Đội tàu của Tổng công ty Tân cảng Sài Gòn bốc hàng tại cảng Việt Lào (Hà Tĩnh)

Theo thông tin từ Tổng công ty Tân cảng Sài Gòn, đến cuối năm 2020, đội tàu biển mang cờ quốc tịch Việt Nam có khoảng trên 1.500 tàu. Trong đó, đội tàu vận tải là 1.049 tàu với tổng dung tích 5,7 triệu GT và tổng trọng tải khoảng 9,3 triệu DWT. Đội tàu dự kiến gia tăng trong thời gian tới khi một số doanh nghiệp triển khai kế hoạch mua tàu ngoại và quyết định treo cờ tàu Việt Nam những tháng đầu năm 2021.

Tổng sản lượng vận tải hàng hóa của đội tàu biển Việt Nam cũng đạt được kết quả tích cực với tổng sản lượng vận chuyển ước đạt gần 160 triệu tấn. Trong đó, sản lượng hàng container của đội tàu biển Việt Nam ước đạt 2,6 triệu Teus, tăng 8% so với năm 2019.

Với số lượng trên, đội tàu Việt Nam đang đứng thứ 4 trong khu vực ASEAN và thứ 30 trên thế giới. Tuổi tàu bình quân là 15,5 tuổi, trẻ hơn 5,8 tuổi so với thế giới (tuổi tàu bình quân của thế giới là 21,3 tuổi).

Tuy nhiên, sức cạnh tranh vẫn còn non yếu khi đa số các chủ tàu phát triển tàu kích cỡ nhỏ (Tổng số 1.049 tàu nhưng có đến 550 chủ sở hữu tàu, trong đó chỉ có khoảng 30 chủ tàu sở hữu đội tàu trên 10.000 DWT). Trong khi thế giới đã phát triển loại tàu container có sức chở trên 20.000 TEUs, đội tàu container Việt Nam đang triển khai gồm 38 tàu với trọng tải nhỏ, sức chở trung bình khoảng 800 TEUs/tàu, lớn nhất là gần 1.800 TEUs.

Trên cơ sở xu thế phát triển đội tàu thế giới, Đề án Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 thông qua từ Cục Hàng hải Việt Nam, các đơn vị tư vấn đã đồng thời đưa ra dự kiến cỡ loại tàu hợp lý để phát triển đội tàu cho tuyến Quốc tế và Nội địa.

Cụ thể, đự báo của các đơn vị tư vấn được xây dựng tương đối phù hợp với Quy hoạch phát triển vận tải biển Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Trên cơ sở xu thế phát triển đội tàu thế giới, khu vực và thực tế phát triển đội tàu Việt Nam thời gian qua, dự kiến cỡ loại tàu hợp lý để phát triển đội tàu trong quy hoạch. Tuyến quốc tế, đối với hàng rời, tàu có tải trọng từ 30.000-3000.000 DWT; đối với hàng bách hóa tổng hợp, tàu có tải trong từ 5.000 -50.000 DWT; đối với hàng container tàu có sức chở 500 - 3.000 TEU tuyến châu Á, sức chở 4.000 - 24.000 TEU thuyến châu Âu, châu Phi và châu Mỹ.

Tàu hoạt động trên các tuyến nội địa sẽ sử dụng tàu có trọng tải từ 1.000 - 10.000 DWT; sà lan biển chuyên dùng có trọng tải từ 5.000 - 10.000 tấn để vận tải than nhập khẩu từ đầu mối trung chuyển về các bến của nhà máy.

Theo đánh giá của các chuyên gia, hệ thống cảng biển Việt Nam thời gian qua đã có bước phát triển vượt bậc cả về chất và lượng, cơ bản đáp ứng được mục tiêu phát triển theo quy hoạch đã duyệt, tạo động lực phát triển các khu kinh tế, công nghiệp - đô thị ven biển. Hệ thống cảng này đảm nhận tốt việc thông quan hàng hóa XNK và vận tải hàng hóa bằng đường biển giữa các vùng miền trong cả nước, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội và hội nhập kinh tế quốc tế, đảm bảo quốc phòng, an ninh. Đặc biệt, đã hình thành các bến cảng tổng hợp, container, chuyên dùng hiện đại và cảng cửa ngõ quốc tế, với mạng lưới vận tải hàng hải quốc tế tại hai đầu đất nước, đủ sức cạnh tranh hoạt động cảng biển với các nước trong khu vực.

Theo Cục Hàng hải Việt Nam, tính đến tháng 4/2021, cả nước có 286 bến cảng, chiều dài khoảng 96 km cầu cảng (gấp hơn 4,5 lần so với năm 2000), với tổng lượng hàng hóa thông quan đạt trên 692 triệu tấn (gấn khoảng 8,4 lần so với năm 2000). Đã hình thành các cửa ngõ kết hợp trung chuyển quốc tế tại khu vực phía Bắc và phía Nam, tiếp nhận thành công tàu container đến 214 DWT tại bến cảng Cái mép.

Các doanh nghiệp Đã thiết lập được 32 tuyến vận tải biển, trong đó có 25 tuyến vận tải quốc tế và 7 tuyến vận tải nội địa. Trong đó, các tuyến chủ yếu tại phía Nam, với 16 tuyến tàu xa đi Bắc Mỹ và châu Âu, vượt trội hơn các nước trong khu vực Đông Nam Á (chỉ sau Malaysia và Singapore).

Mục tiêu đến năm 2030, phát triển cảng biển Việt Nam đảm bảo hàng hóa thông qua đạt từ 1.140,1- 1.422,5 triệu tấn/năm. Trong đó, container đạt từ 37,9 -46,6 triệu TEUs/năm; Mục tiêu đến năm 2050, năng lực hệ thống cảng biển Việt Nam đáp ứng nhu cầu thông qua hàng hóa với độ tăng trưởng bình quân khoảng 4-4,5%/năm; hành khách tăng trưởng bình quân từ 1,2-1,3%/năm.