Nhưng từ trước khi có bất kỳ một lệnh hạn chế nào, thậm chí bất chấp mọi biện pháp khuyến khích, động viên của chính quyền thành phố, thì xe buýt ở TPHCM cũng đã “ế ẩm” lắm.

Giới chức thành phố này mới đây cho biết, tính từ năm 2018 đến nay, tại TPHCM đã có tới gần chục tuyến xe buýt có trợ giá phải tạm ngưng hoạt động. Một trong những đơn vị vận hành xe buýt có độ phủ lớn nhất tại TP là Hợp tác xã Vận tải 19-5 vừa xin ngừng chạy tuyến xe buýt số 41 (lộ trình Bến xe An Sương - Bến xe miền Tây). Tuyến xe buýt này, với 17 xe đang hoạt động, suốt 2 năm liền bị lỗ, tiền trợ giá và doanh thu không đủ bù chi. Trước đó, không lâu, đơn vị này cũng đã dừng chạy tuyến xe buýt số 66. Hồi đầu năm nay, tuyến xe buýt số 54 (Bến xe miền Đông - Bến xe buýt Chợ Lớn) cũng đã không còn hoạt động. Nếu như năm 2012, TPHCM có 305 triệu lượt hành khách đi xe buýt thì đến năm 2020 chỉ còn 159 triệu lượt, nghĩa là giảm đến 146 triệu lượt.

Mặc dù ghi nhận việc ngân sách Thành phố đã dành sự hỗ trợ cho hoạt động buýt, song các đơn vị vận hành cho hay, mức trợ giá quá thấp và việc bị áp sản lượng vận chuyển hành khách quá cao đã khiến cho hầu hết doanh nghiệp đều bị lỗ từ năm 2017 đến nay. Thêm vào đó là tình trạng tắc đường, kẹt xe đã trở thành “bệnh mãn tính” của đô thị này, trong khi các loại hình xe ôm và xe hợp đồng công nghệ lại rất phát triển với mức giá khá cạnh tranh, thuận tiện cho người sử dụng.

Vậy thì, nếu vẫn muốn phát triển bus, cần khắc phục những nhược điểm đã kể trên. Đó là phải đảm bảo đúng giờ, an toàn, thuận tiện. Thay nhiều chiếc xe to lớn kềnh càng (vì phần lớn thời gian chỉ có một nửa, hoặc ít hơn, số ghế được sử dụng) bằng loại xe nhỏ hơn và điều chỉnh tần suất xe linh hoạt.

Mặt khác, để khuyến khích người dân đi xe buýt, ngân sách không nên hỗ trợ giá trực tiếp cho nhà xe, mà nên trợ giá trực tiếp cho một số đối tượng hành khách như người trong diện chính sách, người lao động nghèo, sinh viên... khi họ mua vé tháng trên nguyên tắc đi nhiều thì được hỗ trợ nhiều, đi ít thì được hỗ trợ ít. Vừa qua, động thái cấp thẻ đi xe buýt miễn phí cho người trên 60 tuổi là một việc làm thiết thực theo hướng này.

Cuối cùng, nhân dịp đang vắng khách, các nhà xe hãy tận dụng thời gian để vệ sinh, duy tu, bảo dưỡng xe cộ. Làm sao để hành khách cảm thấy yên tâm về điều kiện vệ sinh và thoải mái về những tiện ích mà buýt đem đến cho họ.

Rẻ là tốt rồi, nhưng chưa phải yếu tố quan trọng nhất, lại càng không phải duy nhất khi lựa chọn phương tiện.