Ông Huỳnh Minh Vũ, Phó giám đốc Trung tâm Hỗ trợ hội nhập quốc tế TPHCM.

Là người làm công tác hỗ trợ DN, ông đánh giá bối cảnh năm 2024 đặt ra những cơ hội và thách thức như thế nào đối với hoạt động xuất khẩu hàng hóa của các DN?

Hiện tại, tình hình kinh tế thế giới và khu vực vẫn còn nhiều diễn biến phức tạp, biến đổi khí hậu, sự gia tăng của chủ nghĩa bảo hộ, chiến sự Nga – Ukraine, Israel – Hammas… đang ảnh hưởng rộng trên phạm vi toàn cầu và tác động tới hoạt động xuất nhập khẩu của các DN. Trong 2 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang các thị trường có những tín hiệu phục hồi nhưng các DN vẫn phải thận trọng và thường xuyên cập nhật các thay đổi về xu hướng tiêu dùng cũng như các yêu cầu về lao động, môi trường, giảm phát thải… để có sự điều chỉnh phù hợp trong hoạt động xuất nhập khẩu của mình.

Bên cạnh việc phát triển các phân khúc thị trường xuất khẩu phù hợp, DN cần nghiên cứu đầu tư đổi mới công nghệ, đa dạng nguồn cung nguyên liệu đầu vào, quan tâm các vấn đề phòng vệ thương mại tại các thị trường. Bởi ngay tại các thị trường lớn, khi tiêu dùng trong nước suy giảm, các nước sẽ có xu hướng bảo hộ thị trường nội địa thông qua tăng cường kiểm soát hàng hóa nhập khẩu và áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại.

Trong bối cảnh như vậy, những ngành nào, thị trường nào sẽ có nhiều cơ hội đối với DN Việt Nam, thưa ông?

Trong số các thị trường xuất khẩu của Việt Nam, các thị trường mà Việt Nam đã ký kết Hiệp định thương mại tự do chính là những thị trường thế mạnh của Việt Nam. Thời gian qua, việc tận dụng ưu đãi thuế quan trong các FTA của DN Việt Nam vẫn chưa như kỳ vọng. Điều này cho thấy dư địa để khai thác tại các thị trường này vẫn còn nhiều. Do đó, các DN cần tập trung khai thác lợi thế về ưu đãi thuế quan tại các thị trường này. Đặc biệt là thị trường châu Âu, bởi tại ASEAN, ngoài Việt Nam thì hiện mới chỉ có Singapore có FTA với Liên minh châu Âu, nên hàng Việt Nam sẽ có lợi thế cạnh tranh tốt hơn với các đối thủ khác trong khu vực.

Để tận dụng ưu đãi về thuế quan trong các FTA, DN cần tập trung các giải pháp đáp ứng yêu cầu về quy tắc xuất xứ trong từng FTA bên cạnh tiêu chuẩn chất lượng hàng xuất khẩu, cụ thể DN cần gia tăng hàm lượng chế biến trong nước, hoặc tìm kiếm nguồn nguyên liệu nhập khẩu phù hợp từ các nước thành viên tham gia FTA với Việt Nam.

Đối với các ngành hàng, hiện các yêu cầu về phát triển bền vững đang ngày càng phổ biến tại các thị trường nhập khẩu, do vậy các ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam sẽ ít nhiều phải chịu tác động. Nổi bật là Liên minh châu Âu đã công bố Thỏa thuận xanh (European Green Deal - EGD) với mục tiêu làm giảm phát thải khí nhà kính và hạn chế sử dụng tài nguyên thiên nhiên, hướng tới các mục tiêu phát triển bền vững. Các chiến lược trong Thỏa thuận xanh như Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), Chiến lược từ Trang trại đến bàn ăn (Farm to Fork), Quy định về Chống mất rừng và suy thoái rừng (EUDR), Kế hoạch Hành động kinh tế tuần hoàn, hay là Chiến lược đa dạng sinh học đến năm 2030… sẽ ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp tới hoạt động xuất khẩu sang EU của DN Việt Nam. Đây vừa là thách thức vừa là cơ hội giúp DN nâng cao năng lực cạnh tranh, nếu DN có sự chuẩn bị sớm để thích nghi các quy định này.

Để hỗ trợ hiệu quả hơn cho các DN, Trung tâm Hỗ trợ hội nhập quốc tế TPHCM sẽ triển khai những hoạt động gì trong thời gian tới, thưa ông?

Trong những năm qua, Trung tâm Hỗ trợ hội nhập quốc tế TPHCM đã phối hợp cùng các bộ, ngành cũng như các sở, ngành trên địa bàn TPHCM tổ chức nhiều hoạt động thông tin tuyên truyền và hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình hội nhập và thực thi các FTA, thông qua nhiều phương thức khác nhau nhằm giúp các DN xuất khẩu hàng hóa ra thị trường quốc tế một cách thuận lợi hơn. Thời gian tới, Trung tâm sẽ tiếp tục triển khai các hoạt động này và tập trung mạnh mẽ hỗ trợ các DN tận dụng các ưu đãi thuế quan trong các FTA Việt Nam tham gia, đặc biệt là Hiệp định CPTPP, EVFTA, UKVFTA và RCEP.

Trong đó, Trung tâm sẽ tổ chức các chương trình bồi dưỡng chuyên sâu về quy tắc xuất xứ, phòng vệ thương mại, sở hữu trí tuệ, hàng rào kỹ thuật, biện pháp vệ sinh và kiểm dịch, lao động, phát triển bền vững, xây dựng thương hiệu, xu hướng thị trường… dành cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Tại các chương trình này, Trung tâm sẽ phối hợp cùng các chuyên gia tại chính thị trường mục tiêu để hướng dẫn DN có cái nhìn thực tế, chính xác và xác định rõ chiến lược lựa chọn sản phẩm hàng hóa phù hợp với xu hướng tiêu dùng của từng thị trường… giúp nâng cao năng lực cạnh tranh DN trong thực thi các FTA

Ngoài ra, với thực tiễn các DN trên địa bàn TPHCM chủ yếu là các DN vừa và nhỏ, còn hạn chế về vốn, công nghệ, quản trị…, trước những yêu cầu về chuyển đổi “xanh” và “số” trong thương mại quốc tế, Trung tâm sẽ mở rộng hơn các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp về kiến thức, kỹ năng… giúp DN thích nghi các xu hướng mới trong tiến trình hội nhập và phát triển.

Chúng tôi kỳ vọng, các chương trình này sẽ góp phần hỗ trợ cho các DN của TPHCM lớn dần lên và tự tin hơn, thành công hơn trong quá trình hội nhập quốc tế.

Xin cảm ơn ông!