Nhiều lợi ích khi thống nhất đầu mối kiểm tra chuyên ngành tại cửa khẩu
	Hải quan là đầu mối duy nhất kiểm tra chuyên ngành tại cửa khẩu

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Mai Xuân Thành phát biểu tại buổi làm việc. Ảnh: N.Linh

Đợt làm việc có sự tham gia của đại diện một số đơn vị nghiệp vụ thuộc Tổng cục Hải quan, hải quan địa phương và các chuyên gia của Dự án USAID TFP và Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM).

Khai mạc đợt làm việc tập trung, Phó Tổng cục trưởng Mai Xuân Thành nhấn mạnh, tại Nghị quyết của phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 10/2019 (Nghị quyết số 99), Chính phủ giao Bộ Tài chính chủ trì xây dựng Đề án cải cách kiểm tra chuyên ngành theo hướng cơ quan Hải quan là đầu mối thực hiện kiểm tra chuyên ngành tại cửa khẩu (trừ các mặt hàng liên quan đến an ninh, quốc phòng, kiểm dịch...), trình Chính phủ trong quý I/2020.

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính, Phó Tổng cục trưởng yêu cầu, việc xây dựng đề án cần xác định rõ mục tiêu nâng cao hiệu lực, hiệu quả, cắt giảm chi phí kiểm soát chất lượng hàng hóa trên cơ sở tách bạch nhiệm vụ quản lý nhà nước và nhiệm vụ thực thi.

Phó Tổng cục trưởng đề nghị các chuyên gia tham gia đợt làm việc tập trung này cần làm rõ tại dự thảo Đề án các quy trình tổng quát về kiểm tra chất lượng hàng hóa với yêu cầu đặt ra là “nhìn vào phải thấy sự thông thoáng, cải cách”- Phó Tổng cục trưởng Mai Xuân Thành lưu ý.

Bên cạnh đó, một loạt vấn đề cần được các chuyên gia làm rõ tại dự thảo đề án như: Quy trình thông quan hàng hóa phải kiểm tra chất lượng hàng hóa; quy trình lựa chọn hàng hóa trên cơ sở quản lý rủi ro; quy trình lấy mẫu, luân chuyển mẫu và kiểm tra chất lượng (của cơ quan Hải quan và tổ chức chứng nhận sự phù hợp); quy trình phân tích kiểm tra, chuyển giao kết quả chất lượng hàng hóa; quy trình đăng ký kiểm tra của DN; quy trình xử lý vi phạm; quy trình giải quyết khiếu nại và quy trình công bố hàng hóa đáp ứng kiểm tra chất lượng, công bố công khai trên cổng thông tin một cửa quốc gia.

Trên cơ sở bài toán đặt ra, trong ba ngày làm việc tập trung các chuyên gia sẽ thảo luận xây dựng dự thảo đề án theo từng lĩnh vực: Rà soát, đánh giá thực trạng; rà soát pháp lý; rà soát mô hình quốc tế; rà soát, đánh giá tác động mô hình mới; rà soát năng lực của cơ quan Hải quan.

Hiện nay, theo quy định của pháp luật để được thông quan hàng hóa XNK, DN phải thực hiện đầy đủ trách nhiệm và nghĩa vụ về thông quan hàng hóa quy định tại Luật Hải quan và các luật chuyên ngành. Theo đó, tùy từng trường hợp cụ thể, để thông quan hàng hóa, DN phải nộp/xuất trình cho cơ quan Hải quan giấy phép hoặc giấy tờ về kết quả kiểm tra (kiểm dịch, chất lượng, an toàn thực phẩm, hợp chuẩn, hợp quy). Hiện nay Quốc hôi, Chính phủ đã ban hành hệ thống văn bản quy định về chuyên ngành khá đầy đủ, tạo được môi trường pháp lý cần thiết với chủ trương đảm bảo an toàn, bảo vệ tính mạng, sức khỏe người dân, bảo vệ môi trường, an ninh kinh tế, an ninh quốc gia.

Tuy nhiên, quá trình tổ chức triển khai thực hiện công tác kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa XNk còn tồn tại nhiều vấn đề bất cập làm phát sinh thủ tục hành chính, làm tăng chi phí, kéo dài thời gian làm thủ tục của DN, gây lãng phí nguồn lực cho xã hội. Từ đó dẫn đến giảm khả năng cạnh tranh của Việt Nam trong trao đổi thương mại, hội nhập kinh tế quốc tế.

Mặc dù thời gian qua, với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ thì công tác kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa XNK đã đạt được một số kết quả nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu của cải cách, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong giao lưu thương mại qua biên giới.

Đê tiết kiệm thời gian, chi phí, nguồn lực cho DN và xã hội nhưng vẫn đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước về chất lượng hàng hóa, tại Nghị quyết 99/NQ-CP của Chính phủ giao Bộ Tài chính chủ trì xây dựng Đề án cải cách kiểm tra chuyên ngành theo hướng cơ quan Hải quan là đầu mối thực hiện kiểm tra chuyên ngành tại cửa khẩu (trừ các mặt hàng liên quan đến an ninh, quốc phòng, kiểm dịch...), bộ quản lý chuyên ngành thực hiện hậu kiểm.

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết 99/NQ-CP, Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) xây dựng và triển khai Đề án “Đổi mởi mô hình kiểm tra chất lượng hàng hóa XNK” nhằm cải cách thực sự công tác kiểm tra chất lượng hàng hóa XNK trên cơ sở áp dụng nguyên tắc quản lý rủi ro, phù hợp với thông lệ quốc tế nhằm tiết kiệm tối đa chi phí, thời gian, nguồn lực cho xã hội nhưng vẫn tăng cường kiểm tra chất lượng hàng hóa theo đúng quy định của pháp luật, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế; nâng cao sức cạnh tranh của DN trong nước và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.