Chuyên gia kinh tế, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh

Trong bức tranh xuất khẩu 7 tháng qua, số lượng các địa phương xuất khẩu trên 10 tỷ USD không thay đổi so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng kim ngạch của hầu hết các địa phương đều giảm so với 1 năm trước, điều này tác động như thế nào đến sự tăng trưởng và phát triển của nền kinh tế?

Nhiều năm qua TPHCM, Hà Nội, Bình Dương, Đồng Nai, Bắc Giang, Bắc Ninh... vẫn là những trung tâm xuất khẩu lớn của cả nước. Đây là những tỉnh, thành có sự chuyên môn hóa cao trong sản xuất cung ứng linh phụ kiện máy móc, thiết bị công nghệ, tivi, máy tính, điện thoại xuất khẩu ra thế giới. Vì vậy, kết quả kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của những tỉnh, thành phố này mang ý nghĩa quan trọng trong phát triển hoạt động xuất khẩu của nước ta.

Những tháng qua, sự sụt giảm của những ngành hàng này là một trong những nguyên nhân làm cho hoạt động xuất khẩu chững lại, đặc biệt là mặt hàng điện thoại di động , điện tử, linh kiện điện tử đều giảm sút. Bên cạnh đó, lĩnh vực dệt may, da giày, chế biến gỗ cũng là những ngành hàng xuất khẩu chủ chốt có sự sa sút mạnh trong 7 tháng đầu năm 2023.

Tuy nhiên, vẫn có những dấu hiệu chứng tỏ thị trường đang ấm dần lên. Từ tháng 7 chúng ta đã nhìn thấy các đơn hàng nhỏ lẻ và cả những cái đơn hàng lớn trong lĩnh vực máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện gia tăng rất mạnh mẽ. Như vậy, rõ ràng là lĩnh vực này đang có sự hồi phục trở lại.

Bên cạnh đó, hoạt động của nhiều ngành như: gỗ, dệt may cũng có bước chuyển tích cực khi các đơn hàng đã quay trở lại. Những tín hiệu cho thấy hy vọng hoạt động xuất khẩu sẽ ấm lên trong thời gian tới. Rất nhiều doanh nghiệp ở các địa phương như: Hà Nội, TPHCM, Bình Dương, Bắc Ninh đang quay trở lại tuyển dụng lượng lớn công nhân để thực hiện các đơn hàng, cùng như gia tăng nhu cầu nhập khẩu nguyên, phụ kiện đầu vào.

Ngay trong đầu 8, một doanh nghiệp ở khu công nghiệp ở trên Bắc Giang thông báo tuyển dụng hàng chục nghìn công nhân, mong muốn trong tháng 8 có thể tuyển dụng được ít nhất năm nghìn công nhân. Ở Bình Dương cũng vậy, có doanh nghiệp tuyển dụng 3.000-4.000 lao động. Như vậy hoạt động xuất khẩu đang quay lại tương đối khả quan, cùng với đó tiêu dùng trong nước trong thời gian qua tăng lên mạnh mẽ. Đây là cơ hội để doanh nghiệp mở rộng sản xuất kinh doanh, để từ đó khôi phục hoạt động xuất khẩu.

Theo ông, động lực chính cho sự khởi sắc của hoạt động xuất khẩu tại các tỉnh, thành này đến từ những ngành hàng nào?

Tiềm năng tăng trưởng của các tỉnh, thành hàng đầu vẫn đang hướng vào công nghiệp chế biến, chế tạo là chính, với những mặt hàng công nghiệp như: máy tính, điện thoại, đồ điện tử và linh phụ kiện. Đây là những mặt hàng có xu hướng tăng lên mạnh mẽ trong cái thời gian tới.

Tiếp đó là ngành gỗ cũng đã quay trở lại và có cái tín hiệu rất tốt so với thời gian trước đây. Đây từng là một trong những ngành xuất khẩu mũi nhọn của nước ta.

Thứ nữa là dệt may, tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng của ngành này chậm hơn so với kỳ vọng của chúng ta. Dệt may chắc là còn sẽ còn gặp nhiều khó khăn trong thời gian tới, khi các hoạt động chuyển đổi cách thức sản xuất kinh doanh cũng như tổ chức lao động và giá thành chưa có nhiều sự thay đổi. Sức cạnh tranh yếu khiến doanh nghiệp còn bị mất đơn hàng tại thị trường truyền thống do đơn hàng đã rơi vào tay các “đối thủ” khác. Vì thế nếu doanh nghiệp không nắm được những đơn hàng nhỏ lẻ để đứng chân, từ đó nắm lại các thị trường truyền thống thì sẽ khó lòng có được các đơn hàng mới vào dịp cuối năm.

Để hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi sản xuất kinh doanh, gia tăng đơn hàng xuất khẩu, theo ông các địa phương cần có những giải pháp như thế nào?

Vừa qua Hà Nội thành lập Ban chỉ đạo tháo gỡ các khó khăn cho doanh nghiệp và các dự án đầu tư trên địa bàn, Trưởng ban là Chủ tịch thành phố. Điều đó cho thấy tầm quan trọng của việc tháo gỡ ngay những khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp mới có thể tăng trưởng và phát triển được.

Bên cạnh đó, việc đẩy mạnh các hoạt động sản xuất kinh doanh cũng phụ thuộc rất lớn vào việc mà kêu gọi lực lượng lao động quay trở lại sản xuất, cũng như đào tạo nguồn nhân lực. Để giải quyết bài toán này, chính quyền địa phương cũng cần có giải pháp để hỗ trợ doanh nghiệp thu hút được nguồn lao động trong và ngoài tỉnh, kết hợp đào tạo nâng cao trình độ tay nghề cho lao động, đáp ứng yêu cầu trong điều kiện mới.

Tiếp đến là xem xét các chính sách miễn, giảm, giãn, hoàn thuế; các chính sách ưu tiên, ưu đãi về thuế, phí để doanh nghiệp là đối tượng thụ hưởng chính sách thì phải được thụ hưởng sớm nhất và tốt nhất.

Xin cảm ơn ông!