Doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản đang tiết giảm chi phí sản xuất, tăng tốc xuất khẩu từ đầu năm. Ảnh: T.H

Xuất khẩu sang Trung Quốc tăng gấp 3 lần

Với đơn hàng phục hồi, nhiều doanh nghiệp đã tăng tốc XK thủy sản ngay trong những tháng đầu năm 2024. Bà Lê Hằng, Giám đốc truyền thông của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, XK thủy sản tháng 1/2024 đạt gần 750 triệu USD, tăng 64% so với cùng kỳ năm 2023.

Theo phân tích của bà Lê Hằng, ngoài dữ kiện là năm 2023 Tết Nguyên đán rơi vào tháng 1, nếu so sánh từ mặt bằng thông thường thì doanh số tháng 1/2024 vẫn cao hơn khoảng 24-25% - đó thực sự là tín hiệu tích cực cho tháng mở đầu năm mới 2024.

Trong đó, các mặt hàng chủ lực đều có bứt phá đáng kể so với cùng kỳ năm ngoái: tôm tăng 71%, cá tra tăng 97%, cá ngừ tăng 57%, mực tăng 45%, các loại cá khác tăng 50%.

Về thị trường, tăng đột phá nhất là Trung Quốc – Hồng Kông tăng gấp hơn 3 lần. Tháng 1/2024, Trung Quốc – Hồng Kông đã trở thành thị trường nhập khẩu thủy sản lớn thứ 2 của Việt Nam, sau Nhật. Riêng mặt hàng tôm và cá tra, Trung Quốc là thị trường lớn nhất trong tháng này, khi mà XK sang thị trường này tăng gấp gần 4 lần so với tháng 1/2023. Tháng 1 năm nay cũng là thời điểm các nhà nhập khẩu Trung Quốc tăng mua hàng phục vụ cho Tết Nguyên đán.

Ngoài thị trường Trung Quốc, thủy sản XK sang nhiều thị trường khác cũng tăng trưởng đột phá, như: thị trường Mỹ tăng 63%, thị trường Nhật Bản tăng 43%, thị trường EU tăng 34%...

Hiện nay, nhiều doanh nghiệp lo ngại về chi phí vận chuyển một lần nữa lại leo thang. Chỉ số vận chuyển hàng hóa container toàn cầu trung tuần tháng 1/2024 đã tăng lên tới 3.407 USD. Mặc dù đã tăng 211% kể từ tháng 10/2023 nhưng lần cuối cùng nó đạt đỉnh là vào tháng 10/2021 ở mức 11.188,60 USD.

Do vậy, việc chuyển hướng XK sang một số thị trường gần như Trung Quốc cũng được nhiều doanh nghiệp thủy sản của Việt Nam hướng tới.

Chủ động với những rào cản

Tuy nhiên, nhìn vào bức tranh chung của thị trường và của ngành thủy sản năm 2024, đa số các doanh nghiệp đều nhìn thấy còn nhiều thách thức và khó khăn làm chậm khả năng phục hồi sản xuất, xuất khẩu.

Một số doanh nghiệp tôm cho biết đơn hàng đầu năm vẫn chưa có dấu hiệu cải thiện vì sức mua của thị trường vẫn yếu. Vẫn còn những vấn đề như: lượng tồn kho nhiều, giá mua thấp, khó cạnh tranh với tôm Ấn Độ, Ecuador…

Có một số doanh nghiệp nhìn thấy tín hiệu khả quan hơn về đơn hàng, nhưng lo lắng về nguồn nguyên liệu vì đang mùa nghịch, lại dịch bệnh nên sản lượng tôm thấp.

Bên cạnh đó, lo ngại về nguy cơ bị áp thuế chống trợ cấp cũng là một rào cản đối với nhà nhập khẩu ở Mỹ và các công ty XK Việt Nam. Giá chào bán tôm Việt Nam vẫn khá cao so với các nước khác, gây tâm lý e ngại cho nhà nhập khẩu.

Đối với ngành cá tra, sản xuất và thị trường đang có dấu hiệu khả quan hơn một chút. Đơn hàng trong tháng 1 và tháng 2 bắt đầu khởi sắc, do vậy giá cá tra nguyên liệu đã thoát đáy, tăng từ 25-26.000 đ/kg năm 2023 lên 28-29.000/kg đầu năm nay. Tuy nhiên, khách hàng nhập khẩu vẫn thận trọng với giá mua. Do vậy, các doanh nghiệp cá tra cũng hy vọng XK năm nay tăng nhẹ so với năm 2023, có thể đạt được con số lạc quan là 2 tỷ USD, tăng hơn 10% so với 1,8 tỷ USD năm 2023.

Ngành hải sản cũng như thủy sản nói chung đang phải chịu tác động của nhiều biến động khó lường như: chiến tranh, xung đột ở Nga – Ukraine, căng thẳng Biển Đỏ, cước vận tải tăng vọt. Ngoài ra, riêng với hải sản khai thác như cá ngừ, mực, bạch tuộc và nhiều loài cá biển gần như bị đình trệ XK vì vấn đề thẻ vàng IUU cùng với những khó khăn về nguyên liệu thiếu hụt.

Nhu cầu thị trường và giá XK được dự đoán sẽ nhích dần lên, hy vọng tôm Việt Nam không bị áp thuế chống trợ cấp, thẻ vàng IUU được tháo gỡ, trên cơ sở đó, các doanh nghiệp nhận định XK có thể sẽ khởi sắc trong nửa cuối năm và kết quả cả năm sẽ tăng trưởng nhẹ so với năm 2023, đạt khoảng 9,5 tỷ USD.