Đăng kí tờ khai phương tiện vận tải bằng cách sử dụng máy quét mã vạch.

Áp lực quản lý của cơ quan Hải quan

Năm 2023, lưu lượng phương tiện qua cửa khẩu quốc tế La Lay tăng mạnh, trong đó chủ yếu là phương tiện chở mặt hàng than đá NK.

Tính đến ngày 30/6/2023, Chi cục Hải quan cửa khẩu La Lay (Cục Hải quan Quảng Trị) đã thực hiện thủ tục cho 64.967 lượt PTVT xuất nhập cảnh (XNC). Trung bình mỗi ngày có khoảng 450-500 lượt PTVT XNC vận chuyển than đá NK qua cửa khẩu và dự báo sẽ còn tăng mạnh trong thời gian tới.

Hiện nay, việc thực hiện thủ tục hải quan đối với các PTVT này tại khâu đăng ký mất khoảng 3-5 phút đối với loại hình tạm nhập hoặc tạm xuất và khoảng 1-2 phút đối với loại hình tái nhập hoặc tái xuất, thậm chí mất khoảng 7-10 phút đối với PTVT đăng ký lần đầu chưa có thông tin trên hệ thống.

Với lưu lượng phương tiện lớn tạo nhiều áp lực cho cơ quan Hải quan và phía doanh nghiệp, làm chậm quá trình giải phóng hàng hóa qua cửa khẩu. Cùng với đó, trong điều kiện số lượng PTVT hàng hóa tăng mạnh, cửa khẩu quốc tế La Lay hiện tại chưa có bãi tập kết, sang hạ tải hàng hóa và khoảng 12 km đường quốc lộ 15D là đường nhỏ có nhiều đèo dốc, khúc cua nguy hiểm nên thường xuyên xảy ra ách tắc, làm giảm năng lực thông quan tại cửa khẩu quốc tế La Lay.

Theo thông tin từ Cục Hải quan Quảng Trị, hiện Công ty Hoành Sơn (có trụ sở phường Đức Thuận, thị xã Hồng Lĩnh, tỉnh Hà Tĩnh) đang triển khai Hợp đồng kinh tế nhập khẩu và vận chuyển mặt hàng than đá từ mỏ Ka Lưm (Sê Kông, Lào) về Việt Nam qua cửa khẩu quốc tế La Lay. Khối lượng than dự kiến nhập khẩu từ 3-5 triệu tấn/năm, với thời gian khoảng 10 năm. Hiện nay Công ty đang sử dụng 650 xe ô tô đầu kéo (trong đó 260 xe mang biển kiểm soát Lào; 390 xe mang biển kiểm soát Việt Nam). Trung bình mỗi ngày, Công ty sử dụng trên 150 xe vận chuyển mặt hàng than đá nhập khẩu qua cửa khẩu quốc tế La Lay về cảng Thắng Lợi/Hòn La, Quảng Bình.

Để tạo điều kiện giảm thời gian thông quan hàng hóa và phương tiện, Công ty đề xuất được thực hiện thủ tục đối với các PTVT vận chuyển mặt hàng than đá nhập khẩu từ Lào về Việt Nam qua cửa khẩu quốc tế La Lay theo quy định tại khoản 1 Điều 69 Luật Hải quan.

Sau khi xem xét đề xuất của Công ty Hoành Sơn, Cục Hải quan Quảng Trị nhận thấy, một mặt các phương tiện vận chuyển mặt hàng than đá của Công ty chuyên chở một mặt hàng cho cùng một công ty và cùng một đối tác xuất khẩu (Sê Kông), mặt khác, phương tiện vận chuyển theo tuyến đường cố định, từ cảng Thắng Lợi/Hòn La (Quảng Bình) xuất cảnh qua cửa khẩu quốc tế La Lay (Quảng Trị) đến Mà Ka Lam (Lào) bốc xếp hàng hóa, sau đó nhập cảnh qua cửa khẩu quốc tế La Lay để dỡ hàng tại cảng Thắng Lợi/Hòn La (Quảng Bình).

Tại khoản 1 Điều 69 Luật Hải quan quy định: “Trường hợp các chứng từ liên quan đã đáp ứng yêu cầu của việc kiểm tra hải quan thì chủ PTVT, người điều khiển PTVT hoặc người được chủ PTVT ủy quyền không phải khai hải quan, trừ hành lý, hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu của người xuất cảnh, nhập cảnh trên PTVT".

Như vậy, trường hợp PTVT đã có đầy đủ thông tin khai báo trên hệ thống, các thông tin đã được cập nhật, không có sự thay đổi so với các lần XNC trước thì không phải khai báo, cơ quan Hải quan sẽ tiến hành giám sát, theo dõi theo từng lần XNC.

Xây dựng phần mềm quản lý

Trước yêu cầu trên, Cục Hải quan Quảng Trị đã triển khai các nhóm nghiên cứu và báo cáo đề xuất Tổng cục Hải quan các giải pháp về quản lý hải quan đối với PTVT XNC vận chuyển than đá của Công ty Hoành Sơn bao gồm quy trình thực hiện và phần mềm sổ theo dõi điện tử. Sau khi được Tổng cục Hải quan nhất trí với đề xuất, Cục trưởng Cục Hải quan Quảng Trị đã chỉ đạo việc xây dựng quy trình, phần mềm quản lý hải quan phù hợp với các quy định pháp luật hiện hành, an ninh an toàn mạng và thực tiễn quản lý tại cửa khẩu.

Theo Cục Hải quan Quảng Trị, để đáp ứng yêu cầu quản lý, đơn vị đã bắt tay vào xây dựng quy trình, phần mềm quản lý hải quan phù hợp với các quy định pháp luật hiện hành, an ninh an toàn mạng và thực tiễn quản lý tại cửa khẩu.

Việc ứng dụng Hệ thống phần mềm sổ theo dõi điện tử, công chức Hải quan chỉ tiếp nhận hồ sơ hải quan và đăng kí tờ khai lần đầu tiên trong thời hạn 30 ngày (hoặc ít hơn tùy thuộc hồ sơ liên quan PTVT) đối với 1 PTVT và nhập dữ liệu, in thẻ chứa mã quản lý từ ứng dụng.

Công chức Hải quan kiểm tra, giám sát đối với PTVT lần đầu và các lần tiếp theo (các lần tiếp theo nếu còn hiệu lực XNC theo tờ khai thì không phải đăng kí tờ khai PTVT) bằng cách sử dụng máy quét mã vạch để quét thẻ chứa mã vạch, các thông tin liên quan phục vụ yêu cầu quản lý hải quan sẽ được tự động tích hợp vào bảng dữ liệu chung, qua đó đảm bảo yêu cầu quản lý, rút ngắn thời gian nhập liệu, thông quan PTVT nhanh chóng, tạo thuận lợi cho hoạt động XNC, XNK. Bên cạnh đó Hệ thống cũng hỗ trợ cảnh báo quá hạn, sắp hết hạn, cần thanh khoản, cần yêu cầu doanh nghiệp đăng kí mới tờ khai PTVT cho cán bộ, công chức.

Theo ghi nhận của phóng viên, hiện Chi cục Hải quan cửa khẩu La Lay đã tiến hành chạy thử nghiệm phần mềm quản lý hải quan và vận hành ổn định. Cục Hải quan Quảng Trị sẽ có báo cáo gửi Cục Công nghệ thông tin và Thống kê Hải quan (Tổng cục Hải quan) thẩm định về vấn đề an ninh an toàn mạng, tiến tới triển khai chính thức hệ thống phần mềm quản lý PTVT XNC. Hy vọng với sự tích cực, nỗ lực của cơ quan Hải quan, các doanh nghiệp thực hiện thông quan được thuận lợi, nhanh chóng, góp phần phát triển hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.