Minh chứng là trong cơ cấu thu, tỷ trọng thu ngân sách trên GDP đã giảm dần trong thời gian gần đây. Nếu như ở giai đoạn 2006- 2010 tỷ lệ này là 28,4%, thì giai đoạn 2011- 2015 là khoảng 23,3% GDP (trong đó tỷ lệ động viên từ thuế, phí tương đương 20,9% GDP. Nếu loại trừ thu từ dầu thô và thu tiền sử dụng đất thì con số này vào khoảng 15,6% GDP). Dự toán thu NSNN 2017, phấn đấu tỷ lệ huy động vào NSNN trên GDP chỉ khoảng 20- 21%. Từng khẳng định với báo chí, ông Nguyễn Hữu Quang, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính- Ngân sách của Quốc hội cho rằng, mức động viên từ thuế, phí vào NSNN so với GDP của Việt Nam thuộc loại thấp trên thế giới và thấp hơn so với nhiều nước trong khu vực.

Kinh tế suy giảm, tốc độ tăng trưởng không đạt như dự kiến, nhu cầu chi ngân sách tăng cao, song Chính phủ vẫn cố gắng giảm mức huy động ngân sách, hỗ trợ miễn, giảm, giãn thuế để hỗ trợ DN tái cấu trúc. Điều này tác động rõ rệt đến nguồn thu. Từ năm 2008- 2013, để tháo gỡ khó khăn cho DN, Quốc hội, Chính phủ đã ban hành và áp dụng nhiều giải pháp về miễn, giảm, giãn các loại thuế. Tổng số tiền thuế, lệ phí được giảm, giãn là hơn 34.000 tỷ đồng.

Giải pháp miễn, giảm thuế của Việt Nam đôi khi cũng vấp phải ý kiến của dư luận. Ví như Ngân hàng Thế giới vừa kiến nghị cho rằng, các nước rất hạn chế thực hiện biện pháp này, trong khi Việt Nam có tới 26 nhóm mặt hàng không chịu thuế, 5 nhóm mặt hàng chịu thuế thấp 5%.

Sở dĩ, chính sách tài chính của nước ta được điều hành linh hoạt, thận trọng là bởi phải co kéo trong "tấm chăn hẹp", vừa phải thu đúng thu đủ đáp ứng nhu cầu chi, vừa phải tạo điều kiện tối đa cho người dân và DN phát triển.

Thế nên, trước mỗi quyết định tăng thuế, Bộ Tài chính phải cân nhắc rất kỹ, cũng như đánh giá tác động khi áp vào cuộc sống. Dự thảo một luật sửa 5 Luật thuế của Bộ Tài chính vừa tung ra đã khiến dư luận xôn xao, bởi dự kiến tăng thuế GTGT, hoặc đưa vào nhóm chịu thuế một số mặt hàng. Song, cùng với đó, cơ quan này đã bổ sung ưu đãi thuế, giảm thuế, sửa đổi về mặt thủ tục tạo điều kiện cho người nộp thuế.

Trong điều hành ngân sách, việc cân đối tăng thuế theo lộ trình là không thể tránh khỏi. Thời gian qua, Chính phủ đã ban hành theo thẩm quyền hoặc trình Quốc hội ban hành nhiều chính sách về thu NSNN theo hướng thực hiện cắt giảm hoặc điều chỉnh một số loại thuế nhanh hơn dự kiến để tăng khả năng cạnh tranh, thu hút vốn đầu tư, tháo gỡ khó khăn cho DN, do đó, việc phải điều chỉnh tăng thuế đối với một số mặt hàng là để giữ vững cân đối ngân sách.

Điều đáng nói, không phải cứ muốn tăng thu là tăng thuế, mà phải triệt để tiết kiệm chi, siết chặt kỷ luật ngân sách, đẩy mạnh các biện pháp chống thất thu, chống gian lận, chuyển giá, giảm mạnh nợ đọng thuế... Đó là phương châm được ngành Tài chính đã, đang và sẽ thực hiện.