Chế biến thủy sản xuất khẩu của Công ty Thông Thuận. Ảnh: T.T

Xuất khẩu giảm, lợi nhuận âm

Theo ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký Hiêp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam cho rằng, ghi nhận từ các doanh nghiệp trong ngành ở thời điểm này đều đang rất khó khăn, đơn hàng sụt giảm do sức cầu từ các thị trường lớn, truyền thống đều đang bị ảnh hưởng bởi lạm phát. Dự báo thủy sản xuất khẩu sẽ còn tiếp tục khó khăn và các doanh nghiệp đang phải giảm giờ làm để duy trì hoạt động. “Mục tiêu xuất khẩu năm nay của ngành Thủy sản với kim ngạch 10 tỷ USD sẽ khó đạt được, bởi tính đến hết tháng 4/2023, XK thủy sản mới chỉ đạt trên 2,6 tỷ USD, thấp hơn 31% so với cùng kỳ năm 2022.

Theo báo cáo phân tích ngành thủy sản của Công ty Chứng khoán VNDirect, tổng lợi nhuận ròng của các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản giảm mạnh 74% so với cùng kỳ trong quý 1/2023, do nhu cầu yếu ở các thị trường xuất khẩu và mức nền cao của quý 1/2022.

Kết quả kinh doanh của các công ty thủy sản đã sụt giảm mạnh trong những tháng đầu năm 2023. Theo ước tính, tổng doanh thu trong quý 1/2023 của các doanh nghiệp thủy sản niêm yết giảm mạnh 32% do cả giá bán trung bình và sản lượng xuất khẩu đều giảm mạnh. Biên lợi nhuận gộp ngành thu hẹp 5,1 điểm % do giá bán trung bình giảm trong khi chi phí sản xuất tiếp tục neo ở mức cao. Do đó, tổng lợi nhuận ròng trong quý 1/23 của các doanh nghiệp giảm 74% so với cùng kỳ.

Trước đó, Công ty chứng khoán SSI dự báo giá bán thủy sản bình quân sẽ giảm 20~30% so với cùng kỳ trong năm 2023 và chi phí thức ăn thủy sản cũng sẽ giảm theo. Với lượng đơn đặt hàng tăng chậm, nguồn cung sẽ không thiếu hụt đối với cả tôm và cá nguyên liệu, qua đó, giá nguyên liệu tôm và cá sẽ giảm nhẹ do nhu cầu yếu cho đến hết nửa đầu năm 2023. Tỷ suất lợi nhuận gộp sẽ giảm vào năm 2023. Với lãi suất dự kiến sẽ ở mức cao trong cả năm, chi phí tài chính tăng sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến tỷ suất lợi nhuận ròng, đặc biệt là đối với những công ty có tỷ lệ đòn bẩy cao. SSI dự báo các công ty sẽ công bố mức tăng trưởng lợi nhuận âm trong năm 2023.

Kỳ vọng thị trường Mỹ sẽ phục hồi

Nhu cầu tiêu dùng thủy sản của người dân Mỹ bị ảnh hưởng bởi lạm phát cao và suy thoái kinh tế, khiến họ phải thắt chặt chi tiêu ngay cả đối với các sản phẩm tiêu dùng thiết yếu như thực phẩm. Khách sạn, nhà hàng, một trong những kênh tiêu thụ chính của các sản phẩm thủy sản cũng có triển vọng khá ảm đạm trong thời gian tới. Chỉ số Hiệu suất Nhà hàng (RPI) của Hiệp hội Nhà hàng Quốc gia Mỹ đã giảm 1,0% trong tháng 3/2023 do kỳ vọng của các nhà quản lý nhà hàng về điều kiện kinh doanh, tăng trưởng doanh số bán hàng và nền kinh tế trong những tháng tới bị suy giảm. Chỉ 46% số chủ các nhà hàng kỳ vọng doanh số bán hàng của họ trong sáu tháng sẽ cao hơn so với cùng kỳ vào tháng 4/2023, giảm từ mức 60% vào tháng 3/2023 cho thấy triển vọng của phân khúc nhà hàng trong ngắn hạn vẫn chưa khả quan.

Nhập khẩu thủy sản của thị trường Mỹ ghi nhận sản lượng, giá trị nhập khẩu giảm lần lượt 10% và 18%; lạm phát cao và kéo dài tại Hoa Kỳ dẫn đến việc thắt chặt chi tiêu hộ gia đình, gián tiếp ảnh hưởng đến nhu cầu tiêu thụ thủy sản tại thị trường này ở cả kênh dịch vụ và kênh bán lẻ; mức tồn kho cao từ năm 2022. Do đó, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang Mỹ cũng giảm 51% trong 4 tháng đầu năm 2023.

Các chuyên gia nhận định, nhu cầu thủy sản của Mỹ nhiều khả năng sẽ phục hồi từ nửa cuối năm 2023 do lạm phát hạ nhiệt, mức tồn kho giảm và nhu cầu cao để phục vụ dịp lễ cuối năm. Điều này sẽ giúp kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang Mỹ tăng 40-50% trong nửa cuối năm.

Bên cạnh đó, thị trường Trung Quốc phục hồi không như mong đợi sau khi mở cửa hoàn toàn. Theo đánh giá của Công ty Chứng khoán VNDirect, Trung Quốc đã mở cửa hoàn toàn sau 3 năm thực hiện chính sách “Zero-covid” giúp nhập khẩu thủy sản của nước này tăng 13% trong quý 1/23. Tuy nhiên, kim ngạch XK các sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như cá tra và tôm sang thị trường Trung Quốc lại giảm mạnh lần lượt 68% và 30% trong tháng 4 và tháng 5/2023.

Nguyên nhân, theo quan điểm của chuyên gia Công ty Chứng khoán VNDirect, giá trị xuất khẩu tôm sang Trung Quốc của Việt Nam giảm do cạnh tranh từ các nước có nguồn tôm giá rẻ như Ấn Độ, Ecuador,… Do nền tảng kinh tế vĩ mô của nền kinh tế Trung Quốc khó đoán định và sự cạnh tranh gay gắt từ các nước khác. Chuyên gia dự báo xuất khẩu thủy sản từ Việt Nam sang Trung Quốc trong nửa cuối 2023 sẽ không tăng trưởng mạnh so với nửa đầu năm.

Với các nhu cầu từ các thị trường xuất khẩu chính vẫn đang bị ảnh hưởng, dự báo hầu hết các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản sẽ ghi nhận mức tăng trưởng lợi nhuận ròng âm trong năm 2023 khi biên lợi nhuận gộp giảm và mức nền cao 2022.

Tuy nhiên, chuyên gia Công ty Chứng khoán VNDirect cho rằng tại thời điểm này, triển vọng ảm đạm của ngành trong năm 2023 đã phần nào được phản ánh vào giá khi cổ phiếu của các doanh nghiệp niêm yết đã giảm khoảng 40-60% kể từ mức đỉnh vào quý 2/22. Với kỳ vọng nhu cầu phục hồi từ thị trường Hoa Kỳ trong nửa cuối năm 2023, nhiều doanh nghiệp có vị trí hàng đầu trong ngành và sẽ được hưởng lợi lớn khi thị trường này phục hồi.