Người Việt đã quan niệm tất cả những ai truyền thụ kiến thức cho mình đều là thầy giáo, cô giáo của mình.

Không chỉ quan niệm thầy, cô giáo là những người dạy mình trên trường lớp của hệ thống giáo dục mà người thầy còn là người dạy mình một kiến thức nào đó ở bất cứ đâu như ở câu lạc bộ văn hóa, ở trung tâm dạy nấu ăn, ở cửa hàng dạy nghề sửa chữa máy tính... Người Việt đã quan niệm tất cả những ai truyền thụ kiến thức cho mình đều là thầy giáo, cô giáo của mình. Cũng bởi thế người Việt có câu “nhất tự vi sư, bán tự vi sư”.

Theo dòng chảy thời gian, giờ đây việc giáo dục con người rộng mở ở nhiều lĩnh vực đời sống, mối quan hệ thầy- trò cũng vì thế mà được thể hiện và cảm nhận ở phạm vi khác với khuôn mẫu xưa. Trên lớp học, người thầy không còn là người độc quyền về kiến thức và học sinh tiếp nhận một cách thụ động, mà người thầy nay thiên về là người hướng dẫn để học sinh tự học, chủ động tiếp thu và sáng tạo tri thức. Hay việc ngày càng nhiều trường phổ thông ở nước ta áp dụng các mô hình giáo dục từ các nước phương Tây- nơi có quan niệm về thầy- trò có phần khác chúng ta nhưng ở đó không vì thế mà quan niệm về vai trò người thầy bị phai mờ. Như một giáo viên trường quốc tế tại Hà Nội tâm sự: "Các con càng được học những văn hóa tiên tiến lại càng yêu quý văn hóa truyền thống Việt Nam. Đặc biệt, những dịp như ngày 20/11, những học trò xưa của trường nay đang du học hay sinh sống ở nước ngoài lại càng mong muốn về thăm thầy cô. Các con càng đi xa lại càng muốn về gần, càng đi đến chân trời kiến thức xa lại càng hướng về nơi khởi nguồn nuôi dạy mình”.

Nhìn thẳng thực tế, truyền thống “tôn sư trọng đạo” như một cốt cách văn hóa của người Việt, dù cuộc sống có nhiều biến chuyển thì truyền thống ấy vẫn luôn luôn được giữ gìn, vun đắp. “Tôn sư trọng đạo” đã như cái nôi văn hóa đào tạo ra bao thế hệ người Việt tài năng, xây dựng và bảo vệ đất nước độc lập vững mạnh suốt chiều dài lịch sử.

Cuộc sống đây đó còn những câu chuyện chưa hay, chưa đúng trong ứng xử của người thầy với học sinh, của phụ huynh với thầy, cô giáo nhưng đó không thể, không bao giờ là thứ phố biến trong đời sống xã hội. Và điều chắc chắn những vụ việc đó luôn bị xã hội lên án, bị pháp luật trừng trị và bị đào thải khỏi văn hóa trọng đạo của người Việt.

Để phát huy truyền thống quý giá trên, cũng như gạn bỏ những phát sinh tiêu cực trong môi trường giáo dục, chúng ta cần đẩy mạnh phát triển sự nghiệp giáo dục hơn nữa, như: đầu tư để cơ sở vật chất, chương trình giáo dục tiên tiến, hiện đại; chăm lo đời sống nhà giáo xứng đáng với vai trò cống hiến của họ trong sự nghiệp phát triển đất nước...