Hoạt động tại Công ty TNHH Công nghiệp Brother (Hải Dương) một trong những DN đang được áp dụng chế độ DN ưu tiên. Ảnh: T.B

Hiện cả nước đang có 35 DN được áp dụng chế độ ưu tiên trong lĩnh vực hải quan, trong đó riêng Tập đoàn Samsung có 7 DN, là tập đoàn có nhiều DN ưu tiên nhất hiện nay.

Để thực hiện các quy định mới liên quan đến thực hiện chế độ DN ưu tiên trong lĩnh vực Hải quan được quy định trong Luật Hải quan 2014 và Nghị định 08/2015/NĐ-CP, Tổng cục Hải quan đã xây dựng và trình Bộ Tài chính ban hành Thông tư 72/2015/TT-BTC ngày 12-5 quy định áp dụng chế độ ưu tiên trong việc thực hiện thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa XNK của DN thay thế Thông tư 86/2013/TT-BTC và Thông tư 133/2013/TT-BTC.

Các điểm mới được cơ quan Hải quan xây dựng trong Thông tư này tập trung vào những nhóm nội dung: Giảm định mức về kim ngạch XNK; quy định rõ về cách thức kiểm tra sau thông quan và thẩm quyền ban hành quyết định kiểm tra đối với DN ưu tiên; việc tiếp nhận, thẩm định hồ sơ của DN được giao cho các Cục Hải quan địa phương thay vì DN gửi đến cơ quan Tổng cục Hải quan như trước; các dự án trọng điểm quốc gia cũng được xem xét, công nhận là DN ưu tiên…

Trao đổi với phóng viên Báo Hải quan, bà Lê Thu - Phó Cục trưởng Cục KTSTQ- đơn vị chủ trì thực hiện Chương trình DN ưu tiên phân tích rõ hơn về những điểm mới nêu trên. Theo đó, những quy định mới được thay đổi so với trước đây nhằm mục tiêu tạo thuận lợi cho các DN tuân thủ tốt pháp luật có cơ hội trở thành DN ưu tiên. Với quan điểm như vậy nên đối tượng được xem xét công nhận là DN ưu tiên được mở rộng hơn so với trước đây. Theo các quy định cũ, đối tượng áp dụng chỉ là DN hoạt động trong lĩnh vực XNK. Nhưng theo quy định mới, ngoài các DN XNK sẽ có thêm 2 đối tượng mới là đại lý làm thủ tục hải quan và tổ chức, cá nhân NK hàng hóa để thực hiện dự án đầu tư trọng điểm được Thủ tướng Chính phủ cho ý kiến trước khi cấp phép đầu tư đang trong giai đọan xây dựng cơ bản.

Một thay đổi nhận được sự quan tâm đặc biệt của cộng đồng DN liên quan đến điều kiện về kim ngạch XNK. Theo quy định tại Thông tư 72/2015/TT-BTC, DN sẽ chỉ cần đạt kim ngạch XNK tối thiểu từ 100 triệu USD/năm trở lên thay vì mức 200 triệu USD/năm như hiện nay; với trường hợp DN XK hàng hóa là nông sản, thủy sản, điều kiện kim ngạch được giảm từ 50 triệu USD/năm xuống còn 30 triệu USD/năm, với trường hợp DN sản xuất hàng hóa XK tại Việt Nam đạt kim ngạch từ 40 triệu USD/năm trở lên cũng được xem xét công nhận là DN ưu tiên (điều kiện trước đây là tối thiểu đạt kim ngạch 50 triệu USD/năm). Ngoài ra, với trường hợp là đại lý làm thủ tục hải quan, một trong những điều kiện phải có là số lượng tờ khai làm thủ tục đứng tên đại lý đạt từ 20.000 tờ/năm trở lên.

Với mục tiêu tạo thuận lợi và mở ra nhiều cơ hội cho DN chấp hành tốt pháp luật nên bên cạnh việc giảm tiêu chí về kim ngạch, quy định mới vừa được đưa ra đặc biệt chú trọng đến điều kiện về kiểm soát nội bộ, đảm bảo an ninh an tòan dây chuyền cung ứng hàng hóa XNK theo khung tiêu chuẩn được Tổ chức Hải quan thế giới (WCO) khuyến nghị. Bởi theo phân tích của đội ngũ CBCC có nhiều năm tham gia Chương trình DN ưu tiên, qua thực tế kiểm tra, thẩm định, đánh giá để công nhận DN ưu tiên thời gian qua cho thấy, DN nào có hệ thống kiểm soát nội bộ tốt thì việc chấp hành, tuân thủ các quy định của pháp luật về hải quan rất tốt. Các DN có quy mô lớn (cả DN trong nước và DN FDI) thường thực hiện tốt điều này.

Theo bà Lê Thu, việc tiếp nhận, thẩm định hồ sơ của DN cũng sẽ được chuyển từ Tổng cục Hải quan (Cục KTSTQ) về các Cục Hải quan địa phương. Lý do là khi mở rộng cơ hội cho DN theo quy định mới, số lượng DN được xem xét, công nhận DN ưu tiên sẽ tăng lên đáng kể so với trước đây. Do đó, việc phân cấp cho các Cục Hải quan địa phương thực hiện tiếp nhận, thẩm định hồ sơ sẽ phù hợp với mục tiêu tạo thuận lợi và tình hình thực tế. Chính các Cục Hải quan địa phương là nơi trực tiếp quản lý DN đã có quá trình theo dõi, đánh giá hoạt động DN trong nhiều năm, hơn nữa, khi có nhiều DN nộp hồ sơ về Cục KTSTQ thì nguồn lực để tiếp nhận, kiểm tra, thẩm định sẽ gặp khó khăn do nhân lực hạn chế hơn so với các Cục Hải quan địa phương. Chính vì vậy, thời gian tới Tổng cục Hải quan (Cục KTSTQ) chỉ tiếp nhận hồ sơ đối với dự án đầu tư trọng điểm được Thủ tướng Chính phủ có ý kiến trước khi cấp phép đầu tư đang trong giai đoạn xây dựng cơ bản, chủ đầu tư.

Liên quan đến việc KTSTQ đối với DN ưu tiên, theo Cục KTSTQ, DN ưu tiên sẽ được ưu tiên miễn KTSTQ tại trụ sở cơ quan Hải quan trừ trường hợp có dấu hiệu vi phạm pháp luật. Cơ quan Hải quan KTSTQ tại trụ sở người khai hải quan không quá 1 lần trong 3 năm liên tục trên cơ sở quản lý rủi ro kể từ ngày được Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan công nhận là DN ưu tiên trừ trường hợp có dấu hiệu vi phạm pháp luật hải quan. Thẩm quyền quyết định KTSTQ tại trụ sở do DN ưu tiên do Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan quyết định.

Lãnh đạo Cục KTSTQ nhận định, với những điểm mới theo hướng tạo thuận lợi như đề cập ở trên, thời gian tới sẽ có thêm rất nhiều DN XNK đủ điều kiện để được xem xét, công nhận DN ưu tiên trong lĩnh vực hải quan và chắc chắn số lượng DN được công nhận sẽ tăng lên đáng kể.