Công chức Hải quan quản lý hàng đầu tư- Cục Hải quan TP.HCM làm thủ tục cho DN. Ảnh: T.H.

Theo Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh, trong công tác thanh tra huyên ngành tại trụ sở DN, đơn vị phát sinh một số vướng mắc trong việc xác định hành vi vi phạm của DN.

Cụ thể, DN NK một số loại hóa chất cơ bản có nhiều công dụng. Có nhiều trường hợp hàng hóa cùng tên gọi, cùng thành phần cấu tạo, công thức hóa học, mã số hàng hóa của cùng nhà sản xuất nhưng qua nhiều mốc thời gian, DN khai báo khác nhau về mục đích sử dụng, công dụng của hàng hóa. Theo đó, nếu hàng hóa được khai công dụng là dùng xử lý nước trong môi trường thủy sản, nguyên liệu dùng trong sản xuất thức ăn chăn nuôi thì phải chịu sự quản lý của cơ quan chuên ngành trước khi NK. Và nếu hàng hóa được khai công dụng là dùng trong xử lý nước thải công nghiệp, dùng trong sản xuất bột giặt, cải tạo môi trường thì không phải chịu sự quản lý của cơ quan chuyên ngành.

Qua hồ sơ cho thấy, giai đoạn từ tháng 1/2015 đến tháng 8/2015, DN khai báo mặt hàng là hóa chất cơ bản chịu thuế suất thuế NK là 0%, thuế GTGT là 10%, DN có nộp giấy khai báo hóa chất. Theo cách này thì DN tuân thủ đúng quy định của pháp luật hiện hành. Tuy nhiên, giai đoạn từ tháng 8/2015 đến tháng 8/2016, cũng với mặt hàng NK giống hệt, DN khai báo 29 lô hàng thuộc 29 bộ tờ khai hải quan, phạm vi sử dụng là nguyên liệu dùng sản xuất thức ăn chăn nuôi, chất bổ sung trong chăn nuôi, chất khử mùi hôi trong chăn nuôi... thuế suất thuế NK là 0%, đồng thời tại phần khai báo thuế GTGT, DN khai báo mã “VK220: thức ăn gia súc, gia cầm và thức ăn cho vật nuôi khác” là đối tượng chịu thuế GTGT.

Tuy nhiên, điều đặt ra, các mặt hàng NK thuộc 29 bộ tờ khai này lại chưa được Bộ NN&PTNT đưa vào danh mục thức ăn chăn nuôi gia súc, gia cầm được phép lưu hành tại Việt Nam (kèm theo Thông tư 26/2012/TT-BNNPTNT) và chưa có quyết định công nhận thức ăn chăn nuôi.

Đồng thời, DN cũng không tiến hành đăng ký kiểm tra chất lượng NK đối với các mặt hàng trong 29 tờ khai này theo quy định tại ĐIều 1 Thông tư 50/2014/TT-BNNPTNT sửa đổi Thông tư 66/2011/TT-BNNPTNT của Bộ NN&PTNT.

Khi kiểm tra hồ sơ kế toán, Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh nhận thấy, DN nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ khi xuất hóa đơn GTGT bán các mặt hàng nêu trên.

Theo cách khai báo này thì tại thời điểm DN khai báo và được thông quan hàng hóa DN cố tình khai thiếu thuế GTGT vì mặt hàng của DN chưa đủ điều kiện NK làm nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi.

Qua kết quả xác minh đối với hàng hóa thuộc các tờ khai trong giai đoạn này của đoàn thanh tra, sau khi thông quan DN đồng thời vừa bán cho các công ty sản xuất thức ăn chăn nuôi, vừa bán cho các công ty thương mại, các địa lý mua bán hóa chất trong nước để bán lại cho người tiêu dùng nhỏ, lẻ sử dụng vào nhiều mục đích khác nhau.

Điều đặc biệt, từ ngày 16/8/2016 đến nay, DN tiếp tục NK mặt hàng này và khai báo là hóa chất cơ bản chịu thuế suất thuế NK 0%, thuế GTGT 10%.

Theo Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh, xem xét cả quá trình khai báo của DN trong thời kỳ thanh tra có 3 giai đoạn DN khai thuế suất thuế GTGT 10%- 0%- 10%, xét thấy các mặt hàng mà DN NK có nhiều công dụng khác nhau. Đầu năm 2015, DN biết các mặt hàng thức ăn chăn nuôi không thuộc đối tượng chịu thuế GTGT tại khâu NK nên đã cố tình khai báo mức thuế suất thuế GTGT là 0% và không tiến hành thủ tục đăng ký lưu hành và kiểm tra chất lượng theo đúng các quy định tại thời điểm NK.

Để xử lý đối với trường hợp này, quan điểm của Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh cho rằng, bản chất của sự việc DN khai báo 29 tờ khai là muốn trốn thuế GTGT, nhưng hàng hóa thuộc các tờ khai nêu trên không thỏa mãn những quy định hiện hành về NK nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi nên không thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT. Do đó, DN đã có hành vi trốn thuế, gian lận thuế quy định tại Điều 13 Nghị định 127/2013/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung tại Điều 1 Nghị định 45/2016/NĐ-CP.

Bên cạnh đó, DN cũng có hành vi vi phạm các chính sách quản lý hàng hóa XNK theo quy định tại Khoản 3, Điều 13 Nghị định 127/2013/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung tại Điều 1 Nghị định 45/2016/NĐ-CP bởi hàng hóa NK thuộc diện quản lý và kiểm tra chuyên ngành thì thực hiện quy định của quản lý và kiểm tra chuyên ngành tại thời điểm làm thủ tục NK, không phân biệt mục đích sử dụng.

Về vấn đề này, theo Tổng cục Hải quan, Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh cần kiểm tra hồ sơ vụ việc cụ thể để xác định rõ tên hàng, thành phần, cấu tạo, tính chất lý hóa, công dụng... của hàng hóa thực tế NK. Trên cơ sở đó đối chiếu với các văn bản quy phạm pháp luật quy định về mặt nội dung để xác định hành vi vi phạm của DN.

Ví dụ, hàng hóa NK là thức ăn chăn nuôi được quy định tại Khoản 1, Điều 3 Nghị đinh 08/2010/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý thức ăn chăn nuôi. Việc NK thức ăn chăn nuôi thực hiện theo quy định tại Điều 6 Thông tư 66/2011/TT-BNNPTNT được sửa đổi tại Thông tư 50/2014/TT-BNNPTNT. Về thuế GTGT thực hiện theo quy định tại Khoản 2, Điều 1 Thông tư 26/2015/TT-BTC của Bộ Tài chính.

Trường hợp xác định DN vừa có hành vi vi phạm các quy định chính sách quản lý hàng hóa XNK vừa có hành vi vi phạm các quy định về khai thuế, trốn thuế, gian lận thuế thì xử phạt theo quy định tại Điều 13 và Điều 14 Nghị định 127/2013/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định 45/2016/NĐ-CP.