Cảng Cát Lái sắp được áp dụng Hệ thống quản lý, giám sát hải quan tự động. Ảnh: T.H​​​.

Thí điểm tại cảng biển cuối cùng

Cục Hải quan TP.HCM là đơn vị đầu tiên tại miền Nam được Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan chọn thí điểm thực hiện Hệ thống quản lý, giám sát hải quan tự động đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh tại cảng biển, cảng hàng không dân dụng quốc tế theo Kế hoạch 4098/KH-TCHQ ngày 21/6/2017 của Tổng cục Hải quan và Quyết định 2722/QĐ-BTC ngày 29/12/2017 của Bộ Tài chính. Cục Hải quan TP.HCM đã triển khai tại 4 chi cục hải quan cảng biển (cảng Lotus thuộc Công ty Cổ phần Hàng hải Bông Sen, cảng SP-ITC thuộc Công ty Cổ phần Vận tải và Thương mại quốc tế (ITC), cảng ICD Phước Long thuộc Công ty TNHH cảng Phước Long và cảng Tân cảng Hiệp Phước thuộc Tổng công ty Tân cảng Sài Gòn).

Theo kế hoạch thí điểm, đối với cảng biển, hiện chỉ còn cảng Tân cảng Cát Lái là cảng biển cuối cùng thực hiện thí điểm. Theo Cục Hải quan TP.HCM, với lưu lượng hàng hóa XNK thông qua cảng Cát Lái rất lớn, chiếm 92% thị phần trên địa bàn TP.HCM, nên công tác chuẩn bị cho việc triển khai hệ thống giám sát hải quan tự động tại cảng Cát Lái do Tổng công ty Tân cảng Sài Gòn quản lý được thực hiện một cách cẩn trọng, tránh ảnh hưởng đến quá trình thông quan hàng hóa của DN.

Theo Cục trưởng Cục Hải quan TP.HCM Đinh Ngọc Thắng, để tổ chức triển khai Hệ thống quản lý, giám sát hải quan tự động tại cảng Cát Lái, mới đây Cục Hải quan TP.HCM đã chủ động làm việc, trao đối với với 10 đơn vị hải quan địa phương – nơi tiếp nhận hàng hóa chuyển cửa khẩu để xử lý dứt điểm lượng tờ khai còn tồn trên hệ thống, đồng thời bàn giải pháp để triển khai Hệ thống quản lý, giám sát hải quan tự động. “Hiện nay, cơ quan Hải quan và doanh nghiệp đang triển khai thực hiện nhiều quy định mới tại Nghị định 59 và Thông tư 39 liên quan đến hoạt động XNK vừa có hiệu lực thi hành, chính vì thế việc triển khai Hệ thống quản lý, giám sát hải quan tự động tại cảng Cát Lái cũng phải được thực hiện thống nhất, phù hợp với các quy định mới”- lãnh đạo Cục Hải quan TP.HCM chia sẻ.

Theo Cục Hải quan TP.HCM, hiện nay, công tác chuẩn bị về kỹ thuật, nhân sự đã tương đối ổn, đơn vị đang hoàn tất các bước, xin ý kiến lãnh đạo Tổng cục Hải quan để triển khai trong thời gian sớm nhất, dự kiến trong tháng 6 này.

Khắc phục hạn chế

Bên cạnh công tác chuẩn bị, Cục Hải quan TP.HCM đã chỉ ra một số vướng mắc, bất cập sau thời gian triển khai thí điểm tại 4 cảng biển, đề xuất Tổng cục Hải quan tháo gỡ để triển khai hiệu quả hơn tại các cảng đã triển khai và cảng Cát Lái tới đây. Trong đó, phần lớn các vướng mắc về lỗi kỹ thuật đối với các nghiệp vụ về tờ khai vận chuyển độc lập đối với hàng kiện, hàng rời; vận đơn hàng xuất khẩu có nhiều tờ khai hải quan… Đồng thời, từ một số hạn chế của phần mềm trên hệ thống, Cục Hải quan TP.HCM kiến nghị Tổng cục Hải quan nâng cấp để tạo thuận lợi cho cơ quan Hải quan và doanh nghiệp khi thực hiện. Bên cạnh đó, do doanh nghiệp chưa quen với chương trình mới, khai báo mã định danh không đúng hoặc thiếu dẫn đến phải xử lý thủ công, kéo dài thời gian và tồn đọng; vì vậy DN phải thao tác thuần thục, nắm vững việc khai báo mã định danh mới cho phép truyền dữ liệu đến hệ thống của cơ quan Hải quan.

Để hạn chế phát sinh vướng mắc khi thực hiện, Cục Hải quan TP.HCM đã đề xuất Tổng cục Hải quan cử các công chức có kinh nghiệm về nghiệp vụ, hệ thống phần mềm phối hợp với Cục Hải quan TP.HCM, Tổng công ty Tân cảng Sài Gòn rà soát thống nhất quy trình nghiệp vụ trên phần mềm và dữ liệu trao đổi giữa các bên; xác định các trường hợp cần kiểm thử bằng hệ thống trước khi thực hiện chính thức; đánh giá kết quả, thống nhất kế hoạch triển khai tại cảng Cát Lái...

Về phía doanh nghiệp kinh doanh cảng cũng đã có sự chuẩn bị khá kỹ càng để triển khai Hệ thống quản lý, giám sát hải quan tự động. Theo đó, để tham gia triển khai hệ thống quản lý, giám sát hải quan tự động tại cảng Cát Lái, Tổng công ty Tân cảng Sài Gòn đã ứng dụng mạnh mẽ CNTT theo hướng tự động hóa từng phần sẵn sàng tham gia chương trình quản lý hiện đại này. Theo ông Ngô Minh Thuấn, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Tân cảng Sài Gòn, đơn vị này đã phối hợp cùng cơ quan Hải quan triển khai nhiều chương trình kết nối về CNTT trong công tác giám sát, như: TopoVN; thực hiện Điều 41 Luật Hải quan… Đặc biệt, Tổng công ty Tân cảng Sài Gòn đã triển khai hiệu quả “Đề án hiện đại hóa thủ tục giao nhận tại cảng”, đến nay 100% khách hàng có container hạ bãi tại cảng Cát Lái và 80% khách hàng nhận container hàng nhập và giao nhận container rỗng đều làm thủ tục và thanh toán trực tuyến thông qua phần mềm ePort; triển khai lệnh giao hàng điện tử eDO đồng loạt cho các khách hàng của hãng tàu Maersk; phát triển app ePort mobile để tạo thuận lợi cho khách hàng… sẽ là tiền đề thuận lợi để triển khai hệ thống quản lý, giám sát hải quan tự động theo Quyết định 2722/QĐ-BTC của Bộ Tài chính.