CBCC Hải quan Hà Tĩnh kiểm tra mặt hàng xi măng XK. Ảnh: H.Nụ

Thời gian qua, nhiều DN phản ánh, gặp khó khăn khi áp dụng chính sách thuế XK của mặt hàng xi măng theo quy định tại Nghị định 100/2016/NĐ-CP, quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế GTGT, Luật Thuế TTĐB và Luật Quản lý thuế.

Cụ thể, theo quy định tại Nghị định 100/2016/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 1/7/2016, sản phẩm XK là tài nguyên khoáng sản khai thác chưa chế biến thành sản phẩm khác; hàng hóa được chế biến từ tài nguyên khoáng sản cộng với chi phí năng lượng chiếm từ 51% giá thành sản xuất sản phẩm trở lên thì không được áp dụng thuế suất 0% khi XK.

Quy định này thể hiện quan điểm không khuyến khích XK tài nguyên chưa chế biến sâu, tuy nhiên việc thực hiện lại gặp vướng mắc khi xác định tỷ lệ 51% và có nhiều sản phẩm được chế biến từ tài nguyên, khoáng sản nhưng trong quy trình thì lại được chế biến thành sản phẩm khác trước khi trở thành sản phẩm XK.

Trước phản ánh của DN, đại diện Tổng cục Hải quan cho biết, đây không phải vướng mắc của một vài DN mà là thực trạng khó khăn chung của cả ngành chế biến khoáng sản, bởi sản phẩm xi măng XK, vốn được nghiền từ clinker là sản phẩm khác được chế biến từ đá và thạch cao.

Do đó, để tạo điều kiện tối đa cho DN, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ sửa đổi, bổ sung quy định tại Nghị định 100/2016/NĐ-CP theo hướng sẽ áp dụng chính sách thuế XK mặt hàng xi măng xuống còn 0% và đã nhận được 16 ý kiến thành viên Chính phủ đồng tình với việc sửa đổi này.

Theo đó, dự thảo sửa đổi Nghị định 100/2016/NĐ-CP dự kiến sẽ có 2 trường hợp ngoại lệ được áp dụng thuế XK 0%, trong đó có các sản phẩm XK tương tự trường hợp của xi măng.

Thứ nhất, sản phẩm XK được chế biến từ tài nguyên khoáng sản do cơ sở kinh doanh trực tiếp khai thác hoặc mua về để chế biến hoặc thuê cơ sở khác để chế biến mà trong quy trình chế biến đã thành sản phẩm khác rồi tiếp tục chế biến thành sản phẩm XK, có thể khép kín hoặc từng công đoạn thì thuộc đối tượng 0% nếu đáp ứng Điều 2 Luật thuế GTGT (có hợp đồng thực tế XK, thanh toán qua ngân hàng).

Thứ hai, sản phẩm kinh doanh được chế biến từ nguyên liệu chính không phải tài nguyên khoáng sản do cơ sở kinh doanh mua về để chế biến hoặc thuê cơ sở khác để chế biến thành sản phẩm XK thì sản phẩm XK thuộc đối tượng chịu thuế 0%.

Ngoài ra, dự thảo còn quy định chi phí trực tiếp, gián tiếp sẽ không gồm chi phí vận chuyển từ nơi khai thác đến nơi chế biến. Do vậy, chi phí tài nguyên khoáng sản sẽ không bao gồm chi phí vận chuyển, đại diện Tổng cục Hải quan nhấn mạnh.

Về vấn đề này, phát biểu tại Hội nghị đối thoại về chính sách, thủ tục hành chính thuế, hải quan năm 2017 khu vực phía Bắc diễn ra ngày 27/11, Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai cũng cho rằng, việc sửa đổi Nghị định 100/2016/NĐ-CP để tháo gỡ khó khăn cho DN chế biến khoáng sản lần này mới chỉ là bước sửa đổi cơ bản ban đầu, bởi tất cả các quy định về thuế đều được quy định trong luật. Do đó, Bộ Tài chính vẫn đang tiếp tục nghiên cứu để sửa đổi luật thuế, làm sao vừa khuyến khích DN không XK sản phẩm khoáng sản thô mà phải sản xuất trong nước vừa đảm bảo các quy định được rõ ràng, minh bạch.

Thống kê từ Tổng cục Hải quan cho thấy, 10 tháng năm 2017, XK xi măng, clinker đạt 15,1 triệu tấn, trị giá 532,3 triệu USD, tăng 23,9% về lượng và tăng 14,5% về trị giá so với cùng kỳ năm 2016. So với mục tiêu XK 16 - 17 triệu tấn trong năm nay, dự kiến chỉ hết tháng 11/2017, XK xi măng, clinker sẽ cán đích cả năm.