Trong đó, thu cân đối ngân sách từ hoạt động xuất nhập khẩu là nặng nề nhất, chỉ đạt 15,5% dự toán, giảm 15,7% so với cùng kỳ năm 2019. Kim ngạch nhập khẩu của một số mặt hàng có số thu ngân sách lớn đều giảm như than đá giảm 14,6%, vải các loại giảm 10,5%, sắt thép các loại giảm 18,5%, ô tô nguyên chiếc giảm 57%, xơ, sợi dệt các loại giảm 13%, nguyên liệu may da, giày giảm 11%, máy móc, thiết bị giảm 3,7%... Đây là một khoản giảm kha khá.

Không chỉ vậy, ngay đầu tháng 2, khi dịch bắt đầu bùng phát, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính đã ban hành quyết định miễn thuế một loạt các mặt hàng phục vụ chống dịch Covid-19 như khẩu trang y tế, nguyên liệu để sản xuất khẩu trang y tế, nước rửa tay sát trùng, đồ bảo hộ chống dịch... Đây cũng là một khoản giảm thu.

Song, khoản đáng lo nhất, tiêu cực nhất chính là tương lai hụt thu bởi sự tê liệt của hệ thống kinh doanh. Chỉ riêng Hà Nội, hơn 3.400 đơn vị, hộ kinh doanh bị giải thể, đóng cửa bởi Covid-19, số thu ngân sách nhà nước có thể mất từ 4.200 tỷ đồng đến 16.600 tỷ đồng tùy theo thời gian diễn biến dịch bệnh. Nếu cộng cả nước, con số này sẽ rất lớn.

Chưa kể, Bộ Tài chính vừa công bố dự thảo về gia hạn hơn 30 nghìn tỷ đồng tiền thuế, tiền thuê đất để hỗ trợ doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân, hộ kinh doanh bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh. Cụ thể, Bộ Tài chính đề xuất gia hạn 22.600 tỷ đồng thuế GTGT cho doanh nghiệp trong 5 tháng đối với số thuế GTGT phải nộp từ tháng 3 đến tháng 6/2020. Cùng với đó, ngành Thuế sẽ gia hạn thêm 5 tháng khoảng 4.500 tỷ đồng tiền thuê đất với số tiền thuê đất phải nộp kỳ đầu năm 2020 của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân. Khoản này tuy không mất đi nhưng trong vòng 5 tháng gia hạn sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cân đối thu chi ngân sách ngắn hạn.

Để tránh việc dịch bệnh lây lan nhanh, cả ngân sách trung ương và ngân sách địa phương đều đã tăng chi cho các hoạt động y tế, bảo đảm vệ sinh môi trường và các hoạt động hỗ trợ kiểm soát, phòng chống và dập dịch Covid-19. Chính phủ vẫn bảo lưu chính sách người nhiễm Covid 19 sẽ được miễn hoàn toàn chi phí khám, chữa bệnh. Chi phí sẽ do bảo hiểm y tế chi trả.

Thống kê 2 tháng, chưa bao gồm tháng 3, lượng người nhiễm bệnh và cách ly tăng đột biến, dự phòng ngân sách Trung ương đã “bay” gần 520 tỷ đồng để bổ sung cho Bộ Y tế triển khai các hoạt động phòng, chống dịch. Ngoài ra, các địa phương hiện nay còn trích một phần ngân sách để hỗ trợ chi trả chi phí tiền ăn đối với các trường hợp bị cách ly y tế để tạo điều kiện cho người bị cách ly.

Đầu thu gặp vô số trở ngại còn đầu chi sẽ “căng”. Đó mới là những gì đã xảy ra, còn chưa biết diễn biến tiếp theo ra sao. Việc hoàn thành nhiệm vụ thu là cần thiết nhưng việc đảm bảo chi phòng, chống dịch cũng không thể không làm.

Bài toán này thật khó giải đối với các nhà quản lý! Việc cần bây giờ là tất cả phải cùng chung tay, đồng sức, đồng lòng.