Ứng xử thông minh để giảm bớt thiệt hại cho nhà đầu tư trái phiếu doanh nghiệp
	Thị trường trái phiếu doanh nghiệp chưa hết trầm lắng
	Hạn chế nhà đầu tư không chuyên nghiệp tiếp cận trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ

Quy định đối với nhà đầu tư trong phát hành trái phiếu riêng lẻ này càng chặt chẽ. Ảnh: ST

Điều chỉnh để tăng tính minh bạch

Theo dữ liệu của Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam, tính từ đầu năm đến hết tháng 9/2022, có tổng cộng 2 đợt phát hành trái phiếu ra quốc tế của CTCP Tập đoàn VinGroup trị giá 625 triệu USD, 20 đợt phát hành ra công chúng với giá trị 10.499 tỷ đồng (chiếm 4% tổng giá trị phát hành) và 389 đợt phát hành riêng lẻ trị giá xấp xỉ 233.692 tỷ đồng (chiếm 96% tổng giá trị phát hành). Giá trị phát hành trái phiếu ra công chúng giảm 9% so với cùng kỳ năm trước và giá trị phát hành trái phiếu riêng lẻ giảm 45% so với cùng kỳ năm trước.

Dữ liệu cập nhật thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) cho thấy, sau một thời gian phát triển nóng, thị trường TPDN đã hạ nhiệt trước một loạt động thái của cơ quan chức năng nhằm mục tiêu làm cho thị trường này trở nên minh bạch và an toàn.

Theo Vụ Giám sát công ty đại chúng, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), từ tháng 10/2021 đến nay, đơn vị đã kiểm tra 21 công ty chứng khoán, qua đó phát hiện 6 trường hợp vi phạm liên quan đến cung cấp dịch vụ TPDN riêng lẻ. Đồng thời, kiểm tra 9 tổ chức phát hành thì có 8 tổ chức có vi phạm. Thời gian tới, UBCKNN sẽ tiếp tục phối hợp với các đơn vị thuộc Bộ Tài chính, HNX và các cơ quan chức năng tăng cường công tác quản lý, giám sát, tiếp tục thanh tra, kiểm tra các tổ chức cung cấp dịch vụ tư vấn, tổ chức phát hành TPDN riêng lẻ để kịp thời phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm.

Đáng chú ý, song song với các đợt cao điểm thanh tra, kiểm tra, pháp lý cho phát hành trái phiếu riêng lẻ cũng được hoàn thiện khi Nghị định 65/2022/NĐ-CP sửa đổi bổ sung Nghị định 153 về chào bán trái phiếu riêng lẻ (Nghị định 65) đã được ban hành. Theo ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính ngân hàng và Tổ chức tài chính (Bộ Tài chính), quy định về điều kiện và hồ sơ phát hành tại nghị định mới này đã được điều chỉnh để đảm bảo tăng tính minh bạch của việc phát hành TPDN, tăng tính tiếp cận thông tin của chủ thể phát hành và của nhà đầu tư. Nghị định bổ sung quy định doanh nghiệp phát hành phải có kết quả xếp hạng tín nhiệm trong một số trường hợp cụ thể theo quy định của Luật Chứng khoán và việc này sẽ áp dụng từ ngày 1/1/2023. Bên cạnh đó, khi doanh nghiệp phát hành cho nhà đầu tư cá nhân phải có hợp đồng kí kết với đại diện người chủ sở hữu trái phiếu; phải có xác nhận của ngân hàng thương mại về việc mở tài khoản từ việc phát hành trái phiếu. Đồng thời, quy định tại nghị định cũng nâng cao trách nhiệm về nghĩa vụ công bố thông tin của nhà phát hành cho nhà đầu tư và trách nhiệm trong việc sử dụng vốn và các quy định khác.

“Một điểm nữa cũng rất quan trọng, Nghị định 65 quy định rõ về việc thiết lập một thị trường thứ cấp để giao dịch các TPDN phát hành riêng lẻ. Theo đó, đặt ra lộ trình để đưa các TPDN phát hành riêng lẻ vào giao dịch trên thị trường này. Quy định này có rất nhiều tác dụng. Khi có thị trường thứ cấp, tính thanh khoản của trái phiếu phát hành sẽ được tăng lên. Đồng thời, cơ quan quản lý Nhà nước cũng có số liệu, dữ liệu của việc giao dịch ở trên thị trường thứ cấp. Theo đó, tất cả các hoạt động giao dịch được lưu lại, phục vụ cho quá trình thanh kiểm tra sau này nếu có những vấn đề hoặc có những vi phạm xảy ra trên thị trường”, ông Nguyễn Hoàng Dương cho biết.

Phù hợp thông lệ quốc tế

Theo các chuyên gia, với việc Chính phủ ban hành Nghị định 65, thị trường trái phiếu của Việt Nam sẽ tiệm cận thông lệ quốc tế và sẽ bước sang một giai đoạn phát triển thực chất hơn để những doanh nghiệp công bố công khai, minh bạch thông tin vẫn tiếp tục huy động được nguồn vốn trung và dài hạn hiệu quả trên thị trường.

Nhấn mạnh một số điểm quan trọng tại Nghị định 65, ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Tổng thư ký Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam cho rằng, thị trường quan trọng nhất là tính minh bạch, nghị định này đã bổ sung cơ chế chính sách để nâng cao tính chuyên nghiệp, tính minh bạch, và tính tự chịu trách nhiệm trong việc tham gia thị trường đối với tất cả chủ thể tham gia thị trường bao gồm tổ chức phát hành, nhà đầu tư, tổ chức trung gian và cơ quan quản lý (từ Bộ Tài chính, UBCKNN, Sở Giao dịch chứng khoán, Trung tâm Lưu ký chứng khoán) trong việc tạo dựng cơ sở hạ tầng lưu ký cũng như giao dịch trái phiếu phát hành riêng lẻ trên thị trường trong thời gian tới.

“Các điểm sửa đổi trong Nghị định 65 đã khắc phục được rất nhiều điểm mà trước đây chúng ta còn chưa rõ trong Nghị định 153. Trong đó, có vấn đề rất quan trọng là quy định trách nhiệm đối với chính bản thân nhà đầu tư, tức khi tham gia thị trường phải có trách nhiệm tìm hiểu thông tin, đồng thời gắn với trách nhiệm của tổ chức tư vấn phát hành trái phiếu cũng như đại lý phát hành, xác nhận nhà đầu tư chuyên nghiệp. Tất cả phải cùng hợp sức để cung cấp, minh bạch hóa thông tin”, ông Đỗ Ngọc Quỳnh nhấn mạnh.

Theo Nghị định 65, nhà đầu tư cá nhân muốn trở thành nhà đầu tư chuyên nghiệp phải đảm bảo có 2 tỷ đồng danh mục đầu tư với giá trị trung bình trong vòng 6 tháng và việc xác nhận đó sẽ có hiệu lực trong vòng 3 tháng. Một số ý kiến nhận định, những tiêu chí này sẽ khiến số lượng nhà đầu tư cá nhân trên thị trường giảm mạnh có thể dẫn đến sự sụt giảm của doanh số phát hành trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp thời gian tới. Nhận định về vấn đề này, TS. Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia cho rằng đối chiếu với các thông lệ quốc tế thì các quy định trong Nghị định 65 được đánh giá là tương đồng, đặc biệt là quy định đối với khu vực nhà đầu tư cá nhân.

Ông cũng khẳng định, các yêu cầu đối với nhà đầu tư trong khu vực phát hành trái phiếu riêng lẻ này càng chặt chẽ càng tốt, quy định như vậy là phù hợp thông lệ quốc tế. Đồng thời cho biết, trong việc sửa đổi Nghị định 153, ông đánh giá cao nhất là quy định xếp hạng tín nhiệm. Quy định này tại Nghị định 65 vừa áp dụng thông lệ quốc tế, đồng thời có xem xét để phù hợp với điều kiện của Việt Nam. Đây là quy định có tầm nhìn dài hạn cho một thị trường trái phiếu ổn định trong tương lai. “Một trong những định chế trung gian quan trọng nhất, có ý nghĩa nhất cả về thông tin cũng như tính minh bạch, chuẩn xác là xếp hạng tín nhiệm. Chúng ta vững tin rằng, nếu các DN của Việt Nam được xếp hạng hàng năm, được theo dõi các thông tin tài chính... thì đây là nền tảng để phát triển thị trường TPDN tốt nhất”, TS. Lê Xuân Nghĩa nhấn mạnh.