Đơn hàng XK thủy sản trong quý II, quý III rất ít. Ảnh: T.H

Khó khăn ký đơn hàng mới

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), dịch Covid-19 ảnh hưởng nhiều đến sản xuất và XK thủy sản của Việt Nam trong 3 tháng đầu năm.

Những thị trường bị tác động giảm nhiều nhất gồm Trung Quốc (giảm 27%), EU (giảm 16%), Hàn Quốc (giảm 11%) và ASEAN (giảm gần 7%), trong khi XK sang các thị trường khác vẫn duy trì tăng trưởng nhẹ so với cùng kỳ (Nhật Bản tăng 2%, Mỹ tăng 1,2%...).

Hiện nay, khi dịch Covid-19 đang diễn ra phức tạp trên diện rộng, hầu hết tất cả các DN đều gặp khó khăn và ảnh hưởng lớn đến hoạt động SXXK thủy sản. Ước tính XK thủy sản trong tháng 4 sẽ chưa thể hồi phục vì một số thị trường vẫn bị ảnh hưởng mạnh bởi dịch Covid - 19, nhất là thị trường EU.

Các nước ở tâm điểm dịch có thể sẽ nới lỏng phong tỏa, nhưng việc giao dịch chưa thể thông suốt và hồi phục ngay. Do vậy, dự báo XK tháng 4 vẫn giảm nhẹ khoảng 3-4% và tính đến hết tháng 4, dự kiến XK sẽ đạt khoảng 2,2 tỷ USD, giảm 8% so với cùng kỳ năm năm 2019.

Hiện các DN XK đang gặp khó khăn trong thực hiện đơn hàng. Đối với các đơn hàng đã ký, tỷ lệ các đơn hàng vẫn được giao bình thường theo hợp đồng đã ký chỉ chiếm 30-50%. Trong khi đó, tỷ lệ các đơn hàng bị khách yêu cầu tạm hoãn và tỷ lệ các đơn hàng bị khách yêu cầu dừng hoặc hủy khá cao (lần lượt 20-40% và 20-30%).

Các thị trường có tỷ lệ khách hàng yêu cầu hoãn giao hàng hoặc hủy đơn hàng tập trung chủ yếu tại thị trường châu Âu, Hàn Quốc và Trung Quốc (từ tháng 3 thì thị trường Trung Quốc bắt đầu có dần các đơn hàng trở lại), các thị trường khác như Nhật Bản, Mỹ, Nga,... cũng có các đơn hàng bị hoãn và hủy nhưng không nhiều như nhóm thị trường kể trên.

Đặc biệt tại thị trường châu Âu phần lớn các đơn hàng tôm bị yêu cầu hoãn hoặc hủy đơn hàng, mặt hàng cá tra chịu tác động ít hơn do giá tiêu thụ rẻ hơn và chủ yếu bán cho các hệ thống siêu thị.

Bên cạnh đó, các DN cũng khó khăn không ít trong di chuyển và thực hiện các hoạt động liên quan đến việc XNK hàng hóa.

Đối với các đơn hàng cho quý II và quý III/2020, việc ký kết các đơn hàng mới cũng rất khó khăn, đặc biệt tại các nhóm thị trường chính như Mỹ, Nhật, EU,… Rất nhiều DN vừa và nhỏ gần như không có các đơn hàng mới trong hai quý này, một số DN khác có được đơn hàng mới nhưng không nhiều.

DN đề xuất nhiều kiến nghị

Theo VASEP, trước mắt, để hỗ trợ DN giảm bớt áp lực và khó khăn do ảnh hưởng của Covid-19, tạo điều kiện phục hồi sản xuất xuất khẩu, ứng phó với dịch Covid-19, các DN thủy sản đề xuất, kiến nghị với Chính phủ và các bộ, ngành nhiều vấn đề.

Theo đó, kiến nghị Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam miễn nộp kinh phí công đoàn (2% quỹ lương) trong năm 2020, và tạm dừng việc đóng BHXH đến cuối năm 2020, không tính lãi nộp chậm.

Xem xét dùng tiền kết dư của Quỹ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp hỗ trợ 50% tiền lương ngừng việc cho người lao động, 50% còn lại DN tự lo, dùng quỹ này cho DN vay không lấy lãi để chi trả cho các chi phí cho người lao động.

Chính phủ đề nghị Quốc hội thông qua việc giảm tỷ lệ đóng của người sử dụng lao động và người lao động vào quỹ Bảo hiểm thất nghiệp từ 1% xuống 0,5%.

Về lương của người lao động, DN thủy sản đề xuất Quốc hội và Chính phủ cho phép các DN được lựa chọn 1 trong 2 giải pháp chấp nhận mức lương thấp hơn mức lương tối thiểu vùng, theo mức do 2 bên thỏa thuận, có thể thấp hơn mức lương tối thiểu vùng.

Đề nghị cho phép DN áp dụng ngay điều 99 của Bộ luật Lao động 2019 trong trường hợp ngừng việc do dịch bệnh, thì 14 ngày đầu tiên không thấp hơn mức lương tối thiểu vùng, từ ngày 15 trở đi theo mức lương do 2 bên thỏa thuận.

Cho phép DN tạm dừng đóng quỹ hưu trí tử tuất theo số nhân viên bị ngừng việc thực tế (không giới hạn 50%).