Vấn đề hợp chuẩn có ý nghĩa như thế nào đối với các DN thủ công mỹ nghệ hiện nay, thưa ông?

Hợp chuẩn là vấn đề đang được các nhà nhập khẩu hết sức quan tâm. Theo khảo sát của Vietcraft trong phạm vi dự án do Quỹ châu Á hỗ trợ, trong vòng 5 năm tới có đến 75% khách hàng yêu cầu các nhà cung cấp của họ phải đáp ứng được các yêu cầu hợp chuẩn. Do vậy, nếu các DN Việt Nam không đáp ứng được các yêu cầu hợp chuẩn, cụ thể là hợp chuẩn về chất lượng, hợp chuẩn về xã hội và hợp chuẩn về môi trường thì chắc chắn chúng ta không thể xuất khẩu được hàng thủ công mỹ nghệ vào các thị trường quốc tế.

Để chuẩn đáp ứng các yêu cầu việc hợp chuẩn thì DN phải có sự chuẩn bị như thế nào?

Trước hết, DN phải nhận thức được tầm quan trọng của hợp chuẩn. Số lượng khách hàng yêu cầu hợp chuẩn ngày càng tăng là một vấn đề hết sức quan trọng vì điều này sẽ tạo chịu sức ép không nhỏ cho các DN. Tuy nhiên, sau khi nhận thức được vai trò của việc hợp chuẩn thì DN phải chuẩn bị nguồn lực. Ví dụ như vấn đề nhân lực, theo khảo sát của Vietcraft thì có tới gần 70% DN chịu sức ép về việc không có đủ nhân lực để thực hiện các vấn đề liên quan tới việc hợp chuẩn. Cho nên vấn đề đào tạo nhân lực cho việc hợp chuẩn của từng DN là hết sức quan trọng. Cùng với đó là áp lực về tài chính cho việc hợp chuẩn, theo đó DN sẽ phát sinh thêm hai nguồn tài chính. Thứ nhất là nguồn tài chính để khắc phục việc chưa hợp chuẩn. Thứ hai là nguồn tài chính để duy trì việc hợp chuẩn. Cụ thể, DN phải đảm bảo việc giám định hàng năm, tập huấn PCCC cũng như vấn đề liên quan đến xã hội, đảm bảo sức khỏe cho người lao động, khám chữa bệnh… Những điều này đều tốt nhưng sẽ làm phát sinh chi phí cho DN. Tuy nhiên, đây đều là những khó khăn mang tính chất tạm thời. Về lâu dài DN chắc chắn phải chuẩn bị để phù hợp với các yêu cầu quốc tế.

Vietcraft có hỗ trợ gì để giúp các DN đạt được các yêu cầu về hợp chuẩn?

Chúng tôi xác định hợp chuẩn là vấn đề sống còn của ngành thủ công mỹ nghệ về mặt lâu dài. Vì vậy, Hiệp hội có rất nhiều chương trình, đặc biệt với sự hỗ trợ của Quỹ châu Á, Hiệp hội đã xây dựng được các phần mềm chẩn đoán hợp chuẩn cho DN. DN chỉ cần vào các phần mềm này là có thể biết được là mình đang ở vị trí nào và cần làm gì nữa để đạt được các yêu cầu hợp chuẩn khác nhau. Đồng thời, chúng tôi cũng tổ chức các chương trình về đào tạo huấn luyện, tư vấn thường xuyên để giúp cho DN đạt các yêu cầu về hợp chuẩn. Mặt khác, khi đạt hợp chuẩn rồi thì vấn đề là cần làm thế nào để đem lại lợi ích kinh tế? Vì vậy chúng tôi đã tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại. Ví dụ tháng 9 tới hiệp hội sẽ tổ chức đoàn gồm các DN hợp chuẩn tham dự một hội chợ rất lớn tại Pháp. Thông qua những hoạt động như vậy, uy tín của ngành thủ công mỹ nghệ và các DN thủ công mỹ nghệ đạt chuẩn của Việt Nam sẽ được nâng lên cao hơn trên thị trường quốc tế.

Tình hình xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ từ đầu năm đến năm như thế nào, thưa ông?

Thực tế đơn hàng ngành thủ công mỹ nghệ đang có sự tăng trưởng rất tốt. Nhiều khách hàng đang rời Trung Quốc để chuyển sang Việt Nam. Mặc dù đơn hàng rất nhiều nhưng nhiều đơn hàng DN Việt Nam lại không thực hiện được do giá cả nguyên liệu tăng cao. Điển hình như giá lục bình hiện đang là bài toán rất khó khăn cho DN. Nếu trước đây giá 1 kg lục bình chỉ ở mức 9.000 đồng thì nay đã lên tới 26.000 đồng. Về việc xuất khẩu, trong quý I/2017, kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng thủ công mỹ nghệ đã đạt trên 650 triệu USD. Hy vọng cả năm, con số này sẽ đạt khoảng 2 đến 2,1 tỷ USD. Trong đó, Mỹ vẫn là thị trường chiếm tỷ trọng lớn nhất với gần 40% tổng kim ngạch xuất khẩu, tiếp theo là Đức và Nhật Bản.

Ông có thể chia sẻ nguyên nhân vì sao có sự chuyển dịch từ Trung Quốc qua Việt Nam?

Có nhiều lý do, thứ nhất là về giá nhân công, trước đây giá nhân công tại Trung Quốc rất rẻ, nhưng bây giờ đã tăng cao. Thứ hai là vấn đề có liên quan trực tiếp tới việc hợp chuẩn. Thực tế vấn đề hợp chuẩn tại Trung Quốc thực hiện không được tốt như các nước khác. Trong đó, Việt Nam đang có lợi thế hơn về điều kiện làm việc của người lao động. Điều kiện làm việc của người lao động tại Trung Quốc bị than phiền rất nhiều. Được biết, khi Chính phủ Hoa Kỳ có thỏa thuận thương mại với Trung Quốc thì họ phát hiện ra có nhiều vấn đề liên quan đến việc sao chép ý tưởng, không đầu tư cải thiện điều kiện sản xuất, không đầu tư vào làm hợp chuẩn. Chính vì vậy khách hàng đã phải tìm tới các đối tác tại các quốc gia có điều kiện hợp chuẩn tốt hơn. Tuy nhiên, nếu các DN Việt Nam chuẩn bị không tốt thì sẽ để vuột mất cơ hội.

Ngoài vấn đề hợp chuẩn thì các DN thủ công mỹ nghệ còn gặp những khó khăn gì khác, thưa ông?

Vấn đề muôn thuở của ngành thủ công mỹ nghệ chính là ý tưởng phát triển sản phẩm mới. Khách hàng gặp chúng tôi luôn than phiền rằng chúng ta không có sản phẩm mới, còn chúng ta thì than không có khách hàng. Điều này cho thấy chúng ta chưa có bước đột phá, chưa tạo ra những sản phẩm đáp ứng được yêu cầu thực tế của khách hàng. Trong tháng 4 này, Vietcraft cũng sẽ khai mạc hội chợ quốc tế hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam – Lifestyle Việt Nam 2017 tại Trung tâm triển lãm SECC tại quận 7. Khách hàng tới rất nhiều, nhưng khó khăn là ta quá thiếu sản phẩm mới, bên cạnh đó là hạ tầng của ta cũng yếu, quy mô hội chợ còn nhỏ, do đó làm suy giảm hình ảnh quốc gia của ngành thủ công mỹ nghệ.

Xin cảm ơn ông!