Đại biểu Quốc hội, PGS.TS. Trần Hoàng Ngân, Giám đốc Học viện Cán bộ TP.HCM.

Thưa ông, thảo luận về tình hình kinh tế-xã hội của đất nước thời gian qua, ĐBQH cho rằng bên cạnh phòng, chống tham nhũng, chúng ta cần nhận diện rõ “kẻ thù” không kém phần nguy hiểm là lãng phí. Hậu quả của nó thậm chí còn nặng nề hơn tham nhũng. Ông có chia sẻ quan điểm này?

Tôi hoàn toàn đồng tình và thấy có một điểm đáng mừng là tại kỳ họp lần này, bản báo cáo về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, thất thoát đã được Chính phủ xây dựng rất công phu, lượng hoá được phần nào hiệu quả thực hành tiết kiệm, chỉ rõ nhiều “địa chỉ” để xảy ra thất thoát, lãng phí.

Trước đó, theo bản dự thảo được Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến tại phiên họp sáng 12-4-2018, vẫn có đến 14/34 bộ, ngành, 17/63 địa phương và 13/23 tập đoàn, tổng công ty Nhà nước chưa có báo cáo gửi về Bộ Tài chính để tổng hợp. Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã có một phiên họp góp ý rất thẳng thắn về bản Báo cáo này và sau đó Thủ tướng Chính phủ đã nghiêm khắc phê bình các đơn vị chậm báo cáo…

Có lẽ nhờ vậy mà đến nay chúng ta có trong tay bản tổng hợp tương đối đầy đủ và có thể nói là chưa bao giờ có báo cáo tốt như lần này. Như chủ trương khoán xe công, trong năm 2017, chính sách khoán xe công đã được nhân rộng và được triển khai thí điểm tại một số bộ, ngành, địa phương đã góp phần giảm đáng kể số lượng xe công, giảm kinh phí sử dụng, chi phí vận hành xe. Số lượng nhân viên lái xe giảm góp phần cắt giảm biên chế hành chính, tăng hiệu suất sử dụng xe ô tô công, tạo hiệu ứng tích cực từ nhân dân và truyền thông…

Theo đó, tổng số chi phí khoán xe 6 tháng đầu năm 2017 là 2.441 triệu đồng. Tổng số chi phí thực tế sử dụng 44 xe trong 6 tháng cùng kỳ năm 2016 tại các cơ quan, đơn vị là 4.212 triệu đồng. Như vậy là khi thực hiện khoán xe ô tô phục vụ công tác chung thì tiết kiệm hơn so với chi phí thực tế sử dụng xe cùng kỳ là 1.771 triệu đồng, trung bình một xe tiết kiệm được 6,7 triệu đồng/xe/tháng. Một con số đáng kể!

Trong khi đó, tổng số xe ô tô công hiện có 39.425 chiếc với tổng nguyên giá 25.554,21 tỷ đồng chiếm 2,21% tổng giá trị tài sản nhà nước, có nghĩa là tiềm năng tiết kiệm vẫn còn rất lớn…

Nhưng bên cạnh những tài sản hữu hình bị lãng phí, tôi cho rằng tình trạng lãng phí thời gian, cơ hội của xã hội, xuất phát từ sự thờ ơ, thiếu trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, công chức cũng rất nguy hiểm. Tại kỳ họp này, cùng với Báo cáo của Chính phủ, nhiều bản Báo cáo khác của Thanh tra, Kiểm toán Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cho đến Ban Dân nguyện của Quốc hội… cũng góp phần cho chúng ta thấy hình thức lãng phí này còn rất nghiêm trọng, trong khi chúng ta chưa đánh giá hết được.

Chính sách khoán xe công đã được nhân rộng và được triển khai thí điểm tại một số bộ, ngành, địa phương đã góp phần giảm đáng kể số lượng xe công, giảm kinh phí sử dụng, chi phí vận hành xe. Ảnh minh họa.

Xin ông nói rõ hơn về nhận định này?

Lấy ví dụ Báo cáo số 197/2018/BC-KTNN của Kiểm toán Nhà nước (KTNN). Báo cáo này nhận định sự tùy tiện, thiếu trách nhiệm trong việc giao chỉ tiêu biên chế và tiếp nhận sử dụng biên chế sai quy định, vượt thẩm quyền vẫn còn khá phổ biến. Năm 2017, qua kiểm toán việc quản lý và sử dụng công chức, viên chức, lao động hợp đồng và quỹ lương năm 2016 tại 13 bộ, ngành và 47 địa phương đã phát hiện các đơn vị giao biên chế công chức vượt Bộ Nội vụ giao gần 5.100 biên chế; các địa phương cũng giao gần một chục ngàn chỉ tiêu biên chế viên chức cho các cơ quan hành chính không đúng quy định… Chỉ riêng tổng quỹ lương bố trí cho biên chế công chức, viên chức, lao động do vượt chỉ tiêu được giao đã làm tăng chi NSNN 859 tỷ đồng, chưa kể trang thiết bị, phòng làm việc và vô số chi phí khác cho đội ngũ này. Đó là chưa kể tình trạng làm việc thiếu hiệu quả, thậm chí thờ ơ, vô cảm mà nhiều người mô tả là “sáng cắp ô đi, tối cắp ô về”…

Chính vì thế, tôi đánh giá cao việc Chính phủ một mặt đề ra những mục tiêu rất cụ thể cả về tiền, tài sản vật chất, mặt khác thể hiện rõ quyết tâm quản lý chặt chẽ số lượng biên chế công chức, biên chế sự nghiệp; nâng cao chất lượng, hiệu quả làm việc của đội ngũ này. Đơn cử như trong năm 2018 sẽ giảm 1,7% biên chế công chức so với số giao năm 2015; giảm tối thiểu 2,5% biên chế sự nghiệp hưởng lương từ ngân sách nhà nước so với số giao năm 2015. Các cơ quan, tổ chức, đơn vị chỉ tuyển dụng số cán bộ, công chức, viên chức mới không quá 50% số biên chế cán bộ, công chức, viên chức đã thực hiện tinh giản biên chế, đã giải quyết chế độ nghỉ hưu hoặc thôi việc theo quy định.

Ông có cho rằng cần có thêm chế tài ràng buộc để các đơn vị, cá nhân nâng cao ý thức trong vấn đề này, tránh kiểu tặc lưỡi “thì tôi có cho vào túi tôi đâu”?

Đúng rồi, chỉ tiêu mới chỉ là phương hướng phấn đấu. Việc chỉ rõ trách nhiệm trong vấn đề này và kiên quyết xử lý là rất cần thiết. Đồng thời, những quy định, định mức đã lỗi thời cũng cần xem xét để sửa đổi, bổ sung, không để các tổ chức, cá nhân buộc phải vi phạm quy định hoặc “lách quy định” bằng những cách khác nhau, vì quy định thiếu khả thi. Cũng cần nói thêm rằng lãng phí thường đi kèm với thất thoát. Ở nơi nào có lãng phí, nơi đó cũng rất dễ xảy ra tiêu cực.

Xin cảm ơn ông!