Cho đến nay vẫn có nhiều trường hợp vì nhiều lý do khác nhau nên vẫn chưa được công nhận liệt sĩ. Ông có thể chia sẻ thêm về những khó khăn còn tồn đọng trong công tác này?

Công tác xác định, giải quyết chính sách cho người có công là công tác khó khăn, gai góc và phải đối mặt với nhiều thách thức nhất. Đến nay, các cơ quan chức năng đã xác nhận được trên 9 triệu người có công với cách mạng. Tuy nhiên, chúng ta phải thừa nhận một thực tế, trải qua các thời kỳ kháng chiến lâu dài, nhiều cá nhân và cơ quan quản lý thay đổi, không còn lưu giữ được hồ sơ.

Bản thân các quân nhân, dân quân du kích, thanh niên xung phong, người phục vụ kháng chiến theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc cũng không bao giờ nghĩ đến việc chuẩn bị giấy tờ riêng và cũng không giữ được giấy tờ gốc...

Xuất phát phương châm “không để bất cứ người có công nào không được hưởng chính sách ưu đãi của Đảng, Nhà nước, sự chăm sóc của nhân dân”, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã chủ động phối hợp với các địa phương rà soát số hồ sơ tồn đọng. Công tác xử lý những hồ sơ tồn đọng từ nhiều năm đồng nghĩa với việc phải đối mặt với những câu hỏi về tư liệu, nhân chứng lịch sử không đầy đủ hoặc không còn. Điều này đòi hỏi các địa phương phải bằng mọi cách tích cực nhất, khai thác tối đa các nguồn thông tin từ nhiều kênh khác nhau. Nhiều nơi đã phải thu thập thông tin từ hồ sơ để lại của các nhà tù của địch trước đây hoặc từ những tài liệu, sổ sách, những quyển nhật ký và mọi giấy tờ có liên quan. Có nơi như tỉnh Long An, Vĩnh Long, An Giang phải tổ chức họp hoặc đến tận nhà xin ý kiến các đồng chí cán bộ lão thành cách mạng, các đồng chí lãnh đạo của tỉnh qua các thời kỳ.

Nguyện vọng của người có công và thân nhân, đặc biệt là đối với những trường hợp hy sinh đã mấy chục năm trôi qua, gia đình và người thân khắc khoải đợi chờ người cha, người chồng và người con của mình được vinh danh. Đây là một điều trăn trở và day dứt đối với thế hệ chúng ta, đặc biệt là các cơ quan quản lý nhà nước, chính quyền địa phương các cấp.

Vậy, đối với những trường hợp đặc biệt cụ thể, đã tồn đọng từ lâu, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội sẽ có phương hướng giải quyết như thế nào?

Sau khi xử lý hồ sơ tồn đọng người có công làm thí điểm ở 5 địa phương năm 2016, giải quyết được 86 hồ sơ thương binh, trong đó 75 người là thương binh liệt sĩ - có đến 57 trường hợp trong số này là thời chống Pháp. Mỗi trường hợp là một thách thức khác nhau, mỗi trường hợp là một bài toán phải giải quyết khác nhau. Có những trường hợp mất cả năm trời để giải quyết, nhiều lúc tưởng đi vào bế tắc. Đáng chú ý, qua rà soát lại các hồ sơ đề nghị công nhận là liệt sĩ, mới thấy còn nhiều trường hợp nữa nằm trong nghĩa trang cùng các đồng đội, nhưng bản thân họ vẫn không được công nhận liệt sĩ. Có trường hợp tuy cùng nằm trong nghĩa trang, bên cạnh là 3 đồng đội được công nhận liệt sĩ, cùng hi sinh trong một trận chiến, nhưng đến nay một người trong số đó vẫn chưa được công nhận. Chỉ vì không có căn cứ, không có hồ sơ, không người làm chứng…

Để giải quyết những trường hợp mang tính cá biệt này, Bộ đang áp dụng quy trình 408 - quy trình xử lý có tính chất cụ thể. Vì rằng, những trường hợp nêu trên chỉ là phần nhỏ trong hàng nghìn trường hợp chưa được xác nhận liệt sĩ do vướng mắc về giấy tờ, thủ tục. Nhiều thân nhân liệt sĩ cũng đã mất hoặc tuổi đã cao, sức yếu không thể đi lại lo thủ tục được, cũng không còn nhiều thời gian để chờ đợi... Vẫn còn rất nhiều khó khăn cần được giải quyết vì những sự chờ đợi mòn mỏi từ phía thân nhân.

Xin cảm ơn ông.