giản để không khai nhãn hiệu hàng hóa nhằm che giấu hành vi vận chuyển hàng giả mạo nhãn hiệu. Đối với hàng gửi kho ngoại quan, hành vi của các đối tượng là đưa hàng hóa giả mạo nhãn hiệu vào kho ngoại quan sau đó tìm cách xuất sang nước thứ 3 không loại trừ việc thẩm lậu từ kho ngoại quan vào nội địa tiêu thụ trái phép.

Đáng chú ý, ngoài các phương thức vận chuyển truyền thống, hiện nay, các đối tượng lợi dụng hoạt động thương mại điện tử để thực hiện các hành vi buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa nói chung trong đó có hàng giả, hàng vi phạm SHTT, đặc biệt là lợi dụng loại hình chuyển phát nhanh, bưu chính quốc tế.

Địa bàn trọng điểm là Lạng Sơn, Hải Phòng, Quảng Ninh, Hà Nội, Lào Cai, Thanh Hóa, Hà Tĩnh (cửa khẩu Cầu Treo), Quảng Trị (cửa khẩu Lao Bảo), Đà Nẵng, các tỉnh thuộc tuyến biên giới Tây Nam, Tây Ninh, Bình Phước, địa bàn TPHCM, An Giang, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu...

Đại diện doanh nghiệp chia sẻ với cơ quan Hải quan về các dấu hiệu nhận biết liên quan đến hàng thật, hàng giả, hàng xâm phạm SHTT trong khuôn khổ tọa đàm. Ảnh: T.H

Chưa có vụ nào được khởi tố!

Để chủ động phát hiện, đấu tranh, ngăn chặn và xử lý kịp thời, nghiêm minh hoạt động buôn lậu hàng giả, hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo Cục Điều tra chống buôn lậu và các vụ, cục chức năng, các cục hải quan tỉnh, thành phố triển khai quyết liệt, đồng bộ các giải pháp đấu tranh.

Theo đó, cơ quan Hải quan đã tiếp nhận và cập nhật danh sách các nhãn hiệu được đăng ký bảo hộ quyền SHTT đối với hàng hóa xuất nhập khẩu tại biên giới để triển khai công tác kiểm soát và quản lý rủi ro của đơn vị đối với các nhãn hiệu. Riêng năm 2022, Cục Điều tra chống buôn lậu tiếp nhận và theo dõi xử lý số lượng 272 đơn đề nghị về kiểm tra, giám sát hàng hóa có yêu cầu bảo hộ quyền SHTT.

Thông qua việc triển khai đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ, cơ quan Hải quan đã kịp thời phát hiện, bắt giữ nhiều vụ vi phạm liên quan đến hàng giả, hàng vi phạm SHTT.

Trên thực tế công tác đấu tranh chống buôn lậu hàng giả, hàng vi phạm SHTT trong lĩnh vực hải quan còn những khó khăn, vướng mắc.

Thứ nhất, các quy định của pháp luật còn có vướng mắc, bất cập. Ví dụ, đối với việc xử lý hàng hoá xâm phạm quyền SHTT quá cảnh, xuất khẩu, cả Luật Hải quan và Luật SHTT có quy định chưa thống nhất về việc tạm dừng làm thủ tục hải quan và xử lý đối với các hàng hoá theo 2 loại hình này...

Thứ hai, về xử lý hình sự liên quan đến SHTT chưa thực hiện được vụ nào vì theo Điều 192 của Bộ Luật hình sự, chỉ áp dụng cho hành vi sản xuất hàng giả, buôn bán hàng giả, không áp dụng cho hàng giả về SHTT.

Thứ ba, trong việc sản xuất có dấu hiệu hàng giả, liên quan đến xuất khẩu, chỉ xử l theo Quy định tại Điều 12 Nghị định số: 99/2013/NĐ-CP ngày 29/8/2013 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực sở hữu công nghiệp không quy định thẩm quyền xử lý của lực lượng hải quan.

Thứ tư, các doanh nghiệp, chủ sở hữu quyền đôi lúc còn thiếu sự quan tâm phối hợp trong quá trình trao đổi thông tin, đấu tranh, bắt giữ và xử lý vi phạm.

Từ những bất cập nêu trên, để nâng cao hơn nữa hiệu quả đấu tranh với tội phạm buôn lậu, hàng giả, vi phạm SHTT, đại diện lãnh đạo Đội 4 nêu ra 3 kiến nghị:

Một là, đề nghị cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật để tạo sự thống nhất trong việc áp dụng chế tài xử lý đối với hành vi vi phạm về hàng giả, hàng vi phạm SHTT.

Hai là, bổ sung quy định về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính cho lực lượng hải quan đối với hành vi vi phạm về sở hữu công nghiệp.

Ba là, tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật để nâng cao hơn nữa nhận thức của người dân, doanh nghiệp trong chung tay phòng, chống buôn lậu trong đó có hàng giả, hàng vi phạm SHTT.