Gỡ vướng cho doanh nghiệp xuất khẩu, nhập khẩu thuốc, nguyên liệu làm thuốc
	Tồn đọng vướng mắc quản lý hàng hóa lĩnh vực y tế gây khó cho Hải quan

Số lượng cửa hàng thuốc thuộc chuỗi nhà thuốc tăng nhanh

Lợi nhuận tăng tích cực

Trong quý 1/2022, theo kết quả kinh doanh của các công ty dược niêm yết và kết quả đấu thầu bệnh viện của Cục Quản lý Dược Việt Nam (DAV), SSI Research ước tính tổng doanh thu dược phẩm của cả nước tăng 7% so với cùng kỳ, trong đó doanh thu từ kênh nhà thuốc tăng 23% và kênh bệnh viện giảm 5%, so với cùng kỳ.

Thông thường, trong giai đoạn trước dịch Covid-19, doanh thu dược phẩm của cả nước tăng trung bình 13%/năm, với doanh thu từ kênh nhà thuốc chỉ tăng khoảng 6%/năm. Do đó, đợt bùng phát biến thể Omicron vừa qua với tỷ lệ nhập viện thấp và các thuốc điều trị Covid như Favipiravir, Molnupiravir được thương mại hóa giúp doanh thu kênh nhà thuốc tăng đột biến và duy trì doanh thu của cả ngành ổn định.

Trong khi đó, do các vấn đề pháp lý trong ngành chăm sóc sức khỏe của Việt Nam gần đây, cùng với tình trạng thiếu nhân lực kiểm định thuốc trong các giai đoạn bùng dịch, quy trình phê duyệt thuốc tại DAV diễn ra rất chậm trong suốt 2 năm qua (2020 - 2022) khiến việc đăng ký thuốc mới và gia hạn các thuốc đã đăng ký trước đó gặp rất nhiều khó khăn. Số lượng thuốc phê duyệt hàng năm đã giảm từ mức cao nhất 3.703 số đăng ký trong năm 2019 xuống chỉ còn 1.155 số đăng ký mới trong năm 2021.

Do đó, mặt bằng giá của nhiều loại thuốc có mức tăng tương đối ổn định. Dựa trên dữ liệu của các cửa hàng thuốc online, SSI Research ước tính giá bán lẻ trung bình của các loại thuốc giảm sốt, giảm ho, vitamin, thực phẩm chức năng và các thuốc điều trị Covid trong quý 1/2022 đã tăng 5% so với quý 1/2021 và tăng 13% kể từ đợt bùng phát dịch đầu tiên trong năm 2020.

Trong khi đó, các loại thuốc khác có mức tăng khá ổn định, khoảng 5 - 9% kể từ năm 2020, do chi phí nguyên liệu dược phẩm tăng cao trong thời gian giãn cách nghiêm ngặt tại 2 quốc gia cung cấp dược liệu chính là Trung Quốc và Ấn Độ. Mức tăng giá thuốc tại các công ty sản xuất dược phẩm niêm yết cũng được ghi nhận ở mức tương tự, đủ để bù đắp chi phí đầu vào tăng cao, giúp duy trì lợi nhuận ngành ổn định trong kỳ.

Mối lo từ thuốc nhập khẩu

SSI Research dự báo, trong nửa cuối năm 2022, với mức nền tăng trưởng thấp trong năm 2021 do đợt bùng phát dịch Covid-19 lần thứ 4, doanh thu dược phẩm tại kênh bệnh viện sẽ có sự phục hồi mạnh, đặc biệt là ở các tỉnh phía Nam. Điều này sẽ giúp tăng trưởng doanh thu toàn ngành đạt khoảng 13% so với cùng kỳ trong nửa cuối năm 2022 và 11% so với cùng kỳ đối với cả năm 2022, phục hồi gần về mức doanh thu trước Covid.

Bên cạnh đó, cuộc đua mở mới chuỗi nhà thuốc sẽ kích thích doanh thu ngành dược tăng cao trong vài năm tới. Ba chuỗi nhà thuốc lớn nhất gồm Long Châu, An Khang, Pharmacity đang mở rộng nhanh chóng số lượng cửa hàng ra các tỉnh thành cả nước.

Theo khảo sát từ IQVIA (nhà cung cấp thông tin và dịch vụ tư vấn chiến lược cho các công ty dược và sức khỏe), tổng số cửa hàng thuốc của cả nước trong năm 2016 là 55.300 cửa hàng, với chỉ có 186 cửa hàng thuộc chuỗi nhà thuốc (khoảng 1% thị phần). Năm 2021, sau một thời gian dài thắt chặt quy định đối với thuốc không kê đơn và nâng cao tiêu chuẩn với mỗi nhà thuốc, tổng số cửa hàng thuốc đang hoạt động chỉ còn 44.600 đơn vị, nhưng hiện đã có tới 1.600 cửa hàng thuộc chuỗi nhà thuốc (khoảng 4% thị phần).

Mặc dù tỷ trọng chuỗi nhà thuốc vẫn còn khá nhỏ so với thị trường, nhưng kế hoạch đầy tham vọng của 3 chuỗi nhà thuốc hàng đầu sẽ đưa tổng số cửa hàng thuốc trong chuỗi nhà thuốc lên 7.300 cửa hàng trong năm 2025, tương đương 16% thị phần. Qua đó kích thích doanh thu ngành dược tăng cao hơn nhu cầu thực tế của người dân trong 2 - 5 năm tới, chủ yếu do các cửa hàng mới này sẽ đẩy mạnh tích trữ tồn kho thuốc.

Tuy nhiên, SSI Research lưu ý rằng các chuỗi nhà thuốc này vẫn kinh doanh phần lớn thực phẩm chức năng và thuốc nhập khẩu, do đó, mức tăng trưởng đột biến về số lượng cửa hàng của các chuỗi này không đồng nghĩa với mức tăng trưởng tương đương với doanh thu của các doanh nghiệp sản xuất dược phẩm trong nước.

Báo cáo của SSI Research dẫn số liệu tổng giá trị nhập khẩu thuốc của Việt Nam tăng 21% so với cùng kỳ trong năm 2021 và tiếp tục tăng 25% trong quý 1/2022. Trong khi đó nguyên liệu nhập khẩu để sản xuất thuốc trong nước chỉ tăng 3% so với cùng kỳ trong năm 2021 và giảm 11% so với cùng kỳ trong quý 1/2022. Tăng trưởng thuốc nhập khẩu năm 2021 và 2022 cao hơn nhiều so với mức tăng bình quân 13% trong giai đoạn 2015 – 2020.

Điều này có thể là do việc thắt chặt phê duyệt thuốc dẫn đến hoạt động sản xuất trong nước giảm sút và nhu cầu nhập khẩu thuốc điều trị Covid trong giai đoạn vừa qua tăng lên. Do đó, thuốc nhập khẩu tiếp tục là mối lo ngại đối với các doanh nghiệp trong nước.