Thưa ông, phải chăng vì tâm lý bất an mà nhiều người đã có các hành động quá khích? Tình trạng này đã đáng báo động chưa?

Chính vì tâm lý bất an nên tình trạng người dân “tự xử” những người mà họ nghi là có hành vi vi phạm pháp luật có xu hướng gia tăng. Điều này nếu không được ngăn chặn kịp thời sẽ tạo ra những hiệu ứng nguy hiểm gây bất ổn, thậm chí là hỗn loạn xã hội. Hai vụ việc xảy ra gần đây là điển hình, báo động về sự sụp đổ niềm tin do hàng ngày người dân phải đối mặt với quá nhiều thông tin ảo, không xác định rõ cái nào thật, cái nào giả. Đến khi có thông tin giả thì hoang mang lo sợ và có những phản ứng tiêu cực. Bởi khi hồ nghi thì người ta có quyền cảnh giác, chuẩn bị những phương án đề phòng và thậm chí họ sẵn sàng giáng trả. Nhưng nên nhớ tất cả giáng trả, trừng phạt phải tương thích với những mối nguy, vấn đề mà đối tác gây ra, có nghĩa là chưa biết người ta đang làm những gì thì không thể giáng trả được.

Tin đồn khiến người ta bất an và sự lan tỏa của thông tin khiến tâm trạng bất an tăng lên. Liệu đây có phải là hệ lụy từ việc thiếu hiểu biết, thiếu kĩ năng tiếp nhận thông tin từ các trang mạng xã hội của người dân không?

Sự ảnh hưởng của thông tin trên mạng sẽ tác động đến nhóm người có năng lực tiếp nhận thông tin kém, hoặc trong gia đình của họ cũng có những vấn đề tương tự thì khi họ tiếp nhận thông tin họ cũng sẽ có tâm trạng quá khích hơn những đối tượng khác. Sở dĩ có sự khác nhau bởi khả năng tiếp nhận thông tin là không giống nhau, kĩ năng để đón nhận thông tin đấy kể cả dù đó mới chỉ là những tin đồn, thông tin thất thiệt cũng khiến họ không phân biệt được cho nên dễ dàng tin ngay vào. Mà sự tin ngay vào cũng là do có một bầu không khí xã hội căng thẳng. Mọi người sống trong áp lực nhiều và những chuyện tương tự đã có, đã xảy ra nên họ càng dễ dàng tin hơn.

Đặc biệt sự lan tỏa của các thông tin trên mạng xã hội rất nhanh, nên khi người ta xem thường rất ít khi suy xét và thấy có là sẽ tham gia vào bình luận, chia sẻ, bày tỏ tâm trạng theo kiểu tin vào đấy là điều chắc chắn có thật. Điều này liên quan đến ý thức của mỗi người khi tiếp nhận thông tin, xử lý ra làm sao. Có chất vấn, có suy nghĩ nghiêm túc về thông tin đấy không. Có thấy tin này giống giống các thông tin thất thiệt trước đó không và có thấy các tính chất vô lý của nó không. Điều này phụ thuộc vào kĩ năng tiếp nhận thông tin của người dân.

Một vấn đề bình thường xảy ra trong không gian xã hội đầy hồ nghi, nên nếu có một ai đó hô lên khi tiếp xúc với một hiện tượng, một con người không rõ ràng nhân thân, hoặc sơ sẩy có những hành tung nhìn khả nghi thì chỉ cần hô lên là cả một đám đông sẽ ngay lập tức ùa vào, bắt, trói, đánh rất thiếu suy xét và điều đó làm hiệu ứng đám đông, thói a dua, đánh hội đồng thể hiện ra ngoài.

Vậy chúng ta nên xử lý các hành động kích động đám đông, tung tin đồn thất thiệt như thế nào, thưa ông?

Theo tôi, những hành vi tung tin giả để câu like hoặc lan truyền thông tin xấu mà không cần phân biệt, kiểm tra xem thông tin đó đúng hay không đều là hành vi vô trách nhiệm với xã hội. Điều này cần phải được cộng đồng mạng lên án và cùng nhau tẩy chay. Đồng thời, các cơ quan chức năng cần điều tra, làm rõ để xử phạt thích đáng những đối tượng bất chấp hậu quả để câu like, gây sự hoang mang trong xã hội.

Luật pháp Việt Nam đã có những quy định rất rõ ràng về mức xử lý đối với các hành vi trên, nhưng đến nay vẫn chưa có một vụ việc nào được đưa ra xét xử.

Ông có ý kiến gì về việc một số người dân gần đây để tự bảo vệ chính mình đã phải ghi một tờ giấy thông báo tôi đến đây làm gì để người dân ở đó không hiểu nhầm, dẫn đến kích động?

Theo tôi hành động trên đang khiến xã hội trở nên bôi bác, gây đau đớn cho xã hội chúng ta bởi như vậy thể hiện đây là một xã hội rất dễ bị kích thích để làm theo những hành động không chuẩn mực, trái với pháp luật. Thực ra những hành động trên vô hình trung sẽ làm xấu xã hội của chúng ta nhưng họ phải đi trước một bước để phòng ngừa từ xa, bảo đảm an toàn về tài sản và tính mạng của mình.

Tất nhiên, nguyên nhân chính vẫn là do từ tâm lý bất an họ cảm thấy mất lòng tin ở pháp luật, ở mọi người xung quanh.

Ở đây chúng ta cũng cần phải nói rõ, ở những cộng đồng xảy ra những vụ việc như thế thì trách nhiệm của người đứng đầu là phải giải quyết cho được câu chuyện tâm lý xã hội ở vùng đấy. Phải gỡ bỏ trạng thái căng cứng, lúc nào cũng sẵn sàng thường trực chờ để phản ứng lại, để đưa xã hội trở lại trạng thái bình thường bởi tình trạng đấy là tình trạng khác thường.

Xin cảm ơn ông!