Năm đầu tiên số người tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc giảm do dịch
	Đại lý thu Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế-cánh tay nối dài của Bảo hiểm xã hội
	Bảo hiểm xã hội Việt Nam triển khai nhiều dịch vụ công

Thời gian gần đây, thực trạng người lao động đề nghị nhận Bảo hiểm xã hội 1 lần đang gia tăng. Ảnh minh họa: ST

Gia tăng số người hưởng Bảo hiểm xã hội 1 lần

Việc đảm bảo an toàn quỹ và phát triển đối tượng tham gia Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế là 2 chính sách lớn của Đảng và Nhà nước, là trụ cột chính của xã hội. Việc đảm bảo an toàn và tăng trưởng bền vững Quỹ Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế thời gian qua được Chính phủ ngành Bảo hiểm xã hội Việt Nam đặc biệt quan tâm. Báo cáo của Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho thấy việc phát triển đối tượng tham gia Bảo hiểm xã hội trong năm 2020 là 16,176 triệu người, tăng gần 400.000 người so với năm 2019 và chiếm 33,5% lực lượng lao động trong độ tuổi.

Số người tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện có tăng so với năm 2019 nhưng mức đóng và số tiền đóng Bảo hiểm xã hội không cao. Chủ yếu người tham gia chọn đóng Bảo hiểm xã hội tự nguyện ở mức chuẩn nghèo nông thôn 700.000 đồng/tháng. Mặt khác, tổng số người tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện còn khá khiêm tốn, mới đạt 2,31% tổng lực lượng lao động trong độ tuổi.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Hải Anh (Đồng Tháp) cho biết, một trong số những nguyên nhân khiến Bảo hiểm xã hội chưa được như mong muốn đó là những quy định và chính sách chưa đủ hấp dẫn thu hút người tham gia. Trong đó có quy định về thời gian đóng tương đối dài (20 năm). Chế độ hưởng còn hạn chế, đặc biệt là còn thiếu sự linh hoạt, đa dạng về hình thức đóng so với các loại hình bảo hiểm thương mại có tính chất tương tự trên thị trường.

Đáng chú ý, gần đây thay vì chờ đủ tuổi lĩnh lương hưu, nhiều người lao động hiện nay lại đăng ký nhận bảo hiểm xã hội 1 lần. Theo đó, số lượng hưởng Bảo hiểm xã hội 1 lần có xu hướng gia tăng, năm 2020 là 860.471 người (tăng 6,65% so với năm 2019 và tăng gấp 2 lần số người tham gia Bảo hiểm xã hội tăng thêm của năm 2020). Đây là một thực tế đáng quan ngại, bởi người lao động rời bỏ hệ thống Bảo hiểm xã hội là tự tước quyền được tham gia thụ hưởng các chế độ Bảo hiểm xã hội, đặc biệt là các chế độ dài hạn như hưu trí, tử tuất.

Tình trạng này cũng đồng nghĩa với việc số lao động khi về già không có lương hưu đang tăng lên, ảnh hưởng đến mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội lâu dài cho người lao động.

Cần có quy định hạn chế

Đánh giá về vấn đề này, phát biểu tại phiên thảo luận tổ về tình hình thực hiện chính sách, chế độ Bảo hiểm xã hội, quản lý và sử dụng quỹ Bảo hiểm xã hội năm 2020, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, hiện Luật Bảo hiểm xã hội quy định người lao động có 20 năm đóng Bảo hiểm xã hội mới được hưởng chế độ hưu trí nhưng điều kiện rút Bảo hiểm xã hội 1 lần lại rất dễ. Nghị quyết số 28 có nêu vấn đề rút ngắn thời gian đóng Bảo hiểm xã hội để hưởng lương hưu, trong đó hướng lộ trình có thể xuống 15 năm, thậm chí 10 năm. Điều này giúp người lao động dễ dàng lựa chọn tiếp tục tham gia để hưởng lương hưu khi hết tuổi lao động, hạn chế tình trạng hưởng Bảo hiểm xã hội 1 lần.

“Việc rút Bảo hiểm xã hội 1 lần là nhu cầu chính đáng do thực tế khách quan của người lao động. Nhưng khi hưởng Bảo hiểm xã hội 1 lần, người lao động chỉ được hưởng phần của người lao động đóng. Trong khi Bảo hiểm xã hội có cả phần người lao động đóng và phần của người sử dụng lao động đóng. Nhưng nếu người lao động tham gia đóng Bảo hiểm xã hội thấy chỉ cần đóng 10 năm hoặc 15 năm sẽ được hưởng chế độ lương hưu khi về già, còn khi rút 1 lần chỉ được hưởng phần đóng của người lao động là chính thì sẽ hạn chế được tình trạng hưởng Bảo hiểm xã hội 1 lần.

Bình quân hàng năm số người rút khỏi hệ thống Bảo hiểm xã hội khoảng 5%, theo nhận định của Ủy ban Xã hội của Quốc hội, điều này ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả công tác phát triển người tham gia Bảo hiểm xã hội. Riêng năm 2020 có đến gần 861.000 người hưởng Bảo hiểm xã hội 1 lần, tăng hơn 53.000 người so với năm 2019, tương ứng với 6,65%”, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh.

Cũng theo ông Nguyễn Hải Anh, sắp tới khi sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội cần phải xem xét quy định về hưởng Bảo hiểm xã hội 1 lần. Theo đó, cần phải có quy định hạn chế hưởng Bảo hiểm xã hội 1 lần nhằm đảm bảo các chế độ Bảo hiểm xã hội được bao trùm lên toàn bộ các thành viên trong xã hội.

Đại biểu Nguyễn Hải Anh đề nghị sửa đổi theo hướng quy định chặt chẽ hơn việc hưởng Bảo hiểm xã hội 1 lần. Sửa đổi điều kiện bảo hiểm hưu trí theo thời gian giảm dần số năm đóng Bảo hiểm xã hội tối thiểu, từ đó giúp người lao động dễ dàng được hưởng lương hưu, hạn chế nhận Bảo hiểm xã hội 1 lần.