Thưa ông, cơ quan Hải quan đã và đang gặp phải những khó khăn gì trong việc theo dõi quản lý việc NK tiền chất?

Tiền chất được sử dụng để làm nguyên liệu sản xuất trong lĩnh vực y tế và công nghiệp. Trong đó có một số loại tiền chất mà các đối tượng có thể lợi dụng để điều chế ma túy tổng hợp.

Để quản lý hoạt động NK tiền chất, tại Nghị định 82/2013/NĐ-CP của Chính phủ ban hành các Danh mục chất ma túy và tiền chất và Nghị định 126/2015/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Danh mục các chất ma túy và tiền chất ban hành kèm theo Nghị định số 82. Trong đó, Bộ Công Thương quản lý 34 loại tiền chất; Bộ Y tế quản lý 9 loại tiền chất. Chính vì vậy, trong quá trình NK, cơ quan Hải quan căn cứ vào giấy phép của các bộ chủ quản để làm thủ tục cho DN. Cơ quan Hải quan theo dõi chặt chẽ việc NK, sản xuất, định mức nguyên liệu, nguyên liệu thừa chuyển đổi của các hợp đồng sản xuất…

Nghị định 82 và Nghị định 126 còn quy định, danh mục này bao gồm tất cả các loại muối bất kỳ khi nào có thể tồn tại của các chất thuộc danh mục nêu trên. Do đó, số lượng tiền chất được cấp phép sẽ rất lớn gây khó khăn cho cơ quan Hải quan trong quá trình quản lý đối với hàng hóa là tiền chất NK.

Cụ thể, khó khăn cho cơ quan Hải quan chủ yếu đối với danh mục tiền chất NK trong lĩnh vực y tế, phổ biến nhất là 2 loại tiền chất Ephedrin và Pseudoephedrin có trong thành phần các loại thuốc cảm, thuốc ho. Do vậy, muốn chứng minh danh mục chứa tiền chất đòi hỏi phải có sự phối hợp chặt chẽ từ Cục Quản lý dược (Bộ Y tế). Cơ quan Hải quan dễ dàng rà soát DN NK các loại thuốc trên, nhưng rất khó xác định hàng hóa có chứa tiền chất khi NK. Tương tự trong lĩnh vực công nghiệp, ngoài 34 loại tiền chất NK do Bộ Công Thương cấp phép, cơ quan Hải quan không thể xác định rõ các loại muối để làm thủ tục hải quan.

Trong quá trình xử lý vi phạm trong nhập khẩu tiền chất, ông đánh giá thế nào về thái độ của các DN?

Bản thân DN NK tự khai, tự chịu trách nhiệm trước pháp luật. Nếu như các DN NK không đọc kỹ các quy định, chỉ cần bỏ lọt tất các loại muối mà không xin giấy phép khi NK sẽ bị cơ quan Hải quan xử lý. Phần lớn DN vi phạm đều do lỗi vô ý, nếu DN cố ý, nặng nhất sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Trong quá trình xử lý, nhiều DN phản ứng với cơ quan Hải quan do văn bản quy định không rõ ràng, một số cho rằng do chưa nghiên cứu kỹ văn bản, không xin giấy phép NK dẫn đến sai phạm...

Có hay không tình trạng, các đối tượng ở nước ngoài câu kết để NK tiền chất thông qua các DN trong nước? Làm thế nào để vừa quản lý chặt từ khâu NK, vừa tránh để tiền chất thất thoát ra ngoài thị trường, thưa ông?

Hiện chưa có cơ sở chứng minh các đối tượng nước ngoài cấu kết với các đối tượng trong nước để NK tiền chất. Thực chất tiền chất NK phải có giấy phép (do Bộ Công Thương, Bộ Y tế cấp phép). Việc lợi dụng tiền chất trôi nổi trên thị trường để sản xuất ma túy tổng hợp đã bị lực lượng chức năng phát hiện, xử lý. Hiện lực lượng chức năng đã phát hiện, bắt giữ 26 vụ vi phạm. Điển hình nhất là vụ việc xảy ra ở TP.HCM.

Cơ quan Hải quan đang kiến nghị Chính phủ sửa đổi các Nghị định, đặc biệt tập trung các loại tiền chất để sản xuất ma túy. Bản chất việc cấp phép giống như “con dao hai lưỡi”, vừa đảm bảo quản lý, vừa cản trở quá trình sản xuất kinh doanh của các DN. Chính vì vậy, cơ quan quản lý cần phải xem xét kỹ càng trước khi ban hành danh mục tiền chất được cấp phép NK.

Cơ quan Hải quan luôn chú trọng kiểm soát chặt từ khâu tiếp nhận tờ khai NK, trong trường hợp cần thiết sẽ đưa vào Danh mục quản lý rủi ro, phục vụ phân luồng nhằm giám sát kiểm tra hàng hóa.

Xin cảm ơn ông!