Mobile Money: Doanh nghiệp viễn thông "than" thủ tục khó, hạn mức thấp
	Thị trường có thể có nhịp hồi, cần tận dụng để hạ margin về mức thấp

Người dùng vẫn có xu hướng sử dụng thẻ ngân hàng song hành cùng các ví điện tử, Mobile Money. Ảnh: ST

Mảnh đất cằn mà thủ tục khó

Hiện nay thị trường thanh toán tại Việt Nam đã phát triển đáng kể với rất nhiều hình thức đa dạng, từ thanh toán qua ngân hàng đến thanh toán qua các công ty cung ứng dịch vụ thanh toán, công ty viễn thông… Trong đó, với dịch vụ Mobile Money, theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sau khoảng nửa năm triển khai thí điểm, tính đến cuối tháng 3/2022, tổng số khách hàng đăng ký và sử dụng dịch vụ đạt hơn 1,1 triệu khách hàng, phát triển và thiết lập được hơn 3.000 điểm kinh doanh, hơn 12.800 đơn vị chấp nhận thanh toán, trong đó chủ yếu là các đơn vị cung ứng dịch vụ thiết yếu như điện, nước, giáo dục,… Sau 6 tháng triển khai thí điểm, tổng số lượng giao dịch qua Mobile Money đã đạt hơn 8,5 triệu giao dịch nhưng giá trị còn khiêm tốn khi chỉ đạt hơn 370 tỷ đồng.

Với dịch vụ ví điện tử, thị trường Việt Nam cũng đã có sự phát triển nhanh chóng. Hiện có đến hơn 40 nhà cung cấp, con số này đã tăng gấp 7 lần so với năm 2015. Tuy nhiên, theo số liệu được thống kê trên mạng lưới đối tác ngành thực phẩm và đồ uống (F&B) của Payoo, các nguồn thanh toán phổ biến là thẻ (thẻ nội địa và thẻ quốc tế) chiếm 8%, QR code qua ví điện tử và ứng dụng ngân hàng chiếm 15%.

Có thể thấy, những hình thức thanh toán mới tại Việt Nam, nhất là trong thanh toán mặt hàng mệnh giá thấp vẫn chưa thực sự phổ biến. Theo bà Phạm Minh Tú, Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ số MobiFone, "thời điểm vàng" triển khai Mobile Money đã qua, bởi các ngân hàng hiện chuyển đổi số rất mạnh. Cách đây 10 năm khi lượng người sử dụng ngân hàng còn ít thì việc doanh nghiệp viễn thông cung cấp dịch vụ Mobile Money mới là lợi thế. Nhưng với thời điểm này, bà Tú cho rằng, dư địa không phải không còn, nhưng đây là những "mảnh đất cằn cỗi, sỏi đá". Trong khi mảnh đất mầu mỡ đã được các ngân hàng cày xới hết.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Văn Tấn, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Dịch vụ Viễn thông VNPT cho rằng, Mobile Money tập trung vào micro payment (thanh toán nhỏ), tức là khách hàng ở vùng xa ít có điều kiện tiếp cận đến dịch vụ ngân hàng. Tuy nhiên, vấn đề khó khăn lại nằm ở việc làm thế nào để người dân tiếp cận dễ dàng nhất, khi cơ quan quản lý luôn muốn chặt chẽ luôn đưa ra nhiều quy định về thủ tục đăng ký, hạn mức sử dụng… Nêu thực tế tại VNPT, vị này cho hay, tính đến tháng 3/2022, tổng số khách hàng đăng ký sử dụng dịch vụ nhưng không thành công do không đáp ứng các yêu cầu của cơ quan quản lý chiếm đến 30% tổng khách hàng đăng ký. Các nguyên nhân bao gồm: Không thành công do áp dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), do thay đổi căn cước công dân, do không đủ điều kiện có thời gian kích hoạt và sử dụng dịch vụ liên tục trong ít nhất 3 tháng…

Chịu sức ép cạnh tranh

Theo các chuyên gia đến từ PwC, thị trường ví điện tử tại Việt Nam được ví như “chiếc áo đã chật”, 3 ví điện tử dẫn đầu là Momo, Moca và ZaloPay chiếm 90% thị phần nên không còn quá nhiều “đất” cho các nhà cung cấp khác.

Hơn nữa, các ví điện tử lớn cũng đang gặp khó khăn khi họ không thể hiện được lợi thế cạnh tranh của mình so với các ứng dụng phát triển bởi ngân hàng truyền thống vốn đã bắt kịp các chức năng của ví điện tử. Theo đại diện ngân hàng Sacombank, thẻ ngân hàng cũng đang dần thay đổi tích cực để phù hợp với xu hướng, chẳng hạn thẻ từ được thay thế bởi thẻ chip, ứng dụng công nghệ không tiếp xúc (contactless), nâng cao khả năng bảo mật, an toàn thông tin.

Cùng với đó, chính hạn mức thấp cũng là một hạn chế lớn, tạo ra sự cạnh tranh với dịch vụ của các ngân hàng. Theo quy định của NHNN, hạn mức của Mobile Money là 10 triệu đồng/tháng cho toàn bộ các giao dịch rút, chuyển tiền, thanh toán; hạn mức của ví điện tử là 100 triệu đồng/tháng. Mặt khác, tại các vùng sâu, vùng xa, hình thức thanh toán qua Mobile Money hay ví điện tử vẫn còn "xa lạ" khi người dân chưa đủ kiến thức và phương tiện để thực hiện...

Từ vấn đề này, các chuyên gia cho rằng, áp lực cạnh tranh và yêu cầu thị trường sẽ bắt buộc các ứng dụng thanh toán phải phát triển thành những siêu ứng dụng. Các siêu ứng dụng có thể tạo ra nhờ sự liên kết chặt chẽ giữa ví điện tử và các dịch vụ kỹ thuật số khác, như thương mại điện tử, gọi xe, giao hàng, giao đồ ăn… Chẳng hạn như Grab đã mua 3,5% cổ phần của Moca để liên kết chức năng thanh toán sang ví điện tử này; Airpay (nay là ShopeePay) đã bán 30% cổ phần cho Sea Ltd, công ty sở hữu Shopee Việt Nam. Ngoài ra, các ví điện tử còn kết hợp với các đối tác để cung cấp dịch vụ tài chính, giúp khách hàng sử dụng thuận tiện hơn. Đơn cử, ví điện tử ZaloPay đã kết nối với gần 270 đối tác để cung cấp dịch vụ thanh toán, nhận và chuyển tiền…

Có thể thấy, thị trường thanh toán mệnh giá thấp sẽ còn chịu sự cạnh tranh khốc liệt, chỉ đơn vị nào cung cấp dịch vụ tốt nhất và có tiềm lực tài chính vững mạnh để “đi đường dài” thì mới đủ khả năng gắn bó, tận dụng những dư địa còn để lại. Ngoài ra, các cơ quan liên quan cần phải có trách nhiệm nâng cao nhận thức của người dân về thanh toán số để thị trường trong nước càng thêm rộng mở.