Bộ Công Thương kiểm tra sản xuất, kinh doanh than tại hàng loạt tỉnh, thành
	Lập Đoàn kiểm tra hoạt động sản xuất, kinh doanh than tại Quảng Ninh

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

Tồn tại “vắt” từ năm nay qua năm khác

Theo Dự thảo công văn báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả kiểm tra hoạt động sản xuất, kinh doanh than trên địa bàn một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương năm 2018 của Bộ Công Thương (gồm Quảng ninh, Hải Phòng, Hải Dương, Lạng Sơn, Bắc Giang và Thái Nguyên): Công tác quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh than trên địa bàn các tỉnh, thành phố đã có những chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, vẫn còn không ít tồn tại trong sản xuất, kinh doanh than tại các địa phương.

Điển hình như, trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh: Có sự chồng chéo giữa ranh giới quản lý tài nguyên của một số đơn vị thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam (TKV), Tổng công ty Đông Bắc với mốt số dự án phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh Quảng Ninh (Dự án nhà máy xử lý rác thải tại xã Tràng Lương, thị xã Đông Triều; Dự án khu giết mổ gia súc, gia cầm tập trung, chăn nuôi lợn hướng nạc kết hợp nuôi trồng thủy sản tại phường Mông Dương…) gây khó khăn cho hoạt động sản xuất than của TKV và Tổng công ty Đông Bắc.

Ngoài ra, một số dự án đầu tư thăm dò, xây dựng mỏ mới và cải tạo mở rộng mỏ đang hoạt động của ngành than trong thời gian qua (2016-2018) chưa đạt tiến độ theo Quy hoạch đề ra (chỉ tiêu khối lượng mét khoan thăm dò đạt khoảng 45,6% theo quy hoạch, sản lượng than nguyên khai khai thác hàng năm đạt 80-85%...).

Tại Hải Phòng: Thành phố chưa ban hành quy định về sắp xếp các vị trí bến cảng, kho bãi kinh doanh than (năm 2016 và 2017, Đoàn kiểm tra đã kiến nghị UBND TP. Hải Phòng về nội dung này); đa số các bãi tập kết, chế biến than có hồ sơ đất đai sử dụng sai mục đích. Một số bãi tập kết, chế biến than chưa có các văn bản về môi trường, phòng chống cháy, nổ của cấp có thẩm quyền chấp thuận/phê duyệt theo quy đinh .

Tại Hải Dương, theo kết quả kiểm tra, xử lý của các cơ quan chức năng tỉnh Hải Dương trong năm 2018: Hầu hết các doanh nghiệp kinh doanh than được kiểm tra chưa cập nhật kịp thời, hiểu rõ và nhận thức đầy đủ các quy định của pháp luật về kinh doanh than. Mặc dù tỉnh đã có Quy hoạch mạng lưới kinh doanh than, tuy nhiên công tác kiểm tra, kiểm soát của chính quyền địa phương các cấp còn hạn chế; kiểm tra xử lý những vi phạm tại các điểm kinh doanh than nằm ngoài Quy hoạch tổng thể mạng lưới kinh doanh than trên địa bàn thiếu kiên quyết, biện pháp xử lý chưa đủ mạnh hoặc chưa xử lý dấn đến phát triển các điểm kinh doanh than tự pháp quá nhiều…

Dự thảo cũng nêu rõ, tại Lạng Sơn, trên địa bàn tỉnh có 3 doanh nghiệp tham gia hoạt động sản xuất kinh doanh than. Trong năm 2018, Chi cục Quản lý thị trường đã kiểm tra, xử lý 12 vụ vận chuyển than trái phép; xử phạt vi phạm hành chính 261 triệu đồng, tịch thu khoảng 0,4 tấn than. Công an tỉnh kiểm tra, xử lý 3 vụ vận chuyển than trái phép; xử phạt vi phạm hành chính 24 triệu đồng.

Đáng chú ý, tại Bắc Giang, trong lần kiểm tra này Đoàn kiểm tra vẫn ghi nhận tỉnh chưa ban hành quy định về sắp xếp các vị trí bến cảng, kho bãi kinh doanh than (Năm 2016 và 2017, Đoàn kiểm tra đã kiến nghị UBND tỉnh Bắc Giang nội dung này). Ngoài ra, một số doanh nghiệp được kiểm tra như Công ty CP xuất nhập khẩu Minh Thắng Bắc Giang chưa cung cấp được hồ sơ bảo vệ môi trường; Công ty CP Khoáng sản Bắc Giang chưa hoàn thành một số thủ tục pháp lý liên quan đến thuê đất…

Tương tự Bắc Giang, tại Thái Nguyên: Tỉnh cũng chưa ban hành quy định về sắp xếp các vị trí bến cảng, kho bãi kinh doanh than. Một số mỏ than do địa phương cấp phép khai thác chưa áp dụng công nghệ tiên tiến trong khai thác, chế biến than nên hiệu quả sản xuất chưa cao, tiềm ẩn nguy cơ tác động xấu đến môi trường...

Tăng cường kiểm soát

Nguyên nhân của những tồn tại nêu trên, về mặt chủ quan được Đoàn kiểm tra nhìn nhận là do sự phối hợp giữa các tỉnh, thành phố trong kiểm tra, trao đổi thông tin liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh than chưa đồng bộ, thường xuyên và liên tục.

Bên cạnh đó, việc sắp xếp quản lý địa điểm kinh doanh than, hệ thống bến cảng, kho bãi thiếu chặt chẽ, đồng bộ dẫn đến phát triển các bến xuất nhận than, kho bãi chứa than quá nhiều, không tuân thủ theo quy định (tỉnh Hải Dương) hoặc địa phương có hoạt động kinh doanh than nhưng chưa ban hành quy định về quản lý bến cảng, kho bãi kinh doanh than (tỉnh Bắc Giang, Thái Nguyên, TP. Hải Phòng)…

Ở góc độ khách quan, theo Đoàn kiểm tra, nhu cầu sử dụng than trong nước biến động không theo dự báo. Một số thời điểm ngành than gặp khó khăn do cạnh tranh với than nhập khẩu, tồn kho cao, ngành than phải cắt giảm đầu tư, giảm sản lượng khai thác để giảm tồn kho và đảm bảo hiệu quả sản xuất kinh doanh chung. Ngoài ra, lợi nhuận bất chính thu được từ hoạt động khai thác, kinh doanh than trái phép lốn; chế tài xử lý hành vi khai thác, chế biến, vận chuyển, kinh doanh than trái phép chưa đủ tính răn đe…

Trong điều kiện nhu cầu sử dụng than trong nước những năm tới ngày càng tăng cao và giá than được điều chỉnh theo nguyên tắc thị trường, để giải quyết vướng mắc từ thực tế công tác quản lý nhà nước và hoạt động khoáng sản, Bộ Công Thương đề xuất, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường xây dựng, ban hành văn bản hướng dẫn công tác quản lý, sử dụng đất đai trong khai thác khoáng sản; bảo vệ khoáng sản chưa khai thác theo quy định; đẩy nhanh tiến độ cấp giấy phép hoạt động khoáng sản để đảm bảo các dự án vào sản xuất theo quy hoạch.

Ngoài ra, Bộ Công Thương kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Tài chính nghiên cứu báo cáo Thủ tướng để chỉ đạo điều hành linh hoạt các loại thuế, phí đối với khoáng sản than đảm bảo phù hợp với tình hình cụ thể từng giai đoạn.

Với các UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có hoạt động khai thác và kinh doanh than, Bộ Công Thương kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo tăng cường kiểm tra hoạt động khai thác, kinh doanh than, duy trì thường xuyên lực lượng tuần tra, kiểm soát trên các tuyến đường giao thông để phát hiện, xử lý kịp thời các trường hợp vận chuyển, kinh doanh than trái phép; khẩn trương hoàn thành việc cập nhật, điều chỉnh hoặc lập mới quy định về việc sắp xếp các vị trí bến cảng, kho bãi kinh doanh than trên địa bàn quản lý theo thẩm quyền…

Trước đó, ngày 20/9/2018, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã thành lập Đoàn kiểm tra hoạt động sản xuất, kinh doanh than trên địa bàn một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.