Cục trưởng Hải quan TPHCM (bên phải) kiểm tra công tác tại cửa khẩu trong ngày đầu cách ly xã hội. Ảnh: X.B

Theo Cục Hải quan TPHCM, sau 2 tháng đầu năm tăng trưởng, kim ngạch nhập khẩu hàng hoá qua các cửa khẩu TPHCM trong tháng 3 đã giảm, đạt 5.320,52 triệu USD, giảm 4,76% so với cùng kỳ năm 2019 (đạt đến 5.586,86 triệu USD). Cục Hải quan TPHCM nhận định, đây là lần đầu tiên trong nhiều năm kim ngạch nhập khẩu giảm so với cùng kỳ năm trước. Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến nguồn thu NSNN của Cục Hải quan TPHCM.

Chỉ tính riêng trong tháng 3/2020, số thu ngân sách của Cục Hải quan TPHCM đã giảm 1.001,33 tỷ đồng. Tính chung trong 3 tháng đầu năm, số thu đã giảm 2.535 tỷ đồng so với cùng kỳ 2019. Phân tích về nguyên nhân giảm thuế, ông Nguyễn Quốc Toản, Phó trưởng phòng phụ trách Phòng Thuế XNK, Cục Hải quan TPHCM cho biết, trong quý I năm 2020, mặt dù kim ngạch XNK đều tăng, nhưng các mặt hàng có kim ngạch tăng đều có thuế thấp (phần lớn có thuế suất thuế nhập khẩu là 0%), còn một số nhóm mặt hàng nhập khẩu có thuế cao lại có kim ngạch NK giảm.

Trong đó, có nhiều mặt hàng giảm thu từ vài trăm tỷ đến cả nghìn tỷ đồng, như: mặt hàng xe ô tô dưới 9 chỗ ngồi, giảm thu khoảng 2.100 tỷ đồng; mặt hàng sắt thép giảm thu 1.600 tỷ đồng; phương tiện vận tải khác và phụ tùng nhập khẩu giảm thu khoảng 500 tỷ đồng; nhiên liệu bay, giảm thu 300 tỷ đồng... Vì vậy, số thuế tăng không bù đắp được cho số thuế giảm, đã tác động trực tiếp đến số thu của đơn vị so với cùng kỳ năm 2019.

Theo Cục Hải quan TPHCM, trong quý I/2020, số thuế thực nộp ngân sách toàn Cục được 24.365,29 tỷ đồng (đã trừ số hoàn thuế 453 tỷ đồng), đạt 21,18% dự toán pháp lệnh (115.000 tỷ đồng) và đạt 20,13% chỉ tiêu phấn đấu (121.000 tỷ đồng), giảm 9,43% (giảm tuyệt đối 2.536 tỷ đồng) so với cùng kỳ năm 2019. Đây là thách thức không nhỏ mà Cục Hải quan TPHCM đang phải vượt qua

Giảm thu gần 100 tỷ đồng/ngày

Dự báo của Cục Hải quan TPHCM trong tháng 4/2020, tình hình thu NSNN cũng sẽ khó khả quan cho dù kim ngạch XNK có tăng. Dự báo kim ngạch mặt hàng có thuế như sắt thép, ô tô 9 chỗ ngồi, nhiên liệu bay... có khả năng sẽ tiếp tục giảm nên số thu NSNN cũng sẽ giảm theo do hầu như toàn bộ sản xuất hàng hóa của khối liên minh châu Âu, Australia, Hoa Kỳ, Hàn quốc đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi dịch bệnh. Việt Nam cũng đã cách ly toàn xã hội nên cũng ít nhiều ảnh hưởng đến hoạt động XNK hàng hoá.

Cùng với đó, kim ngạch nhập khẩu có thuế bắt đầu giảm dần (đặc biệt là nhiên liệu bay và ô tô dưới 9 chỗ ngồi kim ngạch rất thấp). Với thực tế này, Cục Hải quan TPHCM ước thu ngân sách trong tháng 4/2020 đạt mỗi ngày chỉ khoảng 370 tỷ đồng, giảm so với số thu 2 tháng đầu năm khoảng gần 100 tỷ/ngày, trong tháng 4/2020 số thu sẽ đạt thấp nhất khoảng 7.400 tỷ đồng (cùng kỳ tháng 4/2019 đạt 10.160,00 tỷ đồng). Lũy kế đến hết tháng 4/2020 số thu của Cục Hải quan TPHCM sẽ đạt khoảng 31.765,00 tỷ đồng, đạt 27,62% dự toán pháp lệnh, giảm 14,1% so với cùng kỳ năm 2019 (đạt 36.980 tỷ đồng).

Để đạt được chỉ tiêu pháp lệnh thu ngân sách năm 2020 là 115.000 tỷ đồng đang đặt ra thách thức không nhỏ đối với đơn vị có số thu lớn nhất cả nước. Ngoài các giải pháp thu ngân sách, nuôi dưỡng nguồn thu, Cục Hải quan TPHCM đã triển khai ngay từ đầu năm 2020, hiện công tác tạo thuận lợi nhất cho hoạt động thông quan hàng hoá XNK trong những ngày thực hiện cách ly toàn xã hội là nhiệm vụ song hành được Cục Hải quan TPHCM đặt ra khi thực hiện giảm quân số để làm việc từ xa.

Theo đó, Cục Hải quan TPHCM chỉ đạo các chi cục, trong thời gian dịch bệnh diễn biến phức tạp, các chi cục triển khai có hiệu quả các kế hoạch, đề án tạo thuận lợi nhằm hỗ trợ tối đa cho cộng đồng DN. Chủ động phân công CBCC kiểm tra và giải quyết thủ tục hải quan ngay khi DN gửi thông tin trên hệ thống của Tổng cục Hải quan, không chờ DN đến xuất trình hồ sơ mới phân công kiểm tra, làm thủ tục.

Chủ động xây dựng các phương án, kịch bản làm thủ tục hải quan tại các khu vực dã chiến trong trường hợp xấu nhất xảy ra. Bảo đảm đầy đủ các điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị, vật tư và nhân lực để phòng, chống dịch, ứng phó được ngay mọi tình huống. Đồng thời xây dựng kế hoạch, phương án hỗ trợ DN phục hồi sản xuất, kinh doanh XNK khi dịch bệnh được khống chế, bảo đảm hoạt động XNK trở lại bình thường, đảm bảo nguồn thu ngân sách.

Song song đó, các chi cục tăng cường kiểm tra thực tế hàng hoá qua máy soi tại các cửa khẩu. Nâng cao hiệu quả công tác quản lý rủi ro, chống buôn lậu, gian lận thương mại, chống thất thu thuế qua giá, mã số hàng hoá.