Gần 10.000 seal định vị đã được sử dụng để giám sát hàng hóa
	Hải quan Đà Nẵng chính thức triển khai hệ thống seal định vị điện tử

Hệ thống Giám sát Hải quan tại Hải quan Mozambique. Ảnh: Hải quan Mozambique.

Mozambique là quốc gia ở Đông Nam châu Phi, giáp với Ấn Độ Dương, có một phần ba đường bờ biển Đông Phi và có nhiều cảng biển nước sâu cùng với các ga hàng hóa, nhà kho và cảng container.

Có tới 70% hàng hóa được quá cảnh qua lãnh thổ quốc gia này vận chuyển tới các nước thuộc Cộng đồng Phát triển Nam Phi (SADC), thông qua các dịch vụ logistics liên kết các cảng với các nước láng giềng như Nam Phi, Zimbabwe, Zambia, Malawi, Botswana và Cộng hòa Dân chủ Congo.

Quốc gia này đóng vai trò quan trọng là đầu mối vận tải đồng nghĩa với việc cơ quan Hải quan Mozambique phải giám sát khối lượng lớn hàng hóa quá cảnh được vận chuyển bằng nhiều phương tiện vận tải khác nhau. Do đó thách thức đặt ra với lực lượng Hải quan Mozambique là cần phải ngặn chặn các hành vi trốn thuế và buôn lậu nhưng vẫn đảm bảo tạo điều kiện thuận lợi cho lưu thông hàng hóa hợp pháp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh trong khu vực.

Để giải quyết thách thức này, Chính phủ Mozambique đã thành lập một công ty theo phương thức hợp tác công tư để triển khai và vận hành hệ thống seal (niêm phong) điện tử và giám sát hàng hóa trong 30 năm tới. Hệ thống đã được triển khai trên toàn quốc, tại các cảng chính Maputo, Beira và Nacala và toàn bộ các địa điểm xuất nhập cảnh, với hơn 30 địa điểm kiểm tra.

Công ty này phối hợp với một nhà cung cấp giải pháp an ninh, đã thiết lập một Trung tâm dữ liệu, Trung tâm điểu khiển trung ương và Hệ thống camera giám sát CCTV, đồng thời lắp đặt hàng nghìn bộ cảm biến tại 30 cảng và địa điểm kiểm tra biên giới trên cả nước. Bên cạnh đó, một tổ phản hồi nhanh cũng được thiết lập.

Hệ thống Giám sát Hàng hóa điện tử là một giải pháp tùy chỉnh được thiết kế đặc biệt nhằm đáp ứng các yêu cầu riêng của Mozambique về bảo vệ tính toàn vẹn của hàng hóa quá cảnh. Hệ thống niêm phong hải quan điện tử cũng được Hải quan Mozambique áp dụng nhằm mở rộng phạm vi kiểm soát của cơ quan hải quan. Hệ thống này được kết hợp giữa hệ thống niêm phong cơ học với hệ thống niêm phong điện tử nhờ công nghệ nhận dạng qua tần số vô tuyến (RFID), đảm bảo tính toàn vẹn của hàng hóa một cách liên tục và cho phép truy vết các hoạt động bất hợp pháp của tội phạm có tổ chức, trộm cắp, gian lận thương mại và buôn lậu hàng cấm.

Hàng hóa được vận chuyển trên các loại phương tiện khác nhau, nhiều loại niêm phong hải quan điện tử đã được thiết kế đảm bảo chuỗi giám sát quá trình vận chuyển hàng hóa trong các tình huống khác nhau. Ngoài các niêm phong container điển hình, hai loại seal container điện tử được thiết kế đặc biệt đã được ứng dụng nhằm giám sát hàng hóa quá cảnh được vận chuyển bằng các xe tải thùng và xe chở nhiên liệu, phương tiện thường được sử dụng vận chuyển hàng hóa quá cảnh ở Mozambique.

Niêm phong hải quan dạng lưới. Ảnh: Hải quan Mozambique.

Niêm phong hải quan dạng lưới bao phủ trên xe bán tải hoặc toa trần chở hàng do đó bảo vệ hàng hóa khỏi nguy cơ thâm nhập bất hợp pháp. Ngoài ra khả năng theo dõi và truy vết của niêm phong điện tử có thể tự động gửi cảnh báo tới cơ quan hải quan bất kỳ khi nào lưới niêm phong bị cắt hoặc xé.

Các loại niêm phong bồn chứa nhiên liệu trên xe tải đã được sử dụng nhằm ngăn chặn việc rút dầu hoặc mở bất hợp pháp trong suốt quá trình quá cảnh. Ngoài ra, với khả năng chống cháy nổ được tích hợp trong thiết kế, niêm phong bồn chứa nhiên liệu cũng tuân thủ Hướng dẫn của Liên minh châu Âu về hệ thống thiết bị và bảo vệ được thiết kế để sử dụng trong môi trường dễ cháy nổ (Chỉ thị ATEX 94/9/EC).

Bất kỳ loại niêm phong điện tử nào cũng cho phép tự động gửi cảnh báo tới cơ quan chức năng trong trường hợp có thâm nhập bất hợp pháp, đi chệch khỏi tuyến đường được chỉ định trước, dừng lại quá thời gian cho phép hoặc các dấu hiệu bất thường như mức pin quá thấp. Hệ thống này cho phép Hải quan Mozambique có thể theo dõi hàng hoá di chuyển trên toàn bộ tuyến đường và tiếp nhận thông tin một cách chi tiết.

Các hệ thống này được sử dụng Mạng lưới vạn vật kết nối Internet (IoT). IoT có thể được định nghĩa là một môi trường trong đó các đối tượng cảm biến gửi dữ liệu đến một ứng dụng cho phép nhận biết thực tế và cảm nhận về môi trường xung quanh nhờ sự kết nối của các ứng dụng, máy móc và người sử dụng.

Bằng cách kết nối các cảm biến và tích hợp dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau, các ứng dụng IoT giúp tăng tính minh bạch của chuỗi cung ứng, nâng cao khả năng quản lý thực trạng hàng hóa. Điều này giúp nhân viên hải quan đưa ra các quyết định sáng suốt và thúc đẩy thương mại hợp pháp, đồng thời nhanh chóng xác định và ngăn chặn hàng hóa chịu thuế, hàng bất hợp pháp hoặc hàng cấm.

Dữ liệu điện tử đã thay thế nhân viên hải quan xử lý hầu hết các công việc chẳng hạn như giám sát hàng hóa quá cảnh và đảm bảo tính toàn vẹn của hàng hóa trong suốt quá trình vận chuyển. Nhân viên hải quan không phải thực hiện công việc thủ công lặp đi lặp lại, cho phép họ tập trung vào các nhiệm vụ kiểm soát quan trọng hơn tại biên giới, ngăn ngừa được rủi ro lây nhiễm trong bối cảnh đại dịch COVID-19.