Mức đệm vốn của hệ thống ngân hàng Việt Nam còn mỏng
	Vốn ngoại rộng cửa vào các ngân hàng Việt
	Moody's nâng triển vọng tín nhiệm cho 15 ngân hàng Việt Nam

6 tháng đầu năm 2021: Những điểm sáng

Năm 2020, cơn bão mang tên Covid-19 đổ bộ trên toàn cầu đã làm cho nền kinh tế chịu ảnh hưởng nặng nề, chuỗi cung ứng bị đứt gãy, sản xuất đình trệ, và nhu cầu tiêu dùng giảm sút. Đây cũng là năm mà thiên tai diễn biến bất thường khiến cho nền kinh tế càng thêm khó khăn. Trong bối cảnh đó, ngành Ngân hàng không chỉ làm tốt chức năng cung ứng, phân bổ vốn mà còn có một vai trò đặc biệt hơn – tiếp sức cho nền kinh tế, triển khai các giải pháp để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp vượt qua thách thức bởi đại dịch và thiên tai. Dù chịu nhiều ảnh hưởng gián tiếp của đại dịch Covid-19, kết thúc năm 2020, lợi nhuận của các ngân hàng vẫn tăng trưởng khá, tăng trưởng tín dụng của toàn hệ thống ngân hàng đạt 12,13%, cao hơn so với mức tăng trưởng của 2019, hệ thống ngân hàng được đánh giá an toàn và lành mạnh hơn, thể hiện khả năng chống chịu rủi ro tốt trước cú sốc bên ngoài.

Đến đầu năm 2021, Covid-19 quay trở lại mang theo những biến thể mới, càn quét với cường độ mạnh hơn trong quý II tại nhiều tỉnh thành kinh tế trọng điểm của cả nước. Cùng với khó khăn chung của nền kinh tế, ngành ngân hàng cũng gặp nhiều thách thức, nhưng vẫn có thể thấy những điểm sáng trong nửa đầu năm 2021. Đó là kết quả kinh doanh tăng trưởng mạnh mẽ so với cùng kỳ. Báo cáo của Tổng cục Thống kê trong 6 tháng đầu năm 2021 cho biết, tính đến thời điểm 21/6, lợi nhuận của ngành ngân hàng vẫn tăng trưởng cao, có hơn chục ngân hàng ghi nhận lợi nhuận nghìn tỷ, chất lượng tài sản, tỷ lệ nợ xấu được kiểm soát tốt. Dữ liệu của FiinGroup thì cho thấy, tổng thu nhập hoạt động trong quý I/2021 của ngành Ngân hàng tăng 28,4% so với cùng kỳ. Đầu tháng 7, một số ngân hàng công bố kết quả kinh doanh với sự bứt phá mạnh mẽ, dự báo sẽ có nhiều kỷ lục mới trong bức tranh lợi nhuận của ngành ngân hàng.

Khảo sát các chuyên gia và ngân hàng TMCP, tháng 6 năm 2021. Nguồn: Vietnam Report

Nguyên nhân được cho là có nhiều yếu tố hỗ trợ ngành Ngân hàng, đó là lãi suất huy động ở mức thấp trong khi lãi suất cho vay giảm chưa tương ứng. Nhiều ngân hàng huy động được lượng lớn trái phiếu kỳ hạn dài với lãi suất thấp giúp cho biên lãi ròng của ngân hàng được cải thiện. Ngoài ra, NHNN ban hành Thông tư 03/2021/TT-NHNN về việc cơ cấu thời hạn trả nợ, miễn lãi vay do ảnh hưởng dịch Covid-19 cho phép giãn việc trích lập các khoản nợ xấu trong thời gian 3 năm giúp các ngân hàng có thêm dòng tiền để ổn định hoạt động, chuẩn bị “bộ đệm” lớn hơn cho dự phòng rủi ro.

Một điểm sáng nữa được ghi nhận là câu chuyện về phát hành bán vốn, bán công ty con cho nước ngoài. Trong bối cảnh dịch bệnh bùng phát, khối ngoại gần như rút ra khỏi thị trường chứng khoán, các ngân hàng vẫn tìm kiếm được cơ hội giao dịch tài sản với nhà đầu tư nước ngoài. Điển hình là trường hợp VPbank bán được 49% vốn của Fecredit cho tập đoàn của Nhật Bản, hay kế hoạch HDbank bán mảng tín dụng cho ngân hàng nước ngoài trong tương lai.

Ngoài ra, mảng dịch vụ ngân hàng cũng ghi nhận tăng trưởng khá trong các hoạt động như bảo lãnh khách hàng, bão lãnh thư tín dụng (LC), thanh toán không dùng tiền mặt, liên kết với công ty bảo hiểm để bán chéo sản phẩm (Bancassurance), chứng khoán v.v. Điều này giúp các ngân hàng thương mại không còn lệ thuộc vào chỉ tiêu tín dụng, đồng thời giảm thiểu rủi ro và cải thiện cơ cấu nguồn thu theo hướng bền vững.

Triển vọng và thách thức

Mặc dù vẫn còn những yếu tố thuận lợi đến từ nền kinh tế toàn cầu đang phục hồi, sự hỗ trợ về mặt chính sách, lãi suất thấp tiếp tục được duy trì, cùng sự linh hoạt trong điều hành của ngân hàng khi chuyển hướng mạnh mẽ trong cơ cấu hoạt động và tăng cường đầu tư công nghệ số, nhưng 52,94% chuyên gia và ngân hàng trong khảo sát của Vietnam Report nhận định ngành Ngân hàng trong năm 2021 sẽ tăng trưởng khả quan nhưng chỉ tốt hơn hơn một chút so với năm 2020. Theo đó, tăng trưởng tín dụng cả năm có thể tương đương hoặc cao hơn mức tăng trưởng 12,13% của năm ngoái. Lý giải về điều này, các chuyên gia cho rằng, mặc dù kết quả kinh doanh của nhóm ngành ngân hàng trong những tháng đầu năm có sự vượt trội hơn so với nhiều ngành khác, nhưng tăng trưởng cả năm chỉ đạt ở mức khả quan, không quá tích cực do tăng trưởng tín dụng của nhóm ngân hàng thiên về nhiều yếu tố chưa thực chất, còn tiềm ẩn những rủi ro, thách thức, nhất là khi dịch bệnh đang diễn biến khó lường, chưa được kiểm soát.

Tuy nhiên, để đạt được kết quả như dự báo, ngành Ngân hàng cần phải xác định và vượt qua được các thách thức ở phía trước. Đó là diễn biến phức tạp của đại dịch có thể làm gia tăng nợ xấu. Năm 2020, đại dịch Covid-19 đã khiến nhiều doanh nghiệp bị thiệt hại nặng nề, thậm chí rơi vào tình trạng phá sản. Trong 6 tháng đầu năm 2021, Tổng cục Thống kê cho biết, có 70,2 nghìn doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, ngừng hoạt động chờ làm thủ tục giải thể và hoàn tất thủ tục giải thể. Đợt bùng phát lần thứ tư của dịch bệnh Covid-19 vẫn đang diễn biến phức tạp tại nhiều tỉnh thành trên cả nước. Mỗi ngày có hàng nghìn ca mắc mới, TPHCM phải thực hiện giãn cách toàn thành phố theo Chỉ thị 16 tạo thêm những lo ngại về sự phục hồi kinh tế. Nếu tốc độ tiêm chủng của Việt Nam không đáp ứng, dịch bệnh chưa được kiểm soát thì đến năm 2022, nền kinh tế sẽ bị chững lại, các doanh nghiệp không hồi phục được như mô hình trước dịch và khả năng trả nợ giảm. Khi đó, nợ xấu sẽ gối đầu nhau và tăng dần lên.

Nguồn: Vietnam Report

Bên cạnh đó là các thách thức về tuân thủ các chuẩn mực quốc tế ở cấp độ cao hơn; sự cạnh tranh trong các dự án chuyển đổi số và đa dạng hóa sản phẩm, dịch vụ giữa các ngân hàng với các công ty tài chính, giữa ngân hàng với fintech và bigtech, nhất là trong lĩnh vực dịch vụ thanh toán và cho vay nhỏ lẻ, tiêu dùng...

Đặc biệt, trong bối cảnh nhiều quốc gia xác định dịch Covid-19 sẽ không thể chấm dứt một sớm một chiều, con người có thể phải sống chung với nó như với các loại cúm khác thì một thách thức nữa đối các ngân hàng là phải xây dựng được cho mình chiến lược phát triển trong thời kỳ mới và bắt kịp 4 xu hướng để giảm thiểu rủi ro, nâng cao hiệu quả kinh doanh và đáp ứng nhu cầu của khách hàng, đó là xu hướng phát triển ngân hàng xanh; đẩy mạnh hơn nữa phát triển ngân hàng số; tập trung đầu tư mạnh vào an ninh mạng và chuyển đổi, phát triển mạnh hơn ngân hàng đại lý.