Nhà ở xã hội HQC Plaza tại TPHCM. Ảnh DN cung cấp

Gian nan mua nhà

Báo cáo mới đây của Sở Xây dựng TPHCM gửi Thành ủy TPHCM đầu tháng 7/2022 cho thấy, trên địa bàn thành phố có 10 dự án nhà ở xã hội và nhà lưu trú công nhân đang triển khai. Trong đó, có 1 dự án nhà ở xã hội hoàn thành đưa vào sử dụng tại thành phố Thủ Đức do Công ty CP Tư vấn, Thương mại và Dịch vụ địa ốc Hoàng Quân thực hiện, với quy mô 260 căn. Giá các dự án dao động trong khoảng 14 – 20 triệu đồng/m2. Giai đoạn 2021 – 2025, TPHCM dự kiến phát triển 2,5 triệu m2 sàn nhà ở xã hội, tương đương 35.000 căn để góp phần đáp ứng nhu cầu về chỗ ở cho người thu nhập thấp. Tính từ năm 2006 đến 2020, TPHCM đã hoàn thành và đưa vào sử dụng 31 dự án nhà ở xã hội. Thế nhưng để sở hữu căn hộ thuộc các dự án này không hề dễ dàng.

Anh Nguyễn Minh Quang, quê Bắc Ninh, đang làm việc tại một công ty may tại Thủ Đức cho biết, sau 10 năm làm việc tại TPHCM phải chịu cảnh thuê nhà chật chội, vợ chồng anh mong muốn có một căn nhà để an cư. Qua tìm hiểu, anh Quang được biết tại địa bàn thành phố Thủ Đức đang có nhiều dự án nhà ở xã hội được triển khai với các chính sách ưu đãi dành cho công nhân viên chức, người lao động.

Khấp khởi mừng thầm, anh Quang liên hệ với một nhân viên sàn bất động sản nhận tư vấn thủ tục đăng ký mua nhà ở xã hội thuộc dự án khu nhà ở phường Long Trường, thành phố Thủ Đức do Công ty TNHH Xây dựng và Kinh doanh nhà Điền Phúc Thành làm chủ đầu tư với quy mô 558 căn hộ, khởi công vào ngày 26/4/2022. Thế nhưng, câu trả lời anh Quang nhận được là dự án chưa nhận hồ sơ và cũng không biết đến khi nào mới có thông tin. Theo lý giải của nhân viên tư vấn do dự án có một phần nhà ở thương mại nên phải chờ bán hết suất loại hình này thì mới tính đến bán căn hộ xã hội.

Chị Nguyễn Thị Huệ Lan, quê ở Bình Phước cho biết, chị làm việc tại quận 10 và có nhu cầu mua dự án nhà ở xã hội 324 Lý Thường Kiệt, phường 14, quận 10 do Công ty CP Đức Mạnh làm chủ đầu tư với quy mô 1.102 căn hộ nhưng đến nay vẫn chưa thể mua, vì dự án có số lượng đăng ký nhiều hơn số căn hộ cung ứng và chị cũng không được cộng điểm ưu tiên khi không có chồng là viên chức…

Không chỉ khó tiếp cận do cung nhiều hơn cầu, một số người mua dự án nhà ở xã hội còn khổ sở khi dự án kéo dài nhiều năm chưa có nhà để ở. Điển hình là dự án khu dân cư tại xã Vĩnh Lộc A, huyện Bình Chánh (dự án Vĩnh Lộc Dgold) do Công ty CP địa ốc Sông Đà An Nhân làm chủ đầu tư với quy mô 1.344 căn hộ. Theo kế hoạch, dự án được giao nhà vào quý 2/2019. Sau nhiều lần “thất hứa”, đến tháng 7/2022, dự án vẫn chưa hoàn thiện khiến khách hàng vô cùng bức xúc. Thậm chí, một số người dân bất chấp nguy hiểu đã dọn vào ở khi dự án chưa hoàn thiện. Một số khác gửi đơn kêu cứu đến khắp nơi…

Nhiều khó khăn vướng mắc

Sở Xây dựng TPHCM cho biết, hiện nay công tác phát triển nhà ở xã hội có một số khó khăn, vướng mắc. Trong đó, có hai nguyên nhân chính chưa thu hút được nhiều nhà đầu tư tham gia. Trước tiên là các bước thủ tục đầu tư nhà ở xã hội còn phức tạp. Bởi, ngoài các thủ tục như dự án nhà ở thương mại, các dự án nhà ở xã hội phải thực hiện thêm các thủ tục như: Thẩm định giá bán; xác định người mua, thuê; kiểm toán chi phí để xác định lợi nhuận định mức… Quy định các dự án nhà ở xã hội phải dành tối thiểu 20% số căn hộ của dự án để cho thuê, sau 5 năm mới được bán, làm chậm thu hồi vốn. Điều này dẫn đến kém hấp dẫn nhà đầu tư.

Nguồn vốn dài hạn với lãi suất ưu đãi để hỗ trợ các chủ đầu tư vay thực hiện đầu tư dự án nhà ở xã hội cho các đối tượng được hưởng chính sách nhà ở xã hội vay mua nhà là chưa ổn định. Các bước thủ tục đầu tư dự án nhà ở xã hội còn phức tạp chưa thu hút nhiều nhà đầu tư tham gia xây dựng nhà ở xã hội.

Theo quy định, nguồn tiền sử dụng đất thu được từ các dự án phát triển nhà ở thương mại, phát triển đô thị có quy mô sử dụng đất dưới 10 ha thực hiện nghĩa vụ nhà ở xã hội bằng hình thức nộp tiền, được sử dụng để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội. Hiện nay, thành phố chưa tách nguồn tiền này thành hạng mục riêng mà vẫn hòa vào ngân sách chung của thành phố. Do đó, việc sử dụng nguồn tiền này để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội thuộc sở hữu Nhà nước để cho thuê còn hạn chế.

Để khắc phục những khó khăn trong quá trình triển khai chương trình nhà ở xã hội, Sở Xây dựng TPHCM kiến nghị bổ sung quỹ đất. Cụ thể, sắp xếp lại quỹ đất công để điều chỉnh quy hoạch và chuyển sang đất xây dựng nhà ở xã hội, sau đó tổ chức đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư xây nhà ở xã hội cho thuê bằng vốn ngân sách hoặc vốn doanh nghiệp với thời hạn thuê đất tối đa 50 năm.

Bên cạnh đó, một giải pháp nữa được Sở Xây dựng TPHCM đưa ra là cải cách thủ tục hành chính, minh bạch, rõ ràng trong quy trình thủ tục giải quyết hồ sơ dự án nhà ở xã hội tại các sở, ngành và UBND Thành phố. Qua đó, rút ngắn tối đa thời gian thực hiện các thủ tục đầu tư xây dựng các dự án.