Số liệu chính thức về hoạt động XNK do Tổng cục Hải quan thống kê, công bố. Trong ảnh: Hoạt động XNK tại cảng Nam Hải Đình Vũ, Hải Phòng. Ảnh: T.Bình.

Cục Công nghệ thông tin (CNTT) và Thống kê Hải quan cho biết: Nguyên nhân của sự việc trên (sự khác nhau về số liệu thống kê xuất nhập khẩu) do một số người sử dụng chưa có đủ thông tin về trạng thái của số liệu thống kê bao gồm “số liệu ước tính” và “số liệu thực tế”.

Cục CNTT và Thống kê Hải quan phân tích: Số liệu ước tính (về xuất nhập khẩu) do liên bộ, cơ quan: Kế hoạch & Đầu tư, Công Thương, Ngân hàng Nhà nước, Tổng cục Thống kê, Tổng cục Hải quan ước tính trong cuộc họp diễn ra từ ngày 20 đến 23 hàng tháng do Bộ Kế hoạch & Đầu tư chủ trì, để kịp thời phục vụ phiên họp thường kỳ hàng tháng của Chính phủ.

Số ước tính (gọi là số liệu ước tính liên bộ) hàng tháng nói trên được xây dựng chủ yếu dựa vào số liệu thống kê thực tế hàng hóa xuất nhập khẩu 15 ngày đầu tháng của Tổng cục Hải quan và các nguồn thông tin khác của các bộ, ngành tổng hợp từ hiệp hội, doanh nghiệp xuất nhập khẩu.

Trong khi đó, “số liệu thực tế” của Tổng cục Hải quan là số liệu thống kê định kỳ từ dữ liệu thực tế được thu thập, xử lý và tổng hợp từ tờ khai hải quan và các chứng từ liên quan. Số liệu của Tổng cục Hải quan có 3 trạng thái: sơ bộ, chính thức và điều chỉnh.

Về việc công bố và phổ biến số liệu, số liệu ước tính liên bộ được Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch & Đầu tư) công bố tại mục “Thông tin Thống kê hàng tháng” trên Trang Thông tin điện tử của Tổng cục Thống kê () và qua các kênh thông tin khác. Số liệu này cũng được công bố bởi Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Công Thương… Văn phòng Chính phủ cũng thông báo số ước này sau khi kết thúc phiên họp thường kỳ hàng tháng của Chính phủ.

Trong khi đó “số liệu thực tế” do cơ quan Hải quan thống kê được công bố và phổ biến tại Chuyên trang Thống kê Hải quan trên Cổng Thông tin điện tử của Tổng cục Hải quan () theo “Lịch công bố thông tin thống kê Nhà nước về hải quan đối với hàng hoá XNK hàng năm” đã được phê duyệt.

Số liệu thực tế do Tổng cục Hải quan công bố thường có độ trễ khoảng 14 ngày sau khi kết thúc tháng. Hiện nay, Tổng cục Hải quan công bố số liệu xuất nhập khẩu hàng hóa ở 3 trạng thái thông tin: thông tin sơ bộ, thông tin điều chỉnh và thông tin chính thức như đề cập ở trên.

Theo Tổng cục Hải quan, vì một kênh công bố/báo cáo số liệu ước tính (Tổng cục Thống kê, Bộ Công Thương, Văn phòng Chính phủ...) và một kênh công bố/báo cáo số liệu thực tế (Tổng cục Hải quan) dẫn đến việc người sử dụng hiểu chưa đúng về sự khác nhau của số liệu thống kê hàng hóa XNK.

Tổng cục Hải quan đưa ra ví dụ về sự chênh lệch giữa “số liệu ước tính liên bộ” và “số liệu thực tế” của Tổng cục Hải quan liên quan đến trị giá XNK và cán cân thương mại theo từng tháng trong năm 2015 và tháng 1-2016 như sau:

Đơn vị: Triệu USD