Hiện mức lãi suất TPCP của Việt Nam đang thấp thứ 3 trong khu vực Đông Nam Á. Ảnh Thùy Linh.

Lãi suất thấp thứ 3 khu vực Đông Nam Á

Quãng thời gian qua đầy khó khăn, thách thức cho thị trường tài chính, tiền tệ thế giới và trong nước. Cùng với sự phức tạp, kéo dài của chiến tranhthương mại Mỹ ‐ Trung, đặc biệt là sự bùng phát và lan rộng của đại dịch Covid‐19 trên toàn cầu ngay từ đầu năm 2020, các nền kinh tế trên thế giới đều gánh chịu những tổn thất to lớn.

Tại Việt Nam, bà Nguyễn Thị Ngọc Hiếu, Phó Cục trưởng Cục Quản lý ngân quỹ, Kho bạc Nhà nước cho rằng, năm 2020, thị trường tài chính, tiền tệ trong và ngoài nước có nhiều biến động mạnh, đặc biệt trong nửa đầu năm đã có những tác động trực tiếp tới công tác phát hành trái phiếu chính phủ (TPCP) của Kho bạc Nhà nước. Một số thời điểm trong quý 1/2020, thanh khoản kém, các nhà đầu tư lo lắng về mức độ nghiêm trọng và khả năng kiểm soát dịch bệnh trong dài hạn nên không dám đầu tư các loại trái phiếu dài hạn. Do vậy, Kho bạc Nhà nước không thể huy động được hoặc chỉ phát hành được khối lượng TPCP rất hạn chế. Bình quân mỗi tháng trong quý 1/2020, Kho bạc Nhà nước chỉ huy động được 10.000 tỷ đồng.

Đặc biệt, trong tháng 4/2020, khi toàn quốc bị phong tỏa do dịch bệnh, KBNN chỉ huy động được hơn 3.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, chính sách tiền tệ hỗ trợ từ Ngân hàng Nhà nước, mặt bằng lãi suất được kiểm soát... đã hỗ trợ tích cực cho thanh khoản thị trường. Cùng với đó, việc tăng trưởng tín dụng chậm và khối lượng lớn trái phiếu Chính phủ đáo hạn trong năm 2020 đã tạo nguồn tái đầu tư quay lại thị trường. Công tác huy động vốn thông qua phát hành TPCP cuối cùng cũng ghi nhận được những kết quả bất ngờ.

Theo đó, năm 2020, tổng khối lượng TPCP phát hành là 333.042 tỷ đồng. Kỳ hạn phát hành TPCP bình quân là 13,81 năm, tăng 0,37 năm so với năm 2019; kỳ hạn còn lại của danh mục TPCP là 8,33 năm. Theo Kho bạc Nhà nước, đến nay, khoảng 95% tổng khối lượng TPCP huy động có kỳ hạn từ 10 năm trở lên, trong đó trên 15% là TPCP có kỳ hạn 20 và 30 năm. Điều này chứng tỏ sự tham gia tích cực của các nhà đầu tư dài hạn, niềm tin của các nhà đầu tư vào các chính sách điều hành kinh tế vĩ mô ổn định, lâu dài của Chính phủ.

Đặc biệt, lãi suất phát hành TPCP năm 2020 giảm mạnh đối với tất cả các kỳ hạn với bình quân là 2,88%/năm. Trong tháng 3 và tháng 9/2020, các mức lãi suất chạm đáy 10 năm trở lại đây. Hiện mức lãi suất TPCP của Việt Nam đang thấp thứ 3 trong khu vực Đông Nam Á.

Hướng tới quy mô 1 tỷ USD/mã trái phiếu

Theo bà Nguyễn Thị Ngọc Hiếu, đến nay, công tác huy động vốn thông qua phát hành TPCP luôn đáp ứng đầy đủ, kịp thời nhu cầu chi trả nợ gốc và nhu cầu vốn cho đầu tư phát triển của ngân sách nhà nước. Bên cạnh đó còn đóng góp tích cực trong hoạt động tái cơ cấu ngân sách và nợ công theo hướng xây dựng danh mục nợ an toàn, bền vững, giảm thiểu rủi ro, tiết kiệm chi phí vay cho ngân sách nhà nước theo đúng chủ trương của Đảng, Quốc hội và Chính phủ đề ra.

Hiện nay, các cơ chế, chính sách, quy trình nghiệp vụ về công tác phát hành, thanh toán gốc, lãi TPCP đã liên tục được hoàn thiện, hướng tới các thông lệ tốt trên thế giới, nhằm nâng cao tính công khai, minh bạch. Thời gian gần đây, TPCP được phát hành định kỳ đều đặn hàng tuần và 100% theo phương thức đấu thầu cạnh tranh lãi suất trên thị trường thông qua hệ thống đấu thầu điện tử; thủ tục đấu thầu được đơn giản hóa, tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư trái phiếu.

Năm 2021, Kho bạc Nhà nước sẽ tiếp tục duy trì các giải pháp đã thực hiện năm 2020 nhằm huy động vốn đảm bảo cân đối ngân sách nhà nước. Bên cạnh đó, Kho bạc Nhà nước tiếp tục thực hiện phát hành bổ sung vào các mã TPCP đang lưu hành để tăng quy mô, giảm số lượng mã trái phiếu, duy trì quy mô 15.000 – 18.000 tỷ đồng/mã trái phiếu, hướng tới 1 tỷ USD/mã trái phiếu. Đồng thời, KBNN sẽ tiếp tục thực hiện hoán đổi TPCP nhằm giảm đỉnh nợ, giảm rủi ro thanh khoản cho ngân sách nhà nước, giảm mã nhỏ lẻ, tăng thanh khoản cho TPCP...