Hoạt động nghiệp vụ tại Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài (Cục Hải quan Hà Nội). Ảnh: N.Linh.

Với rất nhiều điểm mới có tác động trực tiếp đến cộng đồng DN và cơ quan Hải quan, do đó, Tổng cục Hải quan đã và đang bám sát tình hình triển khai Thông tư để kịp thời xử lý.

Theo thành viên ban soạn thảo Thông tư, trong quá trình soạn thảo xác định tầm quan trọng và những nội dung của dự thảo Thông tư có liên quan đến các bộ, ngành, địa phương và cộng đồng DN, Tổng cục Hải quan đã nghiêm túc thực hiện các hoạt động cần thiết cho công tác soạn thảo dự thảo Thông tư theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015 và Nghị định số 34/2016/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; đồng thời, tổ chức một số hội thảo khoa học có sự tham gia của lãnh đạo, công chức các cục Hải quan địa phương, các DN; các nhà khoa học; cán bộ làm công tác thực tiễn tại các cơ quan, tổ chức có liên quan để trao đổi về các định hướng, nội dung cơ bản của Thông tư…

Mới đây nhất, trong tháng 5/2018, toàn bộ nội dung Thông tư đã được Tổng cục Hải quan tổ chức tập huấn cho các CBCC hải quan và DN trên cả ba miền Bắc, Trung, Nam. Theo một thành viên ban soạn thảo, quá trình tập huấn Thông tư, những nội dung thắc mắc của DN đã được hướng dẫn, giải đáp kịp thời. Hiện nay, khi Thông tư 39/2018/TT-BTC đã có hiệu lực thi hành, Tổng cục Hải quan đang tiếp tục bám sát tình hình triển khai tại địa phương để kịp thời giải đáp, xử lý.

Đặc biệt, Tổng cục Hải quan dự kiến sẽ thành lập Tổ hỗ trợ triển khai Thông tư số 39/2018/TT-BTC để kịp thời giải đáp và xử lý các vướng mắc có khả năng phát sinh trong quá trình triển khai Thông tư mới cho cộng đồng doanh nghiệp và các công chức hải quan trực tiếp thực hiện thủ tục hải quan trên toàn quốc.

Thông tư số 39/2018/NĐ-CP gồm 5 Điều (Điều 1 sửa đổi, bổ sung một số Điều tại Thông tư 38/2015/TT-BTC; Điều 2 các nội dung bãi bỏ; Điều 3 Điều khoản chuyển tiếp; Điều 4 Trách nhiệm tổ chức thực hiện; Điều 5 Hiệu lực thi hành) và 5 Phụ lục có nhiều nội dung mới được xây dựng dựa trên việc nghiên cứu áp dụng các biện pháp tạo thuận lợi thương mại, cũng như để phù hợp với sự thay đổi của tập quán thương mại quốc tế đồng thời đáp ứng các yêu cầu quản lý hải quan cũng như xử lý các vướng mắc, bất cập khi thực hiện Thông tư số 38/2015/TT-BTC.

Một số điểm mới liên quan đến hồ sơ hải quan, khai hải quan và phân luồng tờ khai hải quan như sau:

Những quy định mới liên quan đến hồ sơ hải quan

Một là, phương thức nộp hồ sơ hải quan điện tử sẽ trở thành phương thức nộp hồ sơ hải quan chủ yếu. Hồ sơ hải quan sẽ được người khai hải quan nộp dưới dạng điện tử (bản scan có gắn chữ ký số) ngay khi thực hiện đăng ký tờ khai hải quan. Như vậy, người khai hải quan không cần phải chuẩn bị bộ hồ sơ hải quan dưới dạng giấy và mang đến cơ quan hải quan để nộp như hiện tại.

Hai là, phân biệt cụ thể hồ sơ hải quan người khai hải quan cần nộp cho cơ quan hải quan khi làm thủ tục hải quan với hồ sơ hải quan người khai hải quan cần phải lưu giữ tại trụ sở của người khai hải quan để xuất trình khi cơ quan hải quan thực hiện kiểm tra, thanh tra. Theo đó, hồ sơ hải quan nộp khi làm thủ tục hải quan sẽ chỉ bao gồm tối thiểu các chứng từ cung cấp thông tin cần thiết cho quản lý hải quan chứ không phải tất cả các chứng từ có liên quan đến lô hàng xuất khẩu, nhập khẩu. Quy định mới này vừa đảm bảo tính minh bạch vừa giảm thiểu chi phí và nhân lực cho cả doanh nghiệp và cơ quan hải quan trong khâu chuẩn bị hồ sơ hải quan và kiểm tra hồ sơ hải quan.

Những quy định mới liên quan đến khai hải quan

Để đảm bảo tính thống nhất trong khai báo và điện tử hóa hơn nữa việc thực hiện thủ tục hải quan điện tử ngoài các nguyên tắc khai hải quan đã quy định tại Điều 19 Thông tư số 38/2015/TT-BTC, Thông tư số 39/2018/TT-BTC bổ sung một số nguyên tắc như:

Thứ nhất, một vận đơn phải được khai trên một tờ khai hải quan nhập khẩu. Trường hợp một vận đơn khai báo cho nhiều tờ khai hải quan, người khai hải quan thông báo tách vận đơn với cơ quan hải quan trước khi đăng ký tờ khai hải quan. Trường hợp hàng hóa nhập khẩu không có vận đơn người khai hải quan thực hiện lấy số quản lý hàng hóa thông qua Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan trước khi khai hải quan.

Thứ hai, hàng hóa thuộc nhiều tờ khai hải quan xuất khẩu của cùng một chủ hàng đóng chung container hoặc chung phương tiện chứa hàng thì người khai hải quan phải thông báo thông tin hàng hóa đóng chung container, chung phương tiện chứa hàng hông qua Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan trước khi thực hiện các thủ tục đưa hàng qua khu vực giám sát hải quan.

Thứ ba, hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu thuộc diện phải có giấy phép của cơ quan quản lý chuyên ngành thì phải có giấy phép tại thời điểm đăng ký tờ khai hải quan và phải khai đầy đủ thông tin giấy phép trên tờ khai hải quan.

Thứ tư, trường hợp hàng hóa gửi nhầm, gửi thừa so với hợp đồng mua bán hàng hóa, người khai hải quan thực hiện khai bổ sung hoặc từ chối nhận hàng theo quy định.

Thứ năm, trường hợp hệ thống khai hải quan điện tử của người khai hải quan không thực hiện được thủ tục hải quan điện tử, nếu người khai hải quan muốn tiếp tục thực hiện thủ tục hải quan, người khai hải quan có văn bản thông báo cho Chi cục Hải quan nơi dự kiến làm thủ tục hải quan và phương thức khai hải quan trong thời gian khắc phục sự cố.

Những quy định mới liên quan đến khai bổ sung, hủy tờ khai hải quan, khai thay đổi mục đích sử dụng

Một trong những thay đổi lớn trong việc thực hiện khai bổ sung là thủ tục khai bổ sung được thực hiện hoàn toàn thông qua Hệ thống, không phải nộp đề nghị dưới dạng bản giấy như hiện tại. Ngoài ra, để minh bạch hóa các thủ tục khai bổ sung đối với từng tình huống khai bổ sung phù hợp với tập quán thương mại quốc tế và đặc trưng của từng ngành hàng, Điều 20 Thông tư số 38/2015/TT-BTC đã được sửa đổi, bổ sung theo hướng: Phân biệt cụ thể các trường hợp người khai hải quan tự phát hiện ra sai sót và được khai bổ sung trong thông quan và khai bổ sung sau khi hàng hóa đã được thông quan; Bổ sung thủ tục khai bổ sung cho những trường hợp đặc biệt như: hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu được thỏa thuận mua, bán nguyên lô, nguyên tàu và có thỏa thuận về dung sai về số lượng và cấp độ thương mại của hàng hóa; gửi thừa hàng, nhầm hàng; gửi thiếu hàng và hàng hóa chưa đưa hoặc đưa một phần ra khỏi khu vực giám sát hải quan...

Điểm mới đối với hủy tờ khai là tờ khai nhập khẩu chỉ được hủy nếu hết thời hạn 15 ngày kể từ ngày đăng ký tờ khai hải quan mà không có hàng hóa đến cửa khẩu nhập. Ngoài ra, Thông tư số 39/2018/TT-BTC bổ sung một số trường hợp hủy tờ khai để phù hợp với các giao dịch thực tế của người xuất khẩu, nhập khẩu và các quy định mới tại Nghị định số 59/2018/NĐ-CP như: Tờ khai hải quan đã đăng ký, hàng hóa thuộc diện phải có giấy phép của cơ quan quản lý chuyên ngành nhưng không có giấy phép tại thời điểm đăng ký tờ khai; tờ khai hải quan xuất khẩu đã thông quan hoặc giải phóng hàng nhưng thực tế không xuất khẩu hàng hóa... Thủ tục hủy tờ khai hải quan cũng được thực hiện hoàn toàn trên Hệ thống thay vì xác nhận trên giấy như hiện tại.

Liên quan đến khai thay đổi mục đích sử dụng, chuyển tiêu thụ nội địa quy định tại Điều 21 Thông tư số 38/2015/TT-BTC, Thông tư số 39/2018/TT-BTC hướng dẫn một số điểm mới sau: Trường hợp hàng hóa là nguyên liệu, vật tư đã cấu thành lên sản phẩm khi thay đổi mục đích sử dụng, chuyển tiêu thụ nội địa, người khai hải quan thực hiện khai báo nguyên liệu, vật tư ban đầu và sản phẩm hoàn chỉnh tại các dòng hàng riêng biệt trên tờ khai, tính thuế đối với nguyên liệu, vật tư ban đầu, chính sách mặt hàng áp dụng đối với sản phẩm hoàn chỉnh theo quy định của pháp luật chuyên ngành; Đối với trường hợp thay đổi mục đích sử dụng bằng hình thức chuyển nhượng cho đối tượng thuộc diện không chịu thuế, miễn thuế thì người nhận chuyển nhượng phải đăng ký tờ khai hải quan theo quy định, nhưng không phải nộp thuế.

Những quy định mới liên quan đến phân luồng tờ khai hải quan

Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan tiếp nhận, kiểm tra, đăng ký, phân luồng tờ khai hải quan 24 giờ trong ngày và 7 ngày trong tuần và phản hồi kết quản phân luồng tờ khai hải quan ngay sau khi tờ khai hải quan được đăng ký thành công. Tuy nhiên, căn cứ vào thông tin cập nhật đến thời điểm hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu đến cửa khẩu, trường hợp thông tin về cơ sở phân luồng có thay đổi so với thời điểm đăng ký tờ khai hải quan thì Hệ thống tự động xử lý và thông báo việc thay đổi kết quả phân luồng tờ khai hải quan cho người khai hải quan.

Điều khoản chuyển tiếp liên quan đến khai hải quan trong Thông tư 39/2018/TT-BTC như sau: Trong trường hợp hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan gặp sự cố hoặc chưa có chức năng đáp ứng yêu cầu truyền nhận thông tin điện tử theo quy định tại Thông tư này, người khai hải quan và cơ quan Hải quan thực hiện các thủ tục có liên quan trên hồ sơ giấy.

(Xem chi tiết Thông tư 39/2018/TT-BTC tại địa chỉ: www.maibeta.com)