Vụ 44.000 tấn quặng của Công ty Bảo Nguyên: Quản lý tang vật phục vụ điều tra

Mẫu quặng trong lô hàng của Công ty Bảo Nguyên có nhiều kích thước lộn xộn rất khác nhau từ nhỏ như sét, bột, cát, sạn đến dăm, cuội và có nhiều mẫu vật trên 20 cm lẫn nhiều đất, sét bao phủ bề mặt (trong khi thông tin Công ty Bảo Nguyên cung cấp cho cơ quan chức năng là quặng bauxit của Công ty đã được sàng tuyển có kích thước dưới 10cm).

Vụ việc hơn 44.000 tấn quặng bauxite của Công ty Bảo Nguyên đang thu hút sự quan tâm của dư luận.

Để xử lý vụ việc một cách thận trọng, khách quan, không gây khó khăn cho doanh nghiệp nhưng cũng không để lọt hành vi vi phạm, Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) đã gửi toàn bộ mẫu vật đến trưng cầu giám định tại Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản.

Tiếp đó, ngày 15/9/2020, Cục Điều tra chống buôn lậu có buổi làm việc với Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản về kết quả giám định các mẫu quặng bauxit nêu trên. Tại buổi làm việc, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản cung cấp các thông tin, tài liệu, cơ sở để kết luận 35 mẫu quặng bauxit là quặng dạng thô.

Cụ thể, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản đã phối hợp với Trung tâm Phân tích, Thí nghiệm Địa chất thuộc Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam (có số Vilas: 032) tiến hành phân tích mẫu theo 3 phương pháp: Phương pháp phân tích khoáng vật; phương pháp phân tích rơnghen và phương pháp phân tích hóa.

Theo kết luận, phân tích dưới kính hiển vi điện tử cho thấy kiến trúc, cấu tạo của quặng vẫn được bảo tồn và các khoáng vật thường bị thấm nhuộm sét và keo hydroxit sắt dày đặc bề mặt.

Dựa vào các kết quả phân tích khoáng vật, phân tích mẫu rơnghen cho thấy tất cả các mẫu mang đến ngoài chứa khoáng vật đặc trưng của bauxit như diaspor, gipxit còn chứa khá nhiều khoáng vật khác đi kèm với hàm lượng khá cao đặc biệt là nhóm khoáng vật sét, thạch anh, feldspat.

Kết quả phân tích hóa cho thấy hàm lượng Al2O3 trung bình 48,7%. Hàm lượng này thấp hơn hoặc tương đương hàm lượng trung bình của quặng bauxit nguyên khai của khu vực miền Bắc Việt Nam, là loại bauxit trầm tích (bauxit diaspor) tuổi Permi muộn mà trên thế giới hàm lượng này thường đạt 50-61%. Điều này phù hợp với hồ sơ cấp giấy chứng nhận đầu tư thể hiện chất lượng quặng bauxit thô (nguyên khai) tại mỏ Léo Cao của Công ty Bảo Nguyên khi chưa qua chế biến đã có hàm lượng AL2O3 là 48,61-52,59%.

Mặt khác, bằng mắt thường cho thấy các mẫu mang đến còn nguyên rễ cây và có dạng dăm, cục với kích thước lộn xộn rất khác nhau từ hạt nhỏ như sét, bột, cát sạn đến dăm, cuội, tảng, với các tảng đạt trên 20 cm lẫn nhiều đất, sét; trên bề mặt các tảng, dăm có tập hợp khoáng vật sét bao phủ.

Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản khẳng định có đầy đủ cơ sở kết luận rằng đây là quặng bauxit thô và chịu trách nhiệm về kết luận của mình.

Đối với Phiếu kết quả thử nghiệm số 19V02kk4551 ngày 18/10/2019 của Vinacontrol do Công ty Bảo Nguyên tự lấy mẫu gửi cơ quan giám định, không có cơ quan Hải quan chứng kiến việc lấy mẫu vi phạm quy định khoản 1 Điều 5 Thông tư số 41/2012/TT-BCT (đã được sửa đổi, bổ sung tại khoản 3 Điều 1 Thông tư 12/2016/TT-BCT) nên không có giá trị làm thủ tục hải quan cho lô hàng xuất khẩu trên

Trở lại nội dung vụ việc, với kết quả giám định xác định lô hàng xuất khẩu là quặng bauxit dạng thô thì lô hàng xuất khẩu của Công ty Bảo Nguyên có mã HS 2606.00.00.10, thuế suất xuất khẩu 30% không phải là mã số HS 2606000090, thuế suất xuất khẩu 20% (số thuế nộp 2.040.948.000 đồng) như công ty đã khai báo hải quan.

Đáng chú ý, tại Chỉ thị số 03/CT-TTg ngày 30/3/2015 của Thủ tướng Chính phủ quy định về việc tăng cường hiệu lực thi hành chính sách, pháp luật về khoáng sản chỉ thị “Không xuất khẩu khoáng sản thô”.

Mặt khác, việc Công ty Bảo Nguyên viện dẫn một văn bản năm 2007 của Bộ Công nghiệp (nay là Bộ Công Thương-PV) trả lời cơ quan Hải quan phân biệt quặng và tinh quặng theo Thông tư số 02/2006/TT-BC là văn bản đã hết hiệu lực thi hành. Hiện nay, theo Thông tư số 41/2012/TT-BCT ngày 21/12/2012 của Bộ Công Thương (đã được sửa đổi, bổ sung tại Thông tư số 12/2016/TT-BCT ngày 5/7/2016), sản phẩm chế biến từ quặng bauxit phải đạt tiêu chuẩn, chất lượng đối với Hydroxit nhôm - Al(OH)3 thì AL2O3>=64%; Alumin thì AL2O3>=98%;

Do vậy, việc cơ quan Hải quan không cho phép thông quan, tạm giữ hàng hóa là đúng quy định của pháp luật.

Đối với kết quả điều tra, xác minh và giải quyết của Cục Điều tra chống buôn lậu đối với vụ việc vi phạm liên quan hơn 44.000 tấn quặng của Công ty Bảo Nguyên, Báo Hải quan sẽ tiếp tục thông tin tới bạn đọc.