Các DN đã đặt nhiều niềm tin hơn vào việc cải thiện môi trường kinh doanh của các địa phương. Ảnh: H.Dịu

Ngày 14/3, tại Hà Nội, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) đã phối hợp tổ chức lễ công bố chỉ số PCI 2016.

Môi trường kinh doanh khởi sắc

Theo đó, năm thứ 4 liên tiếp và là lần thứ 7 Đà Nẵng đứng đầu chỉ số này. Đứng thứ 2 là tỉnh Quảng Ninh, tăng 1 bậc so với năm trước và là lần đầu tiên tỉnh này tiến lên thứ hạng này, đưa tỉnh Đồng Tháp xuống vị trí thứ 3 sau 2 năm đứng thứ 2. Bất ngờ lớn nhất năm nay là sự quay trở lại của tỉnh Bình Dương trong nhóm 5 địa phương đứng đầu, sau nhiều năm nằm trong nhóm Khá.

Đặc biệt, chỉ số PCI 2016 ghi nhận mức tăng tới 10 bậc của Thủ đô Hà Nội so với năm 2015, lên vị trí thứ 14; TP.HCM lại giảm 2 bậc xuống vị trí thứ 8. Bên cạnh đó, chỉ số năm nay cũng ghi nhận sự cải thiện của các địa phương trực thuộc Trung ương.

Theo bảng xếp hạng PCI 2016, các địa phương Vĩnh Long, Thái Nguyên, Vĩnh Phúc và Quảng Nam lần lượt góp mặt trong nhóm 10 địa phương đứng đầu cả nước.

Năm nay, xếp cuối bảng chỉ số vẫn là các địa phương thuộc miền núi như: Cao Bằng, Lai Châu, Đắk Nông, Bắc Kạn, Hà Giang… Tuy nhiên, theo ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế (VCCI), trong khi một vài tỉnh nhóm trên có những cải thiện đột phá, thì các tỉnh cuối bảng xếp hạng mới là nhóm có tốc độ cải thiện nhanh và đồng đều hơn cả.

Báo cáo kết quả chỉ số PCI 2016 cũng ghi nhận những dấu hiệu khởi sắc của môi trường kinh doanh Việt Nam. Tỷ lệ DN dân doanh tăng quy mô đầu tư vốn tiếp tục tăng nhẹ (11%), quy mô vốn trung bình của DN tăng cao, trung bình là 18,1 tỷ đồng, cao hơn gần 2 tỷ đồng so với năm 2015. Tỷ lệ DN tuyển dụng thêm lao động là 13%, tăng gần gấp đôi với năm 2013. Năm 2016, tỷ lệ DN báo lỗ cũng giảm hơn 1% so với năm 2015, xuống còn 23%.

Báo cáo năm nay cũng chỉ ra 10 địa điểm hấp dẫn đầu tư nhất đối với các DN dân doanh Việt Nam là: TP.HCM, Đà Nẵng, Hà Nội, Bình Dương, Cần Thơ, Lào Cai, Bắc Ninh, Đồng Nai, Hải Phòng, Khánh Hòa.

Báo cáo xu hướng giai đoạn 2006-2016, ông Đậu Anh Tuấn cho hay, kết quả điều tra DN dân doanh cả nước thì có 57% DN cho biết chính quyền tỉnh năng động và sáng tạo, 71% DN cho biết chính quyền tỉnh linh hoạt trong khuôn khổ pháp luật, 44% DN cho rằng chính quyền tỉnh có thái độ tích cực với khu vực tư nhân.

Tuy nhiên, xu hướng đáng quan ngại trong giai đoạn này là có tới 66% DN cho rằng phải nhờ tới “mối quan hệ” để tiếp cận thông tin; 66% DN phải chi trả chi phí không chính thức; 42% DN cho rằng địa phương ưu tiên thu hút FDI hơn là phát triển khu vực tư nhân trong nước; 38% DN cho rằng địa phương ưu ái các tổng công ty, tập đoàn Nhà nước; 41% DN e ngại tình trạng tham nhũng, chạy án…

Từ những kết quả nêu trên, ông Đậu Anh Tuấn đề nghị các địa phương cần nỗ lực hơn trong cải thiện tính minh bạch, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cắt giảm chi phí không chính thức, tạo ra sân chơi bình đẳng cho khu vực kinh tế tư nhân và tăng cường niềm tin vào hệ thống thiết chế pháp lý.

“Cải thiện chất lượng điều hành kinh tế, tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi, thủ tục hành chính thông thoáng sẽ đem lại lợi ích lâu dài cho các địa phương”, ông Đậu Anh Tuấn nói.

DN chủ động hơn về vấn đề môi trường

Báo cáo PCI 2016 năm nay cũng dành một phần riêng nói về các nhà đầu tư nước ngoài. Điểm sáng là các nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục lạc quan về môi trường kinh doanh Việt Nam, với sự ghi nhận chi phí giao dịch để đi vào hoạt động tại Việt Nam xuống thấp ở mức kỷ lục, nhiều chỉ tiêu về tham nhũng vặt có chiều hướng giảm.

Tuy nhiên, có tới 24,8% DN tham gia điều tra phản ánh tỷ lệ thanh, kiểm tra quá mức (hơn 8 lần/năm). Bên cạnh đó, các DN này còn cho biết, trung bình thời gian hàng hóa XK hoàn thành thủ tục thông quan là 1 ngày, thời gian trung bình thông quan hàng hóa NK là 2 ngày.

GS.TS. Edmund Malesky, Đại học Duke (Hoa Kỳ), Trưởng ban điều tra các DN có vốn đầu tư nước ngoài cho hay, dù đã giảm đáng kể nhưng ưu đãi đối với DN nhà nước vẫn là quan ngại đối với DN FDI. Tuy nhiên, những thay đổi pháp luật, những cải cách trong 2 năm qua đã tạo môi trường thân thiện, gia tăng sự lạc quan và triển vọng mở rộng sản xuất kinh doanh lớn hơn của các DN FDI.

Đặc biệt, báo cáo PCI 2016 đã dành một phần nhấn mạnh về cảm nhận của các DN về các vấn đề môi trường, với 1/5 DN tin rằng ô nhiễm môi trường ảnh hưởng tiêu cực tới hoạt động kinh doanh, đặc biệt là các DN ngành phi sản xuất chế tạo có quan ngại lớn nhất về vấn đề môi trường.

Nói thêm về vấn đề này, GS.TS. Edmund Malesky cho rằng, thông điệp phải lựa chọn hoặc tăng trưởng kinh tế hoặc môi trường trong lành là quan điểm sai lầm. Bởi kết quả điều tra cho thấy, hầu hết DN đều tin rằng bảo vệ môi trường là vấn đề quan trọng và sẵn sàng trả một chi phí hợp lý cho các hoạt động cụ thể cũng như áp dụng thêm các quy định pháp luật để tránh ô nhiễm, nhiều DN đã chủ động có những biện pháp ứng phó với vấn đề ô nhiễm môi trường.