Xin ông cho biết, hoạt động kinh doanh TNTX tại Việt Nam thời gian qua được quản lý như thế nào?

Thanh tra Chính phủ kiến nghị Bộ Công Thương rà soát, sửa đổi bổ sung các quy định hiện hành còn tồn tại, bất cập, chưa sát thực tế về TNTX, chú trọng vào một số nội dung như: Phân cấp, đi cùng với phân định rõ ràng trách nhiệm giữa cơ quan thực hiện là các địa phương và cơ quan chủ trì quản lý là Bộ Công Thương; quy định rõ cơ chế báo cáo, phối hợp và trách nhiệm cung cấp thông tin giữa các DN với đơn vị quản lý nhà nước, giữa các đơn vị quản lý nhà nước có liên quan với đơn vị được Chính phủ giao nhiệm vụ chủ trì quản lý; bổ sung nghị định quy định về xử phạt vi phạm hành chính theo hướng tăng nặng mức phạt đối với hành vi vi phạm các quy định về kinh doanh TNTX.

Trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay, hoạt động kinh doanh TNTX là một trong những tập quán kinh doanh quốc tế, đặc biệt được khuyến khích phát triển ở những nước có vị trí địa lý, hệ thống cảng biển thuận lợi. Đối với Việt Nam, nhờ có vị trí địa lý thuận lợi, hoạt động kinh doanh TNTX đã có sự phát triển đáng ghi nhận, tạo nguồn thu ngân sách cho địa phương, có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển kinh tế, xã hội, an ninh quốc phòng của các tỉnh biên giới.

Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động kinh doanh TNTX đã bộc lộ một số hạn chế nhất định trong quản lý, kiểm soát nhất là kiểm soát, ngăn chặn việc lợi dụng quy định về TNTX để buôn bán hàng cấm, gian lận thương mại, trốn thuế.

Nhằm khắc phục khó khăn, bất cập phát sinh, Bộ Công Thương đã phối hợp các bộ, ngành báo cáo Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 23/CT-TTg ngày 7-9-2012. Theo đó, quy định bổ sung các biện pháp tăng cường quản lý, giám sát hoạt động kinh doanh TNTX.

Để triển khai thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ nêu tại Chỉ thị 23, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 05/2013/TT-BCT ngày 18-2-2013, trong đó công bố các mặt hàng cấm kinh doanh TNTX, tạm ngừng kinh doanh TNTX; quy định và công bố điều kiện đối với thương nhân kinh doanh TNTX hàng đối với một số hàng hoá (hàng tiêu dùng đã qua sử dụng, hàng có thuế Tiêu thụ đặc biệt, hàng thực phẩm đông lạnh). Thông tư này cũng quy định cửa khẩu tái xuất hàng hoá; bổ sung các biện pháp quản lý như quy định về vận tải đơn đích danh; cơ chế điều tiết hàng hoá; thời gian lưu giữ hàng hoá, việc giám sát hàng hoá từ khi tạm nhập đến thực xuất.

Ngày 16-8-2013, Bộ Công Thương đã tổ chức Hội nghị sơ kết tình hình thực hiện Chỉ thị 23 do Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải chủ trì. Trên cơ sở ý kiến thống nhất tại cuộc họp, Bộ Công Thương đã phối hợp thống nhất báo cáo và được Thủ tướng Chính phủ đồng ý với các kiến nghị cơ chế điều hành hoạt động kinh doanh TNTX.

Trên cơ sở đó, ngày 27-1-2014, Bộ Công Thương ban hành Thông tư số 05/2014/TT-BCT thay thế Thông tư số 05/2013/TT-BCT, theo đó bổ sung quy định điều kiện kinh doanh theo hướng lựa chọn doanh nghiệp có năng lực về tài chính và kinh nghiệm trong hoạt động kinh doanh; tiếp tục quy định các biện pháp nhằm tăng cường công tác quản lý, giám sát hoạt động TNTX.

Những quy định nêu trên đã góp phần đưa hoạt động kinh doanh TNTX cơ bản đi vào ổn định, nề nếp, khắc phục những hạn chế của hoạt động kinh doanh TNTX, giảm thiểu gian lận thương mại và tránh ách tắc, tồn đọng hàng hóa tại cửa khẩu, cảng biển.

Trong kết luận của Thanh tra Chính phủ về việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước trong hoạt động TNTX và chuyển khẩu của Bộ Công Thương có nêu ra tồn tại, khuyết điểm của Bộ Công Thương, đồng thời kiến nghị hướng giải quyết. Vậy Bộ Công Thương đã triển khai những kiến nghị này ra sao?

Ngày 11-8-2016, Văn phòng Chính phủ có văn bản số 6642/VPCP-V.I thông báo ý kiến của Phó Thủ tướng Trương Hoà Bình đồng ý với kiến nghị của Thanh tra Chính phủ tại văn bản số 1439/KL-TTCP ngày 8-6-2016. Bộ Công Thương đang phối hợp với các cơ quan liên quan triển khai thực hiện các kiến nghị cụ thể của Thanh tra Chính phủ được Thủ tướng Chính phủ đồng ý.

Cụ thể, Thanh tra Chính phủ kiến nghị “tăng cường trách nhiệm quản lý nhà nước, vai trò chủ trì trong hoạt động TNTX, tạm xuất tái nhập và chuyển khẩu đặc biệt là công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá thực tiễn nhằm đưa hoạt động TNTX ngày càng ổn định và phát triển bền vững, đảm bảo theo thông lệ quốc tế”.

Liên quan đến kiến nghị này, thời gian qua, Bộ Công Thương đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan rà soát quy định hiện hành về TNTX để trình Chính phủ ban hành Nghị định số 77/2016/NĐ-CP ngày 1-7-2016. Theo đó, loại bỏ các quy định chưa phù hợp; kế thừa một số quy định về điều kiện kinh doanh đã thực hiện ổn định, phù hợp với yêu cầu quản lý nhà nước và tình hình thực tế tại Thông tư số 05/2014/TT-BCT để đưa vào Nghị định số 77/2016/NĐ-CP bảo đảm cơ chế chính sách được thực hiện lâu dài, ổn định.

Bên cạnh đó, để tăng cường trách nhiệm, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, Bộ Công Thương đã làm việc với bộ, ngành và các địa phương về việc rà soát công tác điều hành, quản lý hoạt động TNTX qua các cửa khẩu phụ, lối mở, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Một kiến nghị nữa của Thanh tra Chính phủ là đánh giá xem xét kiến nghị với Chính phủ sửa đổi, bổ sung Nghị định quy định về xử phạt vi phạm hành chính theo hướng tăng nặng mức phạt đối với hành vi vi phạm các quy định về kinh doanh TNTX như: Hành vi tự ý tiêu thụ nội địa, tái xuất qua cửa khẩu không đúng quy định; khai báo không đúng tên hàng, chủng loại, số lượng hàng nhằm đảm bảo tính phòng ngừa, răn đe, ngăn chặn tình trạng gian lận thương mại trong kinh doanh TNTX.

Bộ Công Thương đang chủ trì phối hợp với các cơ quan liên quan xem xét bổ sung các quy định về xử phạt vi phạm hành chính đối với hoạt động kinh doanh TNTX nhằm đảm bảo tính răn đe, ngăn ngừa tình trạng vi phạm, phù hợp với quy định phạm pháp luật về xử phạt hành chính.

Đối với kiến nghị Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành và các địa phương; chỉ đạo các Sở Công Thương có liên quan đến quản lý hoạt động TNTX, tạm xuất tái nhập và chuyển khẩu, đánh giá tổng thể việc thực hiện Thông tư số 05/2014/TT-BCT, rà soát sửa đổi bổ sung các quy định hiện hành còn tồn tại, bất cập, chưa sát thực tế về TNTX, Bộ Công Thương đã thực hiện chưa?

Về nội dung này, hiện Bộ Công Thương đang phối hợp với các bộ, ngành và UBND các tỉnh rà soát, sơ kết đánh giá thực hiện Thông tư số 05/2014/TT-BCT và các quy định liên quan khác nhằm khắc phục những tồn tại, bất cập nêu tại Kết luận của Thanh tra Chính phủ (chế độ báo cáo, phối hợp cung cấp thông tin, chế tài xử lý vi phạm và việc thu hồi Mã số theo mức độ, hình thức vi phạm) phục vụ công tác điều hành, đảm bảo quản lý nhà nước được tăng cường, góp phần hạn chế, ngăn chặn gian lận thương mại trong kinh doanh TNTX.

Xin cảm ơn ông!