Một vụ vỡ hụi khiến những người tham gia đến vây nhà chủ hụi để đòi tiền. (Ảnh minh họa. Nguồn: internet).

Nhiều gia đình tan nát vì chồng giấu vợ, vợ trốn chồng lặng lẽ cắm sổ đất, thế chấp nhà cửa vay nợ ngân hàng để dồn tiền đi theo “con ma” hụi. Theo đánh giá của cơ quan chức năng, đây là vụ vỡ hụi lớn nhất từ trước đến nay trên địa bàn tỉnh Điện Biên khiến hàng trăm người dân rơi vào cảnh bần cùng, khó khăn chồng chất.

Chấn động một vùng quê nghèo

Trao đổi với phóng viên, ông Lý Nụ Phình, Chủ tịch UBND huyện Mường Chà cho biết: Theo thông tin điều tra, ở huyện Mường Chà có 3 điểm tổ chức chơi phường, hụi chính với hàng trăm phường, hụi lớn nhỏ, hàng trăm người tham gia; trong đó, có khoảng 20 – 30% là cán bộ công chức, còn lại chủ yếu là tiểu thương kinh doanh buôn bán. Khi cơ quan chức năng tiến hành điều tra, cả 3 phường hụi chính đã có mức nợ lãi và gốc chênh lệch giữa những người đã bốc phường và người chưa được bốc lên đến trên 30 tỷ đồng.

Trong số 3 chủ hụi chính tổ chức chơi hụi trên địa bàn huyện Mường Chà có đối tượng Lò Thị Ngọc, sinh năm 1959, giáo viên Trường Mầm non thị trấn Mường Chà là chủ hụi đã tổ chức chơi hụi với số người tham gia và số tiền cao nhất trong các phường hụi ở huyện. Phường hụi do bà Ngọc làm chủ có đến 80 người tham gia với tổng số tiền mà cơ quan điều tra tổng hợp được là hơn 27 tỷ đồng; trong đó, có 13 người đã được bốc phường, còn lại 67 người còn bị nợ tiền. Phát hiện hành vi lừa đảo của bà Ngọc, con hụi đã tham gia phường hụi này liên tục đến nhà bà Ngọc để được bốc số tiền của mình nhưng ba lần bảy lượt bà Ngọc đều trốn tránh. Theo những người dân xung quanh nhà bà Ngọc, khoảng một tháng nay người dân đổ xô đến trước cửa nhà bà Ngọc rất đông nhưng đều không gặp được bà để được bốc tiền. Trước tình trạng không còn khả năng chi trả tiền cho các con hụi, bà Ngọc đã tự tử ngày 25-6-2013.

Sau khi bà Ngọc tự tử, việc vỡ hụi ở Mường Chà bắt đầu bùng phát, nhiều đối tượng tham gia phường hụi của bà Ngọc đã coi như bị mất trắng số tiền của mình, rơi vào hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn. Những đối tượng tham gia các phường hụi khác cũng bắt đầu lo lắng, hoang mang trước tình trạng nhiều chủ hụi và con hụi không còn khả năng chi trả.

Theo lãnh đạo huyện Mường Chà, một số đối tượng nợ hụi nhiều đã bỏ trốn như Trần Quốc Toản và Điêu Thị Thọ, đều là những đối tượng tạm trú và bán hàng ăn tại Thị trấn Mường Chà. 2 đối tượng này nợ các phường, hụi với số tiền hàng tỷ đồng và bỏ trốn, hiện vẫn chưa tìm ra tung tích.

Chị Bùi Thị Duyến, người dân tổ dân cư 5, Thị trấn Mường Chà, chủ ki-ốt buôn bán trái cây tại Chợ thị trấn Mường Chà là một trong những con hụi đã tham gia phường, hụi của bà Ngọc với số tiền hàng trăm triệu đồng. Hiện chị vẫn chưa thể lấy lại tinh thần sau cú sốc bà Ngọc tự tử, để lại cho chị và những con hụi khác đứng trước nguy cơ rất lớn là mất trắng số tiền hàng trăm triệu đồng.

Chị Duyến cho biết: Khi vận động mọi người tham gia chơi hụi, nghe bà Ngọc hứa hẹn, chúng tôi ai cũng tin tưởng vì bà là giáo viên, ăn nói rất lưu loát nên không nghi ngờ gì. Trước khi tự tử 5 ngày, bà Ngọc vẫn đến nhà chị mượn số tiền 10 triệu đồng với lý do về quê bán đất để lên trả nợ cho các con hụi tham gia phường hụi của mình. Thế nhưng, ngày hôm sau chị Duyến đến nhà bà Ngọc để chốt sổ ghi nợ thì bà Ngọc lại lẩn tránh và không gặp, rồi uống thuốc diệt cỏ tự tử.

Cũng chung số phận như chị Duyến là chị Đào Thị Hiền (tổ 4, thị trấn Mường Chà) đã tham gia rất nhiều phường hụi trên địa bàn huyện; trong đó, có cả phường hụi của bà Ngọc với tổng số tiền gốc đã đóng góp lên tới 700 triệu đồng. Trước cái chết của bà Ngọc, chị Hiền rơi vào cảnh sống hoang mang, lo sợ vì những chủ phường hụi khác vẫn chưa cho chị đến lượt bốc số tiền của mình.

Chị Hiền cho biết, hầu như các hộ kinh doanh trên địa bàn thị trấn Mường Chà đều tham gia phường hụi với số tiền từ 3 - 50 triệu đồng. Nhiều người đã không chờ đến thứ tự của mình để được bốc phường mà chiếm đoạt nhiều tiền bằng cách bốc với số lượng tiền lớn.

Rất khó để xử lý

Theo tìm hiểu, thực ra tình trạng người dân chơi hụi trên địa bàn huyện Mường Chà phổ biến từ 3 - 4 năm nay, nhưng chỉ thực sự bùng phát từ cuối năm 2012 và đầu năm 2013. “Con ma” hụi không buông tha bất cứ tầng lớp nhân dân nào trong địa bàn huyện, từ cán bộ công chức Nhà nước, tiểu thương đến những người nông dân thuần túy. Ai ai cũng nghe theo lời lẽ dụ dỗ ngọt ngào đầy hứa hẹn của những chủ hụi mà thế chấp nhà cửa, ruộng nương, vay ngân hàng… để quyên tiền cho những chủ hụi hằng mong muốn đổi đời nhờ việc này.

Trao đổi về vấn đề này, ông Lù Văn Thưởng, Phó trưởng Công an huyện Mường Chà cho biết: Trước tình hình trên, Công an huyện đã báo lên Thường trực Huyện ủy, tham mưu, chỉ đạo các cơ quan ban, ngành, đoàn thể tuyên truyền, vận động quần chúng nhân dân không tham gia chơi phường hụi; tiến hành họp tổ dân cư và cho người dân ký cam kết không tham gia chơi phường, hụi. Công an huyện Mường Chà đang phối hợp với Công an tỉnh Điện Biên tiến hành vào cuộc để làm rõ vụ việc này tránh những đối tượng bị hại quá khích xô xát, dẫn đến gây mất trật tự khu vực. Vận động các hộ dân viết đơn gửi lên chính quyền huyện nhằm hợp tác xác định rõ những đối tượng tổ chức chơi phường hụi và tham gia phường hụi để xử lý nghiêm minh trước pháp luật và có biện pháp giáo dục, răn đe.

Cũng theo lãnh đạo Công an huyện Mường Chà, việc xử lý các chủ hụi tổ chức chơi phường, hụi trên địa bàn huyện là rất khó vì hầu như những đối tượng tham gia không có căn cứ pháp lý khi đóng góp tiền vào phường hụi. Người tham gia chỉ quy định với nhau bằng các thủ tục viết tay, không người làm chứng, không căn cứ pháp lý của cơ quan chức năng. Việc xác định chủ phường hụi cũng chưa thể xác định rõ vì việc tham gia phường hụi cũng gần như kinh doanh bán hàng đa cấp. Nhiều người là con hụi của chủ hụi này nhưng lại là chủ hụi của con hụi khác nên việc xác định ai là đối tượng lừa đảo, ai là nạn nhân chưa được làm rõ. Hiện có hàng trăm người đã xác định là bị mất tài sản do tham gia phường, hụi nhưng con số đó chắc chắn sẽ còn lớn hơn nữa vì có nhiều người, đặc biệt là cán bộ công chức vì e ngại nên không trình báo chính quyền.

Trung tá Nguyễn Minh Khánh, Đội trưởng Đội điều tra và đảm bảo trật tự xã hội huyện Mường Chà cũng cho hay: Từ cuối năm 2012, trên địa bàn huyện rộ lên tình trạng tham gia chơi hụi, mục đích ban đầu là giúp đỡ nhau trong làm ăn kinh tế. Trước thực trạng đó, cơ quan chức năng đã nắm tình hình và khuyến cáo bà con không chơi hụi vì những hệ lụy của nó nhưng do hám lợi nên rất nhiều người tham gia và dẫn đến tình trạng vỡ hụi vào đầu năm 2013.

Xuân Tư