Tuy nhiên, thị trường loại dịch vụ này vẫn sẽ còn nảy sinh nhiều bất cập nếu các DN không liên kết lại, đấu tranh với những áp đặt vô lý của các hãng tàu. Đây là chia sẻ của ông Nguyễn Tương, Phó Tổng thư ký Hiệp hội DN dịch vụ logistics Việt Nam (VLA) khi trả lời phỏng vấn của phóng viên Báo Hải quan về giá vận tải biển hiện nay.

Ông nhận định như thế nào về giá vận tải biển của các hãng tàu cũng như phản ứng của các DN Việt Nam trong thời gian gần đây?

Do cạnh tranh gay gắt giữa các hãng tàu nên giá cước vô cùng thấp, gần như bằng. Chính vì thế, thời gian gần đây, nhiều hãng tàu bị thua lỗ, mà tiêu biểu nhất việc một trong những hãng tàu lớn nhất châu Á là Hanjin lâm vào khủng hoảng và phá sản. Vì thế, khi giảm giá cước, các hãng tàu lại đổ dồn tăng phụ phí, khiến phụ phí có số lượng nhiều, giá thành cao, chưa kể nhiều loại bất hợp lý.

Với năng lực XNK của các DN và năng lực của các hãng tàu trong nước còn quá yếu kém, các hãng tàu nước ngoài đã “bắt” được điểm yếu nên càng ra sức tăng thêm giá và phụ phí, không hề có sự thỏa thuận trước với các DN. Trong khi với tình trạng của các DN Việt Nam, nếu không chấp nhận mức phí mà các hãng tàu đưa ra, một là các DN không lấy được hàng, không lấy được hàng thì DN đền bù hợp đồng mà đền bù giá trị lô hàng còn tốn kém hơn; hệ quả nữa là các DN sẽ không có tàu chuyên chở hàng hóa đến các thị trường xa như châu Âu, châu Mỹ…

Trước tình hình nêu trên, các DN Việt phải “è cổ” ra trả, thậm chí, nhiều DN không có chuyên môn sâu, hãng tàu thu phí tiếng Anh xong lại thu cũng phí đấy bằng tiếng Việt nhưng vẫn chấp nhận chi trả. Mặc dù có nhiều bức xúc về việc các hãng tàu thu phí cao nhưng các DN Việt Nam vẫn không có mối liên kết lại để cùng nhau đấu tranh, chấp nhận ở thế yếu để các hãng tàu “bắt tay” áp giá.

Theo ông, các bộ, ngành quản lý đã có những động thái quản lý, xử lý như thế nào về những bất cập trên?

Trong một vài năm gần đây, Bộ Giao thông vận tải mà chủ chốt là Cục Hàng hải cùng Bộ Tài chính đã triển khai nhiều biện pháp ráo riết để cùng DN đấu tranh với các hãng tàu. Gần đây, sau hơn một năm bàn thảo và kiến nghị, Chính phủ đã ban hành Nghị định 146/2016/NĐ-CP quy định việc niêm yết giá, phụ thu ngoài giá dịch vụ vận chuyển hàng hóa container bằng đường biển, giá dịch vụ tại cảng biển.

Về mặt hành chính, các quy định này sẽ giúp minh bạch hóa chi phí mà các hãng tàu thu từ DN, tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc chi phí sẽ giảm. Nhưng vấn đề ở đây là khi Nghị định này có hiệu lực, các hãng tàu có kê khai đấy, nhưng ai sẽ là người đứng ra kiểm soát. Khâu hậu kiểm của các cơ quan, bộ ngành của Việt Nam vẫn còn hạn chế.

Với những bất cập nêu trên, các cơ quan quản lý và DN nên có biện pháp như thế nào để cải thiện, thưa ông?

Nhà nước có “cái gậy” như Nghị định trên thì các DN phải chủ động làm việc với các hãng tàu. Theo quy định, giá và phí của hãng tàu đặt ra với DN là vấn đề liên quan đến hợp đồng, thương thảo giữa hãng tàu và DN nên chỉ DN mới có quyền đàm phán. Do đó, DN không thể chỉ trông chờ vào các cơ quan quản lý mà phải tự chủ động đứng lên đấu tranh, không có con đường nào khác.

Ở Việt Nam, vai trò của Hiệp hội Chủ hàng còn rất mờ nhạt, không đủ mạnh để đứng ra thay mặt DN, nên từng DN phải làm việc với hãng tàu, các hãng tàu liên kết với nhau thì DN cũng phải liên kết với nhau. Hơn nữa, DN phải nâng cao trình độ của người làm công tác logistics, XNK, kế toán để kiểm tra cái nào đúng, cái nào sai – cái nào sai thì phải biết lý do để phản ứng. Trong số các loại phụ phí mà các hãng tàu đang thu, các DN không đấu tranh được để giảm cùng một lúc thì đấu tranh dần dần. Bài toán này sẽ còn không có lời giải hiệu quả nếu không có sự liên kết, đứng ra đấu tranh.

Xin cảm ơn ông!