Vấn đề được nêu cụ thể: Từ năm 2009, theo quyết định của UBND Hà Nội, các nhà xuất bản có trụ sở hoạt động trên địa bàn thành phố phải nộp tiền thuê nhà là 80.000 đồng/m2. Điều này ảnh hưởng lớn đến các đơn vị làm sách vốn đã khó khăn lại càng khó khăn hơn. Tính chi li, mỗi nhà xuất bản phải trả tiền tỷ mỗi năm cho địa điểm “an cư” trong tình trạng không mấy “lạc nghiệp”. Ví dụ, một đơn vị chuyên thực hiện các loại sách ngoại văn như Nhà xuất bản Thế Giới, nếu muốn quyết toán đầy đủ tiền thuê nhà đất trong năm 2013 thì mất hơn 3,5 tỷ đồng!

Không nói ra, ai cũng biết văn hóa đọc ở nước ta vẫn nằm trong tình trạng khiêm tốn. Nhiều cuộc vận động lớn kêu gọi toàn dân đọc sách vẫn chưa mang lại tín hiệu nào khả quan. Một vị từng có nhiều năm làm quản lý ngành xuất bản chia sẻ một trải nghiệm nghe rất thê thảm: “Người lớn bây giờ, càng có trọng trách càng không có thời gian đọc sách và không chịu mua sách, nếu có cần thì điều đầu tiên họ nghĩ đến là… xin sách. Một bộ sách giá hơn 1 triệu đồng, họ có thể gọi điện xin một lúc vài bộ”. Cả nước chỉ có ba đơn vị tương đối ăn nên làm ra là Nhà xuất bản Giáo Dục chuyên in sách dành riêng cho học đường, Nhà xuất bản Kim Đồng chuyên in sách thiếu nhi và Nhà xuất bản Trẻ chuyên in sách phục vụ lứa tuổi thanh niên.

Từ khi có văn bản luật chính thức cho phép tư nhân tham gia trực tiếp vào lĩnh vực tổ chức bản thảo và kinh doanh ấn phẩm, thì các nhà xuất bản càng bị cạnh tranh gay gắt hơn. Bắt tay với tư nhân làm sách theo thị hiếu, hay kiên định làm sách giữ bản sắc, là một sự chọn lựa không đơn giản đối với từng nhà xuất bản. Những đơn vị đã quen cung cách bao cấp hoặc đã được mặc định một đối tượng độc giả hẹp, thì càng phân thân càng bi đát! Sẽ vô cùng cay đắng, nếu vì miếng cơm manh áo mà Nhà xuất bản Âm nhạc in loại sách ngôn tình kiểu Trung Quốc đang thịnh hành, còn Nhà xuất bản Văn hóa Dân tộc lại in loại sách vụ án trộm cướp, giết, hiếp!

Kiến nghị của lãnh đạo 7 nhà xuất bản tương đối có uy tín trên, không phải không có lý. Ở các nước phát triển, bên cạnh các nhà xuất bản tư nhân quanh năm nhăm nhe làm sách đáp ứng nhu cầu nhất thời của một bộ phận ham trò vui ham chuyện lạ, vẫn có những nhà xuất bản được các Quỹ phát triển cộng đồng ( do các tỷ phú thành lập) hỗ trợ in ấn loại sách góp phần nâng cao thẩm mỹ và tri thức cho quần chúng. Ở Việt Nam, muốn vài tập đoàn kinh tế quan tâm đến sách thì còn hơi… lâu. Vì vậy, Nhà nước cần có cơ chế đặc biệt về tiền thuê nhà đất, để giúp các nhà xuất bản ổn định hoạt động trong bối cảnh “gạo châu củi quế” hiện nay.

LTN