Nghị quyết đã đưa ra những mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp hết sức cụ thể, đầy đủ để nền kinh tế tiếp tục đạt được những thành quả tích cực như năm 2017. Trao đổi với phóng viên Báo Hải quan, PGS.TS. Phạm Hồng Chương, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế quốc dân cho rằng, Chính phủ cần có những định hướng mạnh mẽ hơn, phải đổi mới tư duy hơn nữa để có những đột phá, nâng cao hiệu quả hoạt động và đạt được những thành quả tích cực hơn nữa theo Nghị quyết đề ra.

Ông đánh giá, nhận định như thế nào về những mục tiêu, định hướng và nhiệm vụ mà Chính phủ đặt ra tại Nghị quyết 01?

Chính sách kinh tế khác với chính sách khác, đòi hỏi phải tuyên truyền, thấm đến từng người dân nên càng cần phải minh bạch, công khai, rõ ràng, đơn giản, không có gì bí mật… giúp chính sách thực sự đem lại hiệu quả, đi vào cuộc sống. Vì thế, Nghị quyết 01 năm nay đã đạt được những tiêu chí này. Hơn nữa, theo đánh giá của tôi, những chỉ tiêu Chính phủ đặt ra năm nay có nhiều đổi mới, số lượng chỉ tiêu không quá nhiều như các năm mà tập trung vào những chỉ tiêu lớn, quan trọng của nền kinh tế. Nghị quyết năm nay sử dụng nhiều từ “phấn đấu”, thay vì “đạt”, “khoảng”… như mọi năm. Điều này thể hiện tinh thần định hướng của Chính phủ rõ nét hơn để nền kinh tế phấn đấu đạt theo những cân đối kinh tế vĩ mô, không còn mang tính chất mệnh lệnh hành chính, bắt buộc hoặc phải đạt bằng mọi giá.

Với những đổi mới như vậy, cùng quyết tâm của Chính phủ, các cấp, bộ, ngành và khả năng không có những biến đổi lớn của chính trị, kinh tế thế giới, thì Nghị quyết có độ khả thi cao, những chỉ tiêu đặt ra có thể đạt được, nhưng phụ thuộc nhiều vào quá trình tổ chức thực hiện.

Bên cạnh những mặt được, còn những vấn đề nào chưa được, thưa ông?

Các giải pháp, định hướng nêu ra tại Nghị quyết 01 đã khoa học, tổng thể hơn. Nhưng nội dung Nghị quyết đâu đó vẫn thể hiện mong muốn của các nhà lãnh đạo hơn là biện pháp, giải pháp. Ví dụ như nói đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm nợ công, giảm chi thường xuyên, giảm lãi suất… tất cả đều đúng với mọi nền kinh tế đang phát triển. Nhưng với bối cảnh kinh tế hiện nay thì đó là mong muốn, bởi để thực sự đem lại hiệu quả thì giải pháp phải mang tính đột phá lớn hơn, tư tưởng đổi mới mạnh mẽ hơn. Nếu chỉ dừng lại ở mong muốn thì khó, cứ nói “tăng cường phối hợp”, “phát huy”, “đẩy mạnh”, “thực hiện đồng bộ”… thì nói mãi rồi. Đổi mới lớn nhất của Nghị quyết năm nay là Chính phủ kêu gọi đề cao trách nhiệm của người đứng đầu, nhưng nói không thì khó, vì thế nào là đề cao, quy đổi trách nhiệm như thế nào, gắn kết trách nhiệm ra sao… Vì vậy cần định hướng là phải xây dựng hệ thống văn bản pháp luật rõ ràng, đong đếm được trách nhiệm của các cơ quan quản lý…

Nhưng xét một cách khách quan, Nghị quyết cũng đã mang đến niềm tin và kỳ vọng rất lớn cho cộng đồng DN. Ông nhận định như thế nào về vấn đề này?

Năm 2017 là năm kinh tế Việt Nam đạt được nhiều kết quả kỷ lục, nhưng kết quả còn nhờ nhiều nguyên nhân, điều kiện khách quan thuận lợi. Vì thế, Nghị quyết 01 năm 2018 của Chính phủ sẽ càng có tác động tích cực, tạo thêm niềm tin và kỳ vọng cho cộng đồng DN trong nước cũng như việc đầu tư của các DN nước ngoài. Tất nhiên, vấn đề DN mong đợi nhất vẫn là mức độ tác động đến đâu, kết quả thực tế ra sao, bao nhiều điều kiện kinh doanh thực sự được cắt giảm, bao nhiêu chi phí thực sự giảm, tình hình thanh kiểm tra minh bạch đến đâu… Bởi tôi nhận được nhiều ý kiến DN cho rằng, tình hình kinh doanh năm qua có thay đổi nhưng thực sự mạnh mẽ thì chưa, nên Nghị quyết mang tới kỳ vọng tích cực thì phải có chủ trương định hướng triển khai quyết liệt, thay đổi cách thực hiện và tư duy ứng xử với DN một cách thiết thực.

Để có những hiệu quả và cải thiện tốt hơn trong chỉ đạo điều hành của Chính phủ thời gian tới, theo ông, những vấn đề nào cần thay đổi?

Từ những phân tích nêu trên, rõ ràng, sau Nghị quyết 01 phải là những phương án, hướng đi, giải pháp cụ thể, không thể dừng lại ở mong muốn của cơ quan quản lý. Nhưng tất nhiên, tôi cho rằng, chúng ta không thể thay đổi ngay lập tức và phải có lộ trình với những bước đi thay đổi dần dần. Vì thế, vấn đề cần thiết nhất mà các cơ quan quản lý cần thay đổi là tư duy hành động. Chúng ta cần xác định rõ ràng nhiệm vụ đổi mới theo hướng nào, cách nào một cách nhất quán. Rõ ràng, chúng ta không thể vừa muốn chạy nhanh mà vừa không muốn tốn sức, nên đòi hỏi phải có sự lựa chọn “dũng cảm” hơn, không thể chạy theo để thực hiện đa mục tiêu khiến nền kinh tế khó có sự đột phá mạnh mẽ.

Trung Quốc là một ví dụ về hy sinh nhiều thứ để tăng trưởng kinh tế, đến lúc tăng trưởng rồi thì họ quay lại dọn dẹp xã hội sau. Điều này cho thấy, nền kinh tế phải trải qua quá trình phát triển “đau thương” mới lớn lên được. Tất nhiên, chúng ta không thể quá mức cực đoan như câu chuyện “chọn cá hay chọn thép” mà phải đặt ra lộ trình phát triển rõ ràng. Nghị quyết đặt mục tiêu đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất lao động… nhưng không thể ngành nào cũng nâng cao năng suất mà phải chọn những khâu đột phá cùng với việc đào tạo nhân lực, nâng cao tay nghề, nâng cao năng lực cạnh tranh… để cho phát triển bền vững. Chúng ta phải có những sự lựa chọn “thông minh”, theo ý kiến của người dân và những người tham gia bộ máy lãnh đạo Nhà nước.

Tôi rất ủng hộ quan điểm, chính sách của Chính phủ trong điều hành kinh tế thời gian qua, nhưng vẫn cần nhiều sự thay đổi để nâng cao hiệu quả hoạt động. Năm nay, Chính phủ đặt phương châm hành động mới là “Kỷ cương, Liêm chính, Hành động, Sáng tạo, Hiệu quả”, nên cần giải quyết hết những tồn tại, tìm ra phương hướng để đạt được mục tiêu, tạo sự chuyển biến lớn trong xã hội, kinh tế đất nước.

Xin cảm ơn ông!